Кеше Президент жанындағы Орталық коммуникациялар қызметінде «Қазақстан қоғамы мен мемлекеттің дамуындағы Конституцияның рөлі» тақырыбында баспасөз конференциясы өтті. Ата Заңымыздың 20 жылдығы қарсаңында өткен брифингке Конституциялық кеңестің мүшесі Анар Жайылғанова мен Кеңестің бұрынғы мүшесі Жұмабек Бұсұрманов қатысты. Алғашқы болып сөз алған Анар Жайылғанова Ата Заңымыздың басты ерекшелігі әрі құндылығы ретінде оның адам өмірі, құқықтары мен бостандығына негізделуін атап көрсетті. «Елбасы айтып өткендей, заңдылықты сақтау, Конституцияны құрметтеу аса маңызды міндет. Тіпті, Тәуке ханның заманындағы қазақ қауымдастығының дамып, өрлеуі осы заңдылықты сақтаудың арқасында мүмкін болған. Сондықтан да, біз конституциялық нормаларды, заңдылықтарды әрдайым берік ұстанып, соның арқасында ғана алға дами аламыз. Бүгінде Ата Заңымызға 20 жыл толып отыр. Конституцияның қабылдануы тәуелсіз Қазақстан тарихының жаңа парағы болып есептеледі. Конституциямыз саяси жүйенің ішінде адам өмірін, оның құқықтары мен бостандығын қорғауға негізделген», деді.
1995 жылғы 30 тамызда республикалық референдумда қабылданған Қазақстан Республикасының Конституциясы тәуелсіз мемлекеттің конституциялық дамуының жаңа кезеңіне жол ашты. Ол конституциялық құрылыстың, қоғамдық-саяси институттардың құқықтық негізін құрып, адам мен азаматтың конституциялық мәртебесін айқындап берді. Конституциялық кеңес мүшесі Ата Заңымыздың тағы бір ерекшелігі ретінде оның елдегі саяси тұрақтылық пен ұлтаралық келісімді сақтау, нығайту мәселелерін көздейтінін атап өтті. Өйткені, кезінде, яғни 1993 жылы Ордабасы тауында болған жиында Елбасымыз: «Кезінде Әйтеке, Қазыбек, Төле билер қазақтың басын біріктіру үшін осы Ордабасы тауына жиналған. Сол арманды тілек, сол перзентті жүрек бізді тағы да осы тауға алып келді. Бірақ қазіргі біздің мақсатымыз тек қазақ халқын біріктіру емес, осы қазақ халқын Қазақстан аумағындағы барлық ұлт өкілдерін біріктіретін ұйытқыға айналдыру. Елімізде тұрып жатқан барлық ұлт өкілдері Қазақстанды өз отаным деп қастерлесе, осындай қарапайым нәрсені бойымызға сіңіріп, жүрегімізге ұялатсақ, сонда ғана еліміз алға қойған мақсаттарына жете алады», деген болатын. Міне, 1995 жылы қабылданған Конституциямыз осы талап деңгейінен шығып келеді. Осыдан кейін сөз алған Конституциялық кеңестің бұрынғы мүшесі Жұмабек Бұсұрманов Қазақстан халқының еркіндік және теңдік мұраттарын ұстануы Конституция нормалары арқасында іс жүзіне асқанын жасырмады. «Негізгі заңымыздың маңызды құндылығының бірі – оның көпшілікке танылған демократиялық құқықтық идеялар мен қағидаларға, жалпыадамзаттық құндылықтарға бағдарлануы болып табылады. Қазіргі таңда Конституция қоғамның демократиялану үдерістерін, биліктің үш тармағының бір-бірімен өзара қарым-қатынасын дамыту үшін қызмет етіп жатыр деуге болады», – деді Жұмабек Бұсұрманов. Құрылымы мен мазмұны жағынан еліміздің Ата Заңы дамыған демократиялық мемлекеттердің Конституцияларына сай келеді. Онда президенттік билік деңгейінің күшеюіндегі билік бөлінісінің оңтайлы теңгерімі көрсетілген. Бұл өтпелі кезеңдегі мемлекет пен қоғамның қалыптасу және даму мәселелерін шұғыл шешуге мүмкіндік береді. Негізгі заңның идеялары, қағидалары мен нормаларында еліміздің экономикалық, саяси және әлеуметтік ілгерілеуі үшін маңызды әлеует бар. Расында, адами құндылықтар негізгі заңмен бекітілген мемлекеттің әлем алдында абыройы өсетіні белгілі. Сондықтан да, біз өз Конституциямызды жоғары бағалап, қастерлеуіміз керек. Өйткені, Ата Заңымыз өзінің 20 жылдық тарихында осы құндылықтардан ауытқыған емес. Конституциямыздың арқасында мемлекетіміз үнемі тек даму үстінде келе жатқаны айдан анық ақиқат. Баспасөз конференциясы барысында журналистердің сауалдарына жауап берген А.Жайылғанова Конституцияның қабылдануына 20 жыл толуына орай жоспарланып жатқан шаралармен де таныстырып өтті. «Қазақстан Республикасы Конституциясының 20 жылдығы құрметіне жоспарланып отырған үлкен шаралардың бірі елордасы Астанада халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция өткізу болып табылады. Оған ғалымдар, мемлекеттік құрылымдардың қызметкерлері, Парламент депутаттары, Конституциялық кеңестің, соттардың және шет мемлекеттердің өкілдері шақырылады», деді. Конституция кеңесі мүшесінің айтуынша, бұл шараның мақсаты – әлем елдеріне Қазақстанның конституциялық дамуын және конституциялық бақылаудың заңдылығын таныстыру көрінеді. Ата Заңның 20 жылдығын мерекелеу аясында, сондай-ақ, «Қазақстандық тренд: тоталитаризмнен демократиялық және құқықтық мемлекетке» деп аталатын кітап шығарылады. Онда Қазақстандағы конституционализмнің дамуы туралы шетелдік сарапшылардың, саясаткерлер мен заңгерлердің ой-пікірлері топтастырылады. «Ұлыбританияның бұрынғы премьер-министрі Тони Блэр, «Құқық арқылы демократияға» Венеция комиссиясының президенті Джанни Букиккио және Азия мен Еуропа конституциялық соттарының көптеген төрағалары осы кітапқа автор болуға ниет білдіріп отыр», деді А.Жайылғанова.
Айдар ӨРІСБАЕВ, «Егемен Қазақстан».
