Мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандарттары, регламенттері
Ұлттық Банк мемлекеттік көрсетілетін қызметтің 55 түрін ұсынады, оның ішінде 45-і электрондық/қағазда және 10-ы қағаз нысанында болады
Мемлекеттік көрсетілетін қызметтерді Ұлттық Банкте, оның аумақтық филиалдарында, сондай-ақ заңнамаға сәйкес «электрондық үкімет» веб-порталында алуға болады. Республиканың кез келген нүктесінен egov.kz-ке өтініш жасалған жағдайда, көрсетілетін қызметтерді алушыдан компьютерде жұмыс істеу дағдыларын меңгеру және сұрау салу беру ғана талап етіледі. Қызмет көрсетуді ұсынудың электрондық нысаны жағдайында көрсетілетін қызметтерді алушы электрондық немесе қағаздағы құжатты, не «электрондық үкімет» ақпараттық жүйесінен мәліметтер алады. Мемлекеттік көрсетілетін қызметтердің талаптары мен тәртібі мемлекеттік көрсетілетін қызметтер стандартымен және регламентімен белгіленеді. Мемлекеттік қызмет көрсету тәртібі туралы бірнеше арна бойынша білуге болады. Бірінші кезекте көрсетілетін қызметті берушілер орналасқан орындарда; egov.kz веб-порталында, орталық мемлекеттік органдардың интернет-ресурстарында, БАҚ арқылы. Сондай-ақ, ақпаратты Бірыңғай байланыс орталығына хабарласып алуға болады.- Жаңа редакциядағы мемлекеттік көрсетілетін қызметтер тізілімі.
- Мемлекеттік көрсетілетін қызметтердің стандарттары.
- Мемлекеттік көрсетілетін қызметтердің паспорты.
- Мемлекеттік көрсетілетін қызметтердің регламенттері.
- Бизнес-үдерістердің анықтамалықтары.
- Мемлекеттік көрсетілетін қызметтерді автоматтандыру.
- Статистикалық ақпарат.
- Байланыс телефондары:
- Мемлекеттік қызметтер көрсету мәселесі бойынша ҚР ҰБ қызметі туралы есеп.
Банк қарызды есептен шығаруға құқылы
«Жақында менің жалақы картамды банк оқшаулап тастады. Өйткені, мен кредит бойынша борышкер болып шықтым. Содан кейін қарызымның сомасын есептен шығарды. Екінші деңгейдегі банктер клиенттердің шоттарын оқшаулауға құқығы бар ма, атап айтқанда, жалақы түсетін карточкалық шоттарды. Сондай-ақ, одан толық көлемде ақшаны есептен шығаруға құқылы ма? Николай Е., Алматы облысы». «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» Заңның 36-бабына сәйкес банктік қарыз шарты бойынша міндеттемелерді орындау мерзімінің өтуі басталған кезде банк (банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым) қарыз алушыны банктік қарыз шартында көзделген әдіспен банктік қарыз шарты бойынша төлемдерді төлеу қажеттігі туралы және қарыз алушының өз міндеттемелерін орындамауының салдарлары туралы хабардар етуге міндетті. Осылайша, жоғарыда көрсетілген хабарламадан туындайтын талаптар қанағаттандырылмаған кезде банк (банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым) қарыз алушыға қарыз алушының кез келген банк шоттарындағы ақшаны даусыз (акцептсіз) тәртіппен өндіріп алуға (егер мұндай өндіріп алу банктік қарыз шартында ескертілген болса) құқылы. Бұл жағдай қарыз алушының талап етуі бойынша ашылған банк шоттарындағы мемлекеттік бюджеттен және Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан төленетін жәрдемақылары мен әлеуметтік төлемдер түрінде алатын ақшаға қатысты қолданылмайды. «Ақша төлемі мен аударымы туралы» Заңның 13-бабына сәйкес банктер ақша жөнелтушінің акцептін талап етпейтін төлемдік талап-тапсырманы жасалған банктік қарыз шартына, кредиттік желі ашу туралы келісімге немесе қарыз операциясының не кепілдік беру фактісін растайтын өзге де құжатқа сәйкес қарыз алушының қарыз бойынша мерзімі өткен берешегі болған жағдайда, берешекті қарыз алушыдан, кепілгерден өндіріп алу үшін қолданады және ақша жөнелтушінің өз банк шотынан ақшаны акцептсіз алып қоюға келісімі бар құжаттар қоса тіркеліп, ақшаны жөнелтуші банкке береді. Төлемдiк талап-тапсырмаларды пайдалана отырып төлем жасаған кездегi құқықтар мен мiндеттер ақша жөнелтушiнiң банкiне оны ұсынған кезден бастап туындайды. Ақша жөнелтушiнiң банкi төлемдiк талап-тапсырманы алған күннен кейiнгi жұмыс күнiнен кешiктiрмей, ақша жөнелтушi банкке ақша жөнелтушiнiң акцептiн талап етпейтiн төлемдiк талап-тапсырма қойылған жағдайларды қоспағанда алынған төлемдiк талап-тапсырманы ақша жөнелтушiге акцептеуi үшiн беруге тиiс. Ақшаны жөнелтушi төлемдiк талап-тапсырманы алғаннан кейiн оны акцептеуге не оны акцептеуден дәлелдi түрде бас тартуға тиiс. Төлемдiк талап-тапсырманы ақша жөнелтушi не ақша жөнелтушi банк акцепттеген жағдайда, егер талап-тапсырма ақша жөнелтушiнiң акцептiн талап етпесе, төлемдiк талап-тапсырманы жiберушiде оны орындау жөнiнде талап ету құқығы пайда болады. Өз кезегінде алушы банк (клиенттің банк шоты ашылған банк) 179-нұсқаулықтың 116-тармағына сәйкес төлемдік талап-тапсырманы орындау үшін қажетті ақша сомасы жөнелтушіде болмаса не ақша сомасы жеткіліксіз болса, алушы-банк ақша жөнелтушінің акцептің талап етпейтін төлемдік талап-тапсырманы және ақша жөнелтуші акцептеген төлемдік талап-тапсырманы алған күннен бастап бір жыл ішінде сақтайды. 179-нұсқаулықтың 117-1-тармағына сәйкес, осы Нұсқаулықтың 116-тармағында көрсетілген төлем құжаттарын картотекаға қою кезінде банк картотекадағы төлем құжаттары бойынша міндеттемелерді толық өтегенге дейін банктік шот бойынша клиенттің шығыс операцияларын тоқтатады. Осы арада түсіндіре кетейік: Төлем тапсырмаларды, төлемдік талап-тапсырмаларды, инкассалық өкімдерді ресімдеу, пайдалану және орындау жөніндегі нұсқаулық ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 25 сәуірдегі №179 қаулысымен бекітілді. Осылайша, банк-алушы клиенттің төлем талап-тапсырмаларын банктік шотқа қою кезінде және аталған шотта ақшаның болмауы жағдайында заңнама нормаларын басшылыққа ала отырып, төлем талап-тапсырманы орындау үшін қажетті жинақталған сомаға дейін шот бойынша шығыс операцияларын тоқтатады.Сайт көмекке келеді
«Мен банктің маған қойған борыш сомасымен келіспеймін. Ұлттық Банк банктің қарыз алушыларға өтеуге ұсынған берешегі есебінің дұрыстығын тексере ала ма? Сондай-ақ, ай сайынғы төлем мөлшерін, өсімпұлды, сыйақыны, комиссияны, сыйақының жылдық тиімді мөлшерлемесін тексере ала ма? (СЖТМ) Бауыржан К. Алматы». Ұлттық Банк туралы ереженің мазмұнына сәйкес, оның функцияларына берешек есебінің нақтылығына тексеру жүргізу кірмейді. №377 қаулымен СЖТМ-ның шекті мөлшері 56% мөлшерінде бекітілген, ол банктік қарыз шартын жасау сәтінде, сыйақы мөлшерлемесін өзгерткен және (немесе) жаңа комиссияларды және өзге төлемдерді өзгерткен немесе енгізген кезде өспеуге тиіс. Бұдан басқа, қарыз алушы өз міндеттемелерін тиісінше орындамаған жағдайда, банктер міндеттемелерді уақтылы орындамағаны үшін тұрақсыздық төлемін ұстап қалуға құқылы. Бұл жағдайда «Банктер туралы» Заңның 35-бабының 2-тармағымен жеке тұлғаларға қарыздар бойынша шектеу белгіленген, соған сәйкес тұрақсыздық төлемінің мөлшері мерзімін ұзартудың әр күні үшін мерзімі ұзартылған төлем сомасынан 0,5 пайыз артпауға, бірақ банктік қарыз шарты іс-әрекетінің әр жылы үшін берілген қарыз сомасынан 10%-дан аспауға тиіс. ҚР ҰБ сайтында (http://nationalbank.kz) СЖТМ есебінің калькуляторы және дифференциалды және аннуитетті әдіспен ай сайынғы төлем есебі орналастырылғанын атап өтеміз, оның көмегімен қарыз алуға дейін ай сайынғы төлем және қарыз бойынша СЖТМ мөлшерін алдын ала есептеуге болады.Тиімді қарыз алудың бес қадамы
Кредит алу белсенділігі қайтадан арта түсуде. Қазақстандықтар сұратылатын сомаларды өздерінің төлем қабілеттіліктерімен өлшемей, банктерге кредит алу үшін барады. Ұлттық Банк бұл орайда қарыз алушылар үшін ұсынымдар әзірледі. Енді оны осы мәселе бойынша сауатты түрде шешуге болады. 1-қадам. Кредит арқылы сатып алуға қауқарыңыз жететініңізге сенімді болыңыз. Кредитке қызмет көрсетуге байланысты барлық тәуекелдерден артып түсетін тауар сатып алуға қажеттілігіңізге алдын ала сенімді болуыңыз қажет. Өзіңіздің қаржылық мүмкіндігіңізді бағалап, отбасылық бюджетке салмақ түсірмейтін қарыз бойынша тұрақты төлем алуыңызға сенімді болғаныңыз жөн. Оңтайлы нұсқа – ай сайынғы төлем отбасылық бюджеттің 20%-нан аспауы керек. Қарыз алушының кірісінен 50% деңгейіндегі банктер қолжетімді және қолайлы болады. Ықтимал қарыз алушының бюджетін есептеуге мына сілтеме бойынша ҚР ҰБ сайтында орналастырылған калькулятор көмектеседі: http://nationalbank.kz/?docid=1386&switch=russian. 2-қадам. Кредит берудің ең қолайлы шарттарын табыңыз. Бірнеше банктерде қарыздар берудің шарттарын зерделеңіз. Мыналарға назар аударыңыз:- Кредит беру мерзімі;
- Ай сайынғы төлем мөлшері және төлемнің қорытынды сомасы;
- Қарыз бойынша сыйақы мөлшерлемесі;
- Сыйақының жылдық тиімді мөлшерлемесі. СЖТМ мөлшері неғұрлым аз болса, кредит беру шарты соншалықты тиімді болады. Банктік қарыз шартын жасау сәтінде СЖТМ 56%-дан артпауға тиіс. Есеп жасауға мына сілтеме бойынша калькулятор көмектеседі: http://nationalbank.kz/?docid=1382&switch=russian;
- Қарыз шарты бойынша міндеттемелерді бұзғаны үшін айыппұл санкцияларының мөлшері. Тұрақсыздық төлемі мерзімі ұзартылған әр күн үшін мерзімі ұзартылған төлем сомасынан 0,5% артпауға тиіс.
- Банктік қарыз шарты. Банк шарттың үлгілік нысанының көшірмесін танысу үшін ұсынуға міндетті.
Қаржылық қызметтерді тұтынушылардың құқықтарын қорғау мақсатында
Алматыдағы Әйтеке би көшесі, 67-үй мекенжайында Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Қоғамдық қабылдау бөлмесі ашылды. Мұнда күн сайын сағат 10.00-ден 17.00-ге дейін (үзіліс сағат 13.00-ден 14.00-ге дейін) Ұлттық Банктің мамандары қаржылық қызмет көрсетуге байланысты азаматтарды, заңды тұлға өкілдерін, жеке кәсіпкерлерді қабылдауды жүргізеді. Атап айтқанда, қаржылық қызметтерді тұтынушылардың құқықтарын қорғау мәселесі бойынша кеңес беріліп, банктік, сақтандыру, зейнетақы салаларындағы, сондай-ақ бағалы қағаздар нарығындағы қолданыстағы заңнама нормалары түсіндіріледі. Қоғамдық бірлестіктердің өкілдерімен бірлесіп екінші деңгейдегі банктердің, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың өкілдерімен проблемалық қарыз алушылардың кездесуін ұйымдастыру көзделген. «Жеке және заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тәртібі туралы» ҚР Заңына сәйкес істің мәнісі бойынша оларды одан әрі қарауды қамтамасыз ету және өтініштерді қабылдау жүзеге асырылады. Қаржылық қызметті тұтынушы – басқа өңірлердің тұрғындары Ұлттық Банктің аумақтық филиалдарында қаржы ұйымдарын бақылау және қаржы қызметінің тұтынушылары құқығын қорғау бөлімдеріне құқықтық көмек алу үшін өтініш білдіре алады. Ұлттық Банктің қоғамдық қабылдау бөлмесі мен бөлімдері қаржылық қызмет тұтынушыларының құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауды тиісті деңгейде қамтамасыз етуге ұмтылып, қаржылық қызмет көрсету/тұтыну және микроқаржылық қызметтер, аталған қызметтер тұтынушыларының құқығын қорғау мәселелері бойынша түсіндіру жұмыстарын жүргізеді. Сондай-ақ, олардың құзыретіне жеке және заңды тұлғалардан келіп түскен өтініштер бойынша қызметтер туралы ақпаратты ашу және қызмет көрсету кезінде құжаттамалық белгіленген талаптарды орындау бойынша қаржы нарығының субъектілері мен микроқаржылық ұйымдардың қызметін жоспардан тыс және құжаттамалық тескеру кіреді. Ұлттық Банктің аумақтық филиалдарының байланыс мәліметтері:Филиал | Т.А.Ә. | Телефон | Мекенжай | |
Орталық филиал | АйтқожинаКлара Орынбайқызы | +7 (7172) 70 33 33 | ast_80@nationalbank.kz | 010000, Астана қ., Бейбітшілік к-сі, 21 |
Ақмола филиалы | БесембаевДархан Наурызбайұлы | +7 (7162) 25 07 25 | kokch_80@nationalbank.kz | 020000, Көкшетау қ., Әуезов к-сі, 214 |
Алматы қалалықфилиалы | БашановСерікбай Құрманбайұлы | +7 (7272) 44 36 78 | Af_80@nationalbank.kz | 050000, Алматы қ., Панфилов к-сі, 98 |
Алматы облыстық филиалы | ДиханшиновБағлан Мұраталдыұлы | +7 (7282) 24 00 50 | tald_80@nationalbank.kz | 040008, Талдықорған қ., М. Төлебаев к-сі, 58/64 |
Атырау филиалы | Қабесов Асланбек Шеркешбайұлы | +7 (7122) 32 23 10 | Atyur_80@nationalbank.kz | 060002, Атырау қ., Уәлиханов к-сі, 2а |
Ақтөбе филиалы | Оспанов Нұрлан Тұрсынғалиұлы | +7 (7132) 21 14 59 | akt_80@nationalbank.kz | 030006, Ақтөбе қ., Асау Барақ к-сі, 45 |
Шығыс Қазақстан филиалы | СертаевМұрат Маратұлы | +7 (7232) 25 49 13 | vko_80@nationalbank.kz | 070019, Өскемен қ., Қазақстан к-сі, 3 |
Жамбыл филиалы | ӘзімхановЕрлан Жандосұлы | +7 (7262) 45 85 82 | zhumb_80@nationalbank.kz | 080000, Тараз қ., Қазыбек би к-сі, 137 |
Батыс Қазақстан филиалы | Хайрлиева Валентина Сергеевна | +7 (7112) 50 93 28 | ura_80@nationalbank.kz | 090000, Орал қ. Досмұхамедов к-сі, 16 |
Қызылорда филиалы | Әбенова Забира Абділлатипқызы | +7 (7242) 27 60 28 | kyz_80@ nationalbank.kz | 120019, Қызылорда қ., Жақаев к-сі, 20 |
Қостанай филиалы | ҚуанышбаевӘсет Ахмеджанұлы | +7 (7142) 53 27 89 | kost_80@nationalbank.kz | 110000, Қостанай қ., Баймағамбетов к-сі, 195 |
Қарағанды филиалы | ХудяковаАнна Васильевна | +7 (7212) 41 93 71 | kar_80@nationalbank.kz | 100000, Қарағанды қ, Бұқар жырау к-сі, 19 |
Маңғыстау филиалы | Сүгіров Нұрлан Алтынмергенұлы | +7 (7292) 43 54 59 | Mang_80@nationalbank.kz | 130000, Ақтау қ., 23-шағын ауданы |
Павлодар филиалы | Жүсіпова Светлана Мұратбекқызы | +7 (7182) 32 39 10 | Pavl_80@nationalbank.kz | 140000, Павлодар қ., академик Сәтбаев к-сі, 44 |
Солтүстік Қазақстан филиалы | Дәуренбекова Алма Манайдарқызы | +7 (7152) 46 06 09 | petro_80@nationalbank.kz | 150000, Петропавл қ., Қазақстан Конституциясы к-сі, 6 |
Оңтүстік Қазақстан филиалы | ОспановаМариаш Баянқызы | +7 (7252) 21 26 37 | chimk_80@nationalbank.kz | 160012, Шымкент қ., Төреқұлов к-сі, 2 |