Туған жерден артық адамзат баласы үшін ыстық ештеңе жоқ. Білім, ілім қуып, қала шығып кетсе де ауылға деген сағыныш әрдайым бір бүйіріңде тұрары анық. Әңгіме желісіне арқау болғалы тұрған Талғат Әмірхамзин осындай текті ұлдардың қатарынан деуге болады. Астанадағы мемлекеттік қызметтен гөрі ауылға келіп, үлкен кәсіпті ашып, бүгінде туған ауылында «Аянбай» шаруа қожалығымен 12 ауыл азаматын еңбекке араластырып, үлгі болып отырған кәсіпкердің ой-пікіріне құлақ түрелік.
– Талғат Қорғанұлы, сізбен әңгімеге негіз болып отырған тақырыптың мазмұны кезінде ауыл шаруашылығы жағынан республика көлеміне танымал болған ауылдардың тұрмыстық хал-ахуалдары күрт төмендеп, ел үдере көшіп, кейбір елді мекендер жабылып қалудың алдында тұрған шағында өзіңіздей білімді де білікті жастарымыз қазақы ауылдық жерлерді қайтадан көркейтіп, экономикасын көтеруге тырысып бағуда. Соның бірі өзіңіз деп білемін. «Аянбай» шаруа қожалығын 2011 жылы ашқаныңыздан хабардармын...
– «Аянбай» шаруа қожалығын құра бастаған кезімізде біраз адамдардың осындай ойда болғаны жасырын емес. Көп ойлана келе, қара шаңырағымыздың діңгегі, асқар таудай әкеммен кеңесе отырып Аянбай есімді ұлы атамның есімімен шаруа қожалығымды атауды жөн санадым. Ол кісі өз заманында еліне сыйлы, жаны жайсаң, кісілігі мол азамат болған деседі. Шыны керек жастайымыздан істің қиюын келтіріп, әр салада өз кәсібін дөңгелетіп отырған жандарға қызыға қарап өстік. Әріге бармай-ақ ауылда туып, ес білгенге дейін топырағында аунап, бала күнінен ат құлағында ойнап, шаруашылықтың қыр-сырын белі қатаймай тұрып-ақ ұршықша дөңгелетіп әкете білген, зейнеткерлік жасқа дейін қай жұмыстың болмасын ыстық-суығына төзіп бүгіндері бейнетінің зейнетін көріп отырған әкемнің еңбек жолы маған өмірлік сабақ болып келеді. Қостанай облысы Жангелдин ауданына қарасты Көкалат кеңшарындағы Албарбөгет орта мектебінде 1984-1994 жылдары оқып, шамалы уақыт болса да қалаға үйренісіп қалған сыныптастарыммен ілесіп, менде араға біл жыл салып жоғары білімді маман болу үшін қалаға аттандым. 1995 жылы қазіргі Астана қаласына келіп, Ақмола аграрлық университетіне экономика факультетінің бухгалтерлік есеп және аудит бөліміне оқуға түсіп, 2000 жылы есеп-қисап мамандығын тәмамдап шықтым. 2001-2003 жылдар аралығында Астана қаласының Қазынашылық басқармасында жетекші және бас қазынашы және Қаржы министрлігінде бас маман-аудитор болып жұмыс атқардым. Осыдан кейін Ауыл шаруашылығы министрлігінің бюджет департаментіне бас мамандық қызметімнен ауысып, 2004-2005 жылдар аралығында Көлік және коммуникация министрлігінің азаматтық авиация комитетіне бас бухгалтер-бөлім бастығы болдым. Жастығымда себепші болған шығар, ойлана келе 2009 жылы «Торы-Қыпшақ» ЖШС құрып, араға екі жыл салып 2011 жылы туған ауылға атбасын бұрып, өз ауылымнан жекеменшік жер учаскесін сатып алып, мал шаруашылығымен айналысатын отбасылық бірлестік, яғни «Аянбай» шаруа қожалығын ашып отырған жайым бар.
– Біз өмір сүріп жатқан тұста жоғары оқу орынды бітірген маман иелері мал шаруашылығымен айналыспай-ақ, төрт-бес жыл үйренісіп қалған қаладан екі қолға бір күрек демекші, қалаған мамандығына байланысты жұмысқа орналасып алуға мол мүмкіндіктер болатынын да білемін. Туған жеріңіз Көкалатқа қайта оралуыңызға де не себеп болды?
– Ауылда аунап-қунап өскен бала болғандықтан да, «...ер туған жеріне» дегендей, бір бүйрегіміз туған ауылға тартатыны рас. Әрі туған ауылдың жерінің құнарлы екенін, алақандай ауылдың күнделікті тыныс-тіршілігін білетіндіктен туған ауылдың топырағында мал өсіру қай жағынан да болса да тиімді болатынын білемін. Өзіңіз білесіз, аграрлық сектор мен ауыл адамдарының проблемаларын кешенді шешу мақсатында Елбасымыз 2003-2005 жылдарды «Ауыл жылдары» деп жариялады. Ауыл шаруашылығын көркейту, кәсіпкерлікті, агроөнеркәсіпті дамыту мақсатында көптеген мемлекеттік бағдарламалар қабылданды. Осы игілікті шараларға арқа сүйей отырып, мен де мемлекеттен шағын несие алып, өз кәсібімді бастауға бет бұрдым. Ондағы мақсатым – ауылға көңiл бөлу және оның әлеуметтік-тұрмыстық жағдайын жақсарту. Бизнестің әлеуметтік жауапкершілігін жақсы түсінетін менің азаматтық ұстанымым – ауылдық округ бойынша тұрмысы төмен отбасыларына көмек қолын ұсынып, түрлі мерекелік іс-шараларға демеушілік жасап, қайырымдылық таныту және өз бизнесіме адалдық. Азамат атыма сын болмау үшін еліме тигізіп жатқан бірді-екілі игі істерімді айта кетер болсам, ауылым Көкалатта Мейрам молда есімді әкеміз тұрған үй бар еді. Сол үйді адамдар бұзып алуға қорыққанымен, осы уақытқа дейін мал сүйкеніп, сыртқы саман кірпіші түсіп, құлауға шақ қалған. Соны осыдан екі жыл бұрын сыртын сылатып, әктетіп, ағаш қоршаулармен қоршатып, мал сойып, құран оқыттым. Сондай-ақ, ауыл мешітіне азан оқуға арналған дыбыстық құрылғы тарту еттім. Былтыр алтын ұя мектебімізді бітіргенімізге 20 жыл толуына орай өзіміз түлеп ұшқан мектебімізге ірі көлемде қажетті тұрмыстық бұйымдар тарту еттім.
Өзімнің туған ағам кәсіпкер Мағжан Әмірхамзинмен бірге 120 тонна көмірді аудан орталығындағы «Оспанқожа әулие» атындағы мешітке және ауылымда халқымның бәріне дерлік тегін үлестірдік. Алла үйінде жастарға имандылық жайында насихаттап, адамгершілік рухымызды байытуға атсалысып жүрген ауданымыздың бас имамының бір жылдық еңбекақысын өтеп отыруды өз міндетіме алып отырған жайым бар.
–
Қоғамымызда болып жатқан жаңалықтарды бұрындары баспасөз беттерінен білетін болсақ, бүгіндері әлеуметтік желілер арқылы жүргізіп отырған кәсібіңізге қатысты мол мағлұматтар алып отыратын деңгейге де жеткен сияқтымыз...
– Осыдан 15-20 жылдай уақыт бұрын негізгі қарым-қатынас құралы тек үй телефоны болғаны белгілі. Ал, ақпараттар алу жүйесі теледидар, газет-журналдар ғана болса, содан кейін мобильді құрылғылар келіп, әлеуметтік желілер өмірдің ажырамас бөлігіне айналып үлгерді. Сондықтан мен де ғаламтор әлемінің белсенді қолданушысы ретінде өз пікірімді кейде Facebook, Instagram, whatsup желілері арқылы елмен, жұртпен бөлісіп отыратын кездерім болады.
–
Осы орайда ауылыңызға қарай ойысқым келіп отырғаны, олай дейтінім, қалада жеңіл-желпі тірлік жасап, тіптен, бос жүрген жастарды ауылға қайтара алмай жатамыз. Ізіңізді басып, өсіп келе жатқан азаматтарға қандай кеңес берер едіңіз?
– Қазіргі таңда мемлекет тарапынан ауылға көптеп көңіл бөлінуде. Қиыншылықты кезеңдерді бастан көп кешірген ауылдың әлеуметтік жағдайын көркейтуге бағытталған іс-шаралар аз емес: Мәселен, «Дипломмен – ауылға!», «Сыбаға» тағы сондай айтулы бағдарламалар бар. Алайда, бұл бағдарламалардың ауыл жастарын ұстап тұруға мұршасы жетпей тұрғаны өкінішті. Ауыл жастары тек мал бағып, егін егумен ғана айналыспайды ғой. Олардың тіршілігін қамтамасыз ету үшін бүгінгі өркениеттің өзге де игіліктері, мысалы, техника, технология тетіктері ауылға бармай, ауыл халқын күшпен ұстап тұру мүмкін емес шығар деп ойлаймын. Ауыл мен қаланың арасындағы жер мен көктей айырмашылық халықтың қалаға ағыла, үдере көшуіне жол ашты. Ауыл жастарын қаладан қайтара алмай жүрген себебіміз де осы болар.
– Мен білетін Талғат Әмірхамзин алғаш кәсіпкерлігін мал шаруашылығымен айналысудан бастаған. Шаруашылығыңыз едәуір өсіп, аға буын ағалар қатарында есіміңіз де аталып келеді. Еңбегіңіз өзіңіз ойлағандай бағаланып келе ме?
– Әрине, атқарылып жатқан жұмыстар аз емес. Шаруа қожалығы ісінде пайдадан гөрі шығыстың көбірек болғанын жасырмаймын. Бастапқыда 15 000 гектар, одан кейін тағы да 10 000 гектар, сонымен бас-аяғы 25 000 гектар жер телімін 48 жылға жалға алдым. Алғашында «Аянбай» жеке шаруашылығын ашқан кезде 500 қой 8 жылқы сатып алған болатынмын. 2012 жылы «Сыбаға» бағдарламасы бойынша Аграрлық несие корпорациясынан 20 000 000 теңге несие алып, 6 асыл тұқымды бұқа, 68 ірі қара мал, 1-МТЗ-92 тракторы, 2 жеңіл автокөлік, 1 КамАЗ машинасы мен тағы да қажетті техникалар сатып алдым. 2011 жылы 150-160 адамдық дәмхана салып, оған анамның атын – «Ажар» есімін бердім. 2012 жылы «Алия» атты аралас-тауарлар дүкенін іске қостым. Сондай-ақ, 2014 жылы 10 000 000 теңге несие алып, оған бүкіл техника жабдықтарын алдым. Ауыл орталығынан екі үй сатып алып отырмын. Қазіргі жағдайда «Аянбай» шаруа қожалығындағы мал-мүлкінің деңгейі 100 000 000 теңгеден асып жығылады. Бұл дегеніңіз бүгінгі Көкалат ауылына, яғни бұрынғы Еңбек совхозына Астанадан 100 000 000 көлемінде инвестиция келді деген сөз. «Аянбай» шаруашылық қожалығы 12 адамды тұрақты жұмыспен қамтып отыр. Ел Тәуелсіздігінің 20 жылдығы қарсаңында «Ерен еңбегі үшін» медалімен, Ауыл шаруашылығы министрі, облыс, аудан әкімдерінің мақтау қағазымен марапатталған болатынмын.
– Соңыңыздан ерген немесе өзіңіз баулып келе жатқан іні-бауырларыңызға қандай ақыл-кеңес берер едіңіз?
– «Ауылым – алтын бесігім» демей ме?! Қазақтың түп-тамыры ауылда. Сондықтан әрбір қазақ жастары қолдан келсе ауылдың жағдайын жасап, ауылға жиі атбасын тіреп, бизнестегі азаматтар ауылға көбірек қаржылық көмек көрсетсе деймін. Осы ойымды бауырларыма да үнемі айтып жүремін. Қазақ жастары ешқашан жалқаулық танытпай, шаршамай, нарыққа ілесе алатын көшбасшы болса екен әрдайым. Өз басын ғана емес, халқын ойлайтын намысшыл қазақ көп болсын!
Әңгімелескен
Жанар ЖҰМАҒҰЛОВА.
Қостанай облысы,
Жангелдин ауданы.