19 Шілде, 2010

ҚАЗАҚ ТІЛІ ЗАМАНҒА САЙ ҚОҒАМНЫҢ ДАМУ ПРОГРЕСІНЕ БЕЙІМДЕЛГЕН ТІЛГЕ АЙНАЛУЫ ТИІС

552 рет
көрсетілді
6 мин
оқу үшін
Мемлекетіміздің тәуелсіздігінің бір нышаны – мемлекеттік тіл. Қоғам дамыған сайын қазақ тілінің өміршеңдігі мен қа­жеттілігін арттыру мәселесі күшейіп келеді. Әлемнің дамыған елдері техноло­гиялық прогрестің нәтижесінде өз тілдерін халықаралық деңгейде сұра­нысқа ие тілдерге айналдырды. Өз мемлекетінде өзге тілдердің көлең­кесінде қалып қоймауы үшін қазақ тілі де жан-жақты дамуы тиіс. Осы мәселелерге байланысты жақында Парламент Мәжілісінде “Жаңа Қазақстан” депутаттық то­бының кезекті отырысы өтті. Оты­рыстың күн тәртібінде Қазақстанда бүгінгі таңдағы ақпараттық техно­логияларға және күнделікті өмірде қолданылатын жоғары техноло­гиялық өнімдерге қазақ тілін енгізу мәселесі қаралды. Сонымен бірге, қазақ тілін үйретудегі компьютерлік бағдарламаларды жетілдіру, қазақ тілді ІT-мамандарды дайындау, ұялы байланыс қызметіндегі қазақ тілін қолданудың жай-күйі тал­қыланды. Отырысты ашқан депутаттық топ­­тың жетекшісі Қ.Сәдуақасов қа­зақ тілін жоғары ақпараттық тех­но­логиялар саласына енгізудің өзекті мәселелеріне тоқтады. Халық тұты­натын өнімдерде жоғары тех­ноло­гия­лық бұйымдардың көлемі күн­нен-күнге артып келеді. Ұялы байла­ныс құралдарының түрлері уақыт өткен сайын жаңарып, техно­логия­лық тұрғыдан күрделену үс­тінде. Жо­ғары технологияның кө­мегімен ха­лыққа қызмет көрсе­туге мемлекет та­рапынан қолдау жасалуда. Элек­трон­дық үкімет со­ның бір көрінісі. Қазақ ұлты заман көшінен қалып қоймауы үшін осы салаларда қазақ тілі кеңінен қол­даныс табуы тиіс, деді ол. “Бізге бұл жөнінде бүгіннен емес, ертеден бері ойлану керек еді. Өйт­кені, болашақта біздің өмі­рі­міздің барлығы осы электрондық құ­ралдар арқылы дамитын болады. Біздің байланысымыз, өзара қа­рым-қаты­насымыз, тұрмыстағы қол­данылатын құралдардың бәрі қа­зір жоғары тех­нологиялық өнім­дер. Оның барлы­ғы­на қазақ тілін енгізу қажет, қазірден бастап қазақ тілін сол өнім түрлеріне енгізуге бір­лесіп, бүкіл қоғам болып күш са­луымыз керек. Ертеңгі тұрмы­сы­мызды сол электрондық бұйым­дар­сыз, элек­трон­дық құралдарсыз елес­тету мүм­кін емес. Ендеше, біз бү­гіннен бас­тап осы бағытта ши­рығып жұмыс істеуге тиіспіз. Қазір мен сіздерді осы мәселелерді бір­ле­сіп талқылауға шақырғым ке­ле­ді”, деп түйіндеді өз сөзін Қ.Сәдуақасов. Байланыс және ақпарат ми­нистрлігінің жауапты хатшысы Қ.Әб­саттаров аталған сала бойын­­ша министрлік тарапынан атқа­ры­лып жатқан шаралар жөнінде ай­тып өтті. Мемлекеттік тіл мәселесі бойынша министрлікте жоспарлар бекітіліп жатқанын, термино­ло­гия­лық ко­мис­сия құрылып жат­қан­ды­ғ­ын ба­ян­дады. Ұялы байланыс са­ласында қазақ тілінің жай-күйі жө­нінде Байланыс және ақпарат­тан­дыру комитетінің төрағасы Р.Нұр­шабеков жан-жақты әңгімелеп берді. Өз сөзінде Р.Нұршабеков ко­ми­теттің атқарып жатқан іс-шара­ла­рына кеңінен тоқталды. Оның ай­ту­ынша, ұялы байланыс телефон­дарында қазақ тілін пайдалану үшін қазақ әріптерін транслитерация жасау қажет. Осыған байланысты комитет осы жылдың аяғына дейін екі мемлекеттік стан­дартты жа­сау­ды жоспарлаған. Бірінші стандарт – ұялы байланыс терминал­дары, абоненттік бекеттер және теле­фон­дарға арналған техникалық талап­тар. Екінші стандарт – теле­фон­дар­дың параметрлеріне қатысты және ол мемлекеттік тілді қолда­ну­ға байла­нысты техникалық талаптар. “Бұл жұмысты біз бастап кеттік. Осы жылы аталған стандарттарды жасап іске асыратын боламыз. Өн­дірушілермен өткен жылдан бері жұ­мыс істеп келеміз. Бізде “LG” ком­паниясы бойынша үлгілі нәт­и­желер бар. Осындай келіссөзді “Nokіa” компаниясымен жүргіздік. Бүгінде олар тиісті аппараттарды дай­ындау үстінде. Аталған стан­дарт­тарды жоспар бойынша жыл­дың соңына қарай бекітеміз. Оларды енгізген соң Қазақстанда ұялы телефондарды сатушылар мен өндірушілердің елі­міздің рыногына әкелетін құрал­да­рына талап қоя­мыз”, деп нақтылады Р.Нұрша­бе­ков. Қ.Сәдуақасов минис­трліктің істеріне сәттілік тілей оты­рып, қажетті стандарттарды қабыл­дау жұмысын 2010 жылдың соңына қарай аяқтауды өтінді. Жиында Еуразия ұлттық уни­вер­ситетінің ІT-технология кафе­дра­сының меңгерушісі, техника ғы­лымдарының докторы А.Шәріпбаев өз ойын ортаға салды. Оның ой­ын­ша, ең алдымен қазақ тілінің мә­се­лесі шешімін табуы тиіс. Бүгінде басты мәселе – қазақ әріптерінің транслитерациялануы. Бұл көп қаржыны талап етеді. Ең дұрысы – латын әліпбиіне көше отырып, бұл мәселелерді түбегейлі шешу деп есептейді А.Шәріпбаев. Себебі, қазақ тілі ақпараттық техноло­гия­лар бағдарламаларына кірмейді, сон­дықтан да оны оқу қиынға соғады. Бұл пікірмен Қ.Сәдуақасов ке­ліспейтіндігін айтты. “Әлемде көп­те­ген елдер өз тілдерін ақпараттық тех­никалық құралдарға енгізіп, же­місті пайдаланып отыр. Латын ал­фавитіне өту бүгінгі күннің кө­кей­кесті мәселесі емес, әрі саяси тұр­ғы­дан болсын, экономикалық жа­ғынан болсын әлі шешімін тапқан жоқ. Сондықтан қоғамның бұл мәселеге байыппен қарағаны жөн. Бұл сұрақтың ақ-қарасын анықтау үшін әлі күнге үлкен пікірталастар жүріп жатыр. Сондықтан біз қазақ тілін бүгін қолдап, түрлі техника­лық салаларда бүгінгі қазақ алфа­ви­тін қолданысқа терең енуіне жағ­дай жасауымыз керек. Қазақ тілі за­манға сай, қоғам­ның даму про­гресіне бей­­імделген тілге айналуы тиіс. Ғалам­тордың ресурстарында, “Twіtter”, “Facebook” сияқты әлеу­меттік желі­лерде қазақ тілі еркін қолданыста болуы керек”, деп депутат сөзін қорытындылады. Сондай-ақ, отырыста Индустрия және жаңа технологиялар министр­лігінің Техникалық реттеу және мет­рология комитеті төрағасының ор­ынбасары А.Ержанов, Мәдениет ми­нистрлігі Тіл комитетінің тө­рағасы Б.Омаров ақпараттық тех­но­ло­гиялардағы мемлекеттік тіл мәселесі бойынша өз ойларымен бөлісті. Отырыстың нәтижесінде талқы­ланған мәселелерді шешу жолдары жоғары мемлекеттік деңгейде қаралуы тиістігі ұсынылып, нақты шешімдер қабылданды. Асқар ТҰРАПБАЙҰЛЫ.