Әдетте, «ғылыми конференция» дегенде бір топ адамдардың бас қосып, қасаң тілде (көбіне ресми тілде) баяндама жасасып, өздеріне ғана түсінікті ойларымен ортақтасып жататын көңілсіздеу жиын көзге елестейді. Ондай жиындардың да қажеттілігі бар шығар, бірақ қалың көпшілік қабылдай бермейді. Алматы қалалық соты ұйымдастырған «Жеті жарғы – дала демокаратиясының озық үлгісі, мемлекеттік құқық пен сот билігінің алтын арқауы» атты өңірлік ғылыми конференциясына шақырту алғанымда сондай көңілсіз жиындардың бірі болар деген күмәнді ойдың қылаң бергені рас. Бірақ конференция барысында бұл күмәніміз сейіліп кетті.
Ең алдымен сіздерге осы ғылыми конференцияның табысты өтуіне зор ықыласын білдірген Жоғарғы Сот Төрағасы Қайрат Әбдіразақұлы Мәмидің құттықтауын жеткізбекшімін, деп бастады сөзін Жоғарғы Сот судьясы Ақылтай Қасымов, биылғы жыл ел мерейін өсірген ерекше жыл болды және өзіне тән тарихи құндылығымен ұрпақ жадында сақталары сөзсіз. Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты Қазақ хандығының 550 жылдығын атап өтуге орай үлкен іс-шараларды ұйымдастыруға бастамашы болып отыр. Осы конференицияда Конституцияда атап көрсетілгендей, оның құқықтық жүйесімен билер сотының әділдігін, ел басқарудың тура жолын көрсететін тарихи танымы кең, құндылығы терең ой-пікірлер айтылады деп ойлаймын.
Расында да, конференцияда тарихи тағылымы кең, құндылығы терең ой-пікірлер айтылды. Жиналған жұртты жалықтырмаған баяндамалар да жасалды. Сөз жоқ, конференцияның бәсін арттырған осы ой-пікірлер мен баяндамалар. Сөйлеушілердің де, баяндама жасаушылардың да тиянақты һәм тыңғылықты дайындалып келгендігі көрініп тұрды.
Конференцияның ашылуында сөйлеген Жоғарғы Сот судьясы Ақылтай Қасымовтың, конференцияның жұмысын жүргізген Алматы қалалық сотының төрағасы Ақжан Ештайдың, Қарағанды облыстық сотының төрағасы Мұсабек Әлімбековтің бастан-аяқ қазақша сөйлегені елді сүйсіндірді. Сондай-ақ, Астана қалалық сотының төрағасы Тілектес Бәрпібаевтың, Қазақстан Республикасының Әскери сотының төрағасы Сәкен Аблуллаевтың, Алматы қалалық сотының төрағасы Ақжай Ештайдың, Қарағанды облыстық сотының төрағасы Мұсабек Әлімбековтің, Алматы қаласы, Алатау аудандық сотының төрағасы Ербол Жанғазиннің баяндамалары мазмұнды және мағыналы болып шықты. Бір сөзбен айтқанда, бүгінгінің билері кешегінің билері туралы тұшымды әңгіме өрбітті.
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің профессоры Зайлағи Кенжалиев конференция бағдарламасы бойынша «Методологические проблемы исследования института судебной власти в тардицонном казахском ханстве» деген тақырыпта баяндама жасауы тиіс болатын. Бірақ профессор мырза неге екенін қайдам, қолтықтап шыққан қағазына қарамастан, сөйлеген сөзіне бірауыз орысша қоспай, тартымды әңгіме айтты. Дәстүрлі қазақ хандығындағы сот билігі туралы сөйлей отырып, З.Кенжалиев бүгінгі сот жүйесі туралы да пікір білдірді. Мен бүгін осы конференцияға қатыса отырып, деді Зайлағи Жантуғанұлы, әрі қызғанып отырмын, әрі қызығып отырмын. Қызғанып отырғаным, бүгінгідей тақырыптағы мұндай конференцияны біздер заңгер ғалымдар және тарихшылар ұйымдастыруға тиіс едік. Бұл жағынан Қайрат Мәми басқарған сот жүйесінің қызметкерлері біздің алдымызды орап кетті. Қызығып отырғаным, конференцияда сөйлеген шешендердің сөздері де, баяндамашылардың тұжырымдары да тұшымды болды. Конференция жұмысы сәтті өтіп жатыр...
Осы конференцияны ұйымдастырудың басы-қасында жүрген Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының жанындағы Соттардың қызметін қамтамасыз ету департаментінің ақпараттық қамтамасыз ету бөлімі меңгерушісінің орынбасары Қанапия Омархановтың айтуынша, өңірлерде өтіп жатқан (оның ішінде Алматыдағы да) ғылыми конференциялардың негізі осы жылдың қыркүйек айында Жоғарғы Соттың ұйымдастыруымен өтетін «Қазақ құқығы мен билер сотының төрелігі – қазақ мемлекеттілігінің феномені» атты халықаралық ғылыми конференцияның алдындағы дайындық барысы екен.
Шарафаддин ӘМІРОВ, «Егемен Қазақстан».
Алматы.
