Елбасы тапсырмасы бойынша Премьер-Министр Кәрім Мәсімовтің өңірлерге жасаған сапарында айшықты көрінуде
Егемендігінің жиырмасыншы жылдығы қарсаңында тұрған тәуелсіз Қазақстан осы қысқа уақыт аралығында әлемге танымал, әріптестік қатынастарда беделді ел ретінде қалыптасып қана қоймай, сонымен қатар өзінің ішкі әлеуметтік-экономикалық проблемаларын батыл шеше алатын қуатты мемлекет ретінде бой көрсетіп отыр. Егер соңғы бір-екі жылдың арасындағы оқиғаларға саралай көз салатын болсақ, мұның көптеген белгілерін мейлінше айқын байқауға болады.
Әлемдік экономикалық дағдарыстың салмағы халықаралық қауымдастықпен интеграцияланып үлгірген елімізге барынша ауыр тисе де мемлекет қуатының арқасында оның ауыртпалығын сезінгеміз жоқ. Мұның сыртында Қазақстанды индустриялық тұрғыдан жаңаша дамыту ісі сол дағдарыс тұсында жоспарланып, қызу басталып кетті. Үстіміздегі жылдың бірінші жартыжылдығында 74 индустриялық-инновациялық жоба іске қосылса, жыл аяқталғанға дейін тағы да осыншама нысан пайдалануға берілмек.
Әрине, жаңа тарихы бар болғаны 20 жыл уақытты ғана қамтитын жас мемлекетімізде барлық мәселе шешімін тапқан деп айта алмаймыз. Негізгі үлкен істер енді ғана басталып келеді. Соның ішінде өңірлік даму мәселесі ерекше мәнге ие болып отыр. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев бұл іске ерекше мән беруде. Үкімет басшысы Кәрім Мәсімовті өңірлерге аттандыра отырып, жергілікті жағдаймен жете танысып, олардағы проблемаларды айқындап, шешімін қарастыру жөнінде тікелей тапсырмалар беруде.
Елбасынан тікелей өкілеттік алып, қасына министрлерді ертіп, өңірлік даму мәселесіне басымдық беріп отырған Үкімет басшысы Кәрім Мәсімовтің іс-қимылы ширақ, шешімі пәрменді екендігі еліміздің шығыс, солтүстік өңірлеріне шыққан сапарларынан анық байқалды. Алматы, Шығыс Қазақстан облыстарын аралаған тұста су тасқынының зардаптарын жою, осы өңірлердегі индустриялық-инновациялық даму жобаларын жүзеге асыру жөнінде бірнеше кеңестер өткізіп, аталған облыстарда жұмыстың жүйелі жүруіне Үкімет тарапынан айтарлықтай қолдау білдірсе, Ақмола, Солтүстік Қазақстан, Қостанай облыстарына жасаған сапары барысында солтүстік өңірді газбен қамтудың түйінді мәселесін тарқатты. Бірнеше өндіріс ошағының алдынан кез болған проблемаларды жергілікті жер жағдайында талқылап, оларға қолдау жасаудың шешімді жолдарын қарастыру жөнінде шұғыл тапсырмалар берді.
Осы сапарлар қорытындысында халықты ауыз сумен қамтудың өзекті мәселелері әлі де толық шешімін таппағандығы, оның барлық аймақтарға тән екендігі айқындалды. Осының нәтижесінде Үкіметте өткен отырыста халықты ауыз сумен қамтудың 2020 жылға дейінгі жаңа тұжырымдама жобасы өмірге келді. Бұл тұжырымдама бойынша әр жыл сайын аталған іске 90 миллиард теңге көлемінде қаржы қарастырылмақ. Қазақстанның қуатты мемлекет ретінде қалыптасып отырғандығы, оның халықтың әл-ауқатын жақсарту бағытындағы проблемаларды пәрменді түрде шеше алатындығы осы фактінің өзінен айқын байқалатындай.
Үкімет басшысы Кәрім Мәсімовтің еліміздің батыс өңіріне жасаған жұмыс сапары Маңғыстау облысынан бастау алды. Осы сапар барысында Кәрім Мәсімов Үкіметінің жұмыс стиліне жеделділік, шешімділік, проблемалармен жергілікті жердің өзіне барып танысу, көмекжолдарын дереу белгілеу тән екендігі тағы бір айқындалды. Осы жолы Үкімет басшысы Боранқұл газ өңдеу зауытының құрылысымен танысқан еді. Оның құрылысы 2005 жылдың наурыз айында басталса да әлі аяқталмаған. Құрылысты аяқтау мерзімі кері сырғытылып отырған. Кәрім Мәсімов бастаған үкіметтік топ өңір басшылығымен бірлесе отырып, кәсіпорынның басында осы проблеманың себеп-салдарын талқылады. Құрылысты жүргізуші “Толқынмұнайгаз” ЖШС туындаған қаржылық проблемаларға байланысты істі ақсатып алған. Оны аяқтауға қауқарсыз екендігі байқалды. Осыған байланысты Үкімет басшысы Мұнай және газ министрі Сауат Мыңбаев пен өңір басшыларының пікірлерін тыңдай келе жаңа шешім қабылдады. Боранқұл газ өңдеу зауытының құрылысын аяқтау “ҚазМұнайГаз” ұлттық компаниясына тапсырылды. “Ертеңгі күннен бастап, заңнамаға сәйкес, “ҚазМұнайГаз” уақытша басқаруға кірісетін болсын, зауыт құрылысын тездетіп аяқтап, ол жұмысқа кірісуі тиіс. Өйткені, бұл зауыттың жұмысы өңір үшін маңызды болып табылады. Әрі осы арқылы көптеген адамдар жұмыс алады. Сондықтан бүгіннен бастап “Толқынмұнайгазбен” келісім-шартты бұзу туралы бұйрыққа қол қойылады. Жұмысты “ҚазМұнайГаз” қабылдайды”, деді Премьер-Министр. Міне, сөйтіп талайдан бері толғандырып келе жатқан өзекті бір проблема дереу шешімін тапты.
Әрине, уақытша басқаруды енгізудің уақытша шара екендігі белгілі. Сондықтан мұндай алып құрылыстарды салуға тендер өткізген кезде оны ұтқан заңды немесе жеке тұлғаның адал болатындығы кепілдендірілгені жөн. Ал мәселенің түпкі шешімін үкіметтік деңгейде “Толқынмұнайгаз” және “Қазполмұнай” ЖШС активтерін Боранқұл газ өңдеу зауыты құрылысын аяқтау шартымен мемлекет немесе жеке әлеуетті инвестордың сатып алуы жөнінде соңғы шешім қабылданатын болады.
Елімізден сыртқа шығатын көлік дәліздерін қалыптастыру ісінде Маңғыстау облысының маңызы зор. Себебі, мұнда “Ақтау халықаралық теңіз сауда порты” орналасқан. Үкімет басшысы осы портты солтүстік бағытта кеңейту жобасының жүзеге асырылу барысымен танысты. Бұл маңызды жоба 2006 жылдан бері жүзеге асырылып келеді. Жобаның жалпы құны 41 миллиард 680 миллион теңгеге бағаланған. Жоба жүзеге асқан жағдайда еліміз үшін арзан теңіз жолын пайдаланудың, оның инфрақұрылымдарын дамытудың, осы арқылы халықаралық сауданы қыздыра түсудің тиімді мүмкіндіктері ұлғая түсетін болады.
Облысқа сапары барысында Премьер-Министр Кәрім Мәсімов басқа да көптеген өндірістік, әлеуметтік, қызметтік нысандарда болып, олардың жай-жапсарымен жете танысты. Орталық Азияның көліктік дәлізі қызметін атқаратын “Атырау-Ақтау” автомагистралінің “Бейнеу-Ақтау” жол телімін қайта жаңғырту жобасына, тағы бір осындай маңызды жоба “Бейнеу-Жезқазған” жаңа темір жол желісін салу жоспарына, “Бейнеу-Бозой-Шымкент” магистральдік газ құбырының жобасына жете зер салып, бұл құрылыстарды дер кезінде жүргізу қажеттігін атап көрсетіп, осыған қатысты бірқатар тапсырмалар берді. Үкімет басшысының осы сапары барысында еліміздің экономикасына қосымша тыныс беретін инфрақұрылымдық жобаларға көп көңіл аударылғандығы байқалды.
Үкімет басшысының мұнан кейінгі сапары Батыс Қазақстан облысында жалғасты. Ақжайық өңіріндегі халықты дәл қазіргі сәтте қинап отырған басты мәселе ретінде өңірге дендей енген құрғақшылық жағдайды айтуға болады. Жалпы, құрғақшылық биылғы жылы Қостанай облысының бір шетінен бастау алып, Ақтөбе, Батыс Қазақстан облыстарында орын алуда. Осыған байланысты тіршілігі табиғаттың тосын мінезіне бағынышты келетін диқан қауымы көптеген зардаптар шегуде. Үкімет басшысы осыған орай Елбасының тапсырмасымен астығы күйіп кеткен диқандарға қолдау жасалатындығы туралы мәлімдеген болатын. Батыс Қазақстанда жалғасқан осы сапар барысында да диқан қауымның мұң-мұқтажына көбірек көңіл бөлді. Олармен кездесу барысында құрғақшылықтан келген зардаптарды айқындап, тиісті көмек шараларын белгілейтін арнайы жұмыс тобын құру жөнінде шешім қабылдады. Мұнымен қоса Батыс Қазақстан облысы агроөнеркәсіптік кешенінің алдағы бес жылдық даму жағдайын қарастыратын бағдарлама әзірленетін болды. Оның тиісті құжаттарын алдағы қараша айына дейін дайын ету жөнінде Ауыл шаруашылығы министрі Ақылбек Күрішбаев пен облыс әкімдігіне тапсырылды.
– Биылғы құрғақшылық тек Ақжайық өңірін ғана емес, республиканың бірқатар өзге де аймақтарын қамтып отыр. Сондықтан осы жерде жұмыс тобын құру жөніндегі өкімге қол қойып отырмын. Осы құжатқа сәйкес тек сіздердің облыстарыңыз үшін ғана емес, сонымен бірге тұтастай еліміз бойынша алғанда күрделі жағдайдың деңгейін айқындау және осыған байланысты тиісті ұсыныстарды әзірлеу қажет. Құрылған жұмыс тобы осы іспен айналысады. Тағы бір айтарым, қуаңшылық болғанымен еліміздің қай өңірінде болсын нан бағасы өспейді. Сондай-ақ Орал өңіріндегі босап қалған элеваторлар мен астық қабылдау пункттеріне мемлекеттік қор есебінен 150 мың тонна дән және қажетті көлемде жем-азық жөнелтіледі, – деп мәлімдеді Үкімет басшысы.
Премьер-Министр осы облысқа сапары барысында да жүзеге асу үстіндегі жаңа индустриялық жобалармен танысты. Соның ішінде Зеленов ауданында бой көтерген 8640 ірі қараға арналған қазіргі замандық мал бордақылау кешеніне, ТМД көлемінде баламасы жоқ деп табылып отырған мия тамырын өңдейтін зауыттың салынуына оң бағасын берді.
“Осы мия өңдейтін зауыт жұмысымен танысу барысында Премьер-Министрдің қызметтік байланыс жүйесі белгі берді, – деп жазады сапардан жедел репортаж дайындаған Батыс Қазақстан облысындағы меншікті тілшіміз Темір Құсайын. – Оны көтерген кезде арғы жағынан Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың барша қазақстандықтарға жақсы таныс жағымды да қоңыр даусы тек Кәрім Қажымқанұлының өзіне ғана емес, оның жанындағыларға да естіліп қалды. Мемлекет басшысының тиісті сауалына орай К.Мәсімов былай деді:
– Нұрсұлтан Әбішұлы, дәл осы қазір мен Батыс Қазақстан облысындағы егістік алқаптарының бірінің шетінде тұрмын. Биыл мұнда орын алған қуаңшылыққа да тікелей куә болып тұрған жайым бар. Осыған байланысты арнайы жұмыс тобын құру жөнінде шешім қабылдадым.
Көп кешікпей К.Мәсімовтің Мемлекет басшысына берген хабарламасына орай Елбасының байламы тағы да Үкімет басшысының жанында тұрғандарға естілді.
– Батысқазақстандықтарға менің ыстық ықыласты сәлемімді жеткізіңіз. Егін күйіп кетті деп еңселері түспесін. Табиғатта жаман ауа райы болмайды. Ол әр жылдары бірде қуаңшылық, бірде жаңбырлы болып өзгеріп отырады. Тікелей өзімнің тарапымнан да оларға қажетті қолдау көрсетілетін болады, – деді Нұрсұлтан Әбішұлы.
Елбасының үлкен қамқорлыққа толы бұл сөздерін бірінен соң бірі естіп, қозғалақтап қалған үлкен қауым ендігі бір сәтте дүр сілкініп, сайын даланы жаңғырта қол шапалақтап жіберді. Осы бір сәтте олар республиканың кез келген өңіріндегі, республиканың әр азаматының өміріндегі орын алған қиыншылықтар мен кедергілер, ең алдымен Елбасының жүрегіне салмақ түсіретінін сезгені анық. Сондай-ақ Елбасының нақты қолдауын сезіну қуанышын бастан кешкендеріне де күмән жоқ”. Міне, оқиға куәгері батысқазақстандық тілшіміз осылай деп жазды.
Қуаңшылық жағдай Батыс Қазақстан облысымен көршілес Ақтөбе өңірінде де қатты байқалуда. Бұған Премьер-Министр осы облысқа жасаған сапары барысында көз жеткізді.
– Облыстағы экономикалық жағдай қанағаттанарлық. Алғашқы жартыжылдықтағы экономиканың дамуы тәуір. Индустриялық бағдарлама бойынша Ақтөбе облысы алдыңғы қатарда келеді. Ауа райының қуаңшылығы салдарынан егін шықпай қалды. Жалпы, егіншілікте ылғал сақтағыш технологияға баса назар аудару керек. Өңірде ауыл шаруашылығы кешенін дамыту, соның ішінде мал шаруашылығымен айналысуға бағыт ұстау жайлы облыс басшысына, Ауыл шаруашылығы министріне тапсырма бердім. Қуаңшылықтан зардап шеккен Батыс Қазақстан, Ақтөбе облыстарына еліміздің солтүстік облыстарынан астық жеткізуге қаржы бөлінеді. Жем-шөп жеткізуге де көмектесеміз. “Жем-шөп жоқ”, деп асыл тұқымды малды пышаққа іліктіруге жол берілмейді. Шаруашылық құрылымдары алған несиенің мерзімін созу мәселесі де ойластырылады, – деп мәлімдеді Үкімет басшысы ақтөбелік диқандармен кездесу барысында да.
Үкімет басшысы бұл облысқа сапары кезінде де көптеген индустриялық-инновациялық жобалардың жүзеге асу жайымен, “Бизнестің жол картасы-2020” бағдарламасының орындалу барысымен танысты.
Үкімет басшысы үш облысқа жасаған осы сапары кезінде денсаулық сақтау мен білім беру салаларының жұмысына ерекше мән бергендігін баса айтуымыз керек. Осы үш облысты аралап көрген кезде олардың әрқайсысындағы аталған сала қызметкерлерімен арнайы жолығып, олардың хал-жағдайларын білді. Еліміздегі жүзеге асу үстіндегі денсаулық сақтау мен білім беру салаларындағы реформалар жайындағы пікірлерін сұрады.
Жалпы, Үкімет басшысының ел өңірлерін аралаған сапарларынан ортақ бір қорытынды түйетін болсақ, қазіргі күні ел басшылығын индустриялық-инновациялық жобалардың жүзеге асуымен қатар халықтың әлеуметтік жағдайы көбірек толғандыратындығы айқын аңғарылып отыр. Негізгі шешімді істер де осы салаларға қарай бағытталғаны диқандардың мойнына түскен құрғақшылық ауыртпашылықтарын жеңілдету, солтүстік облыстардың халқын газбен қамту, жаңа ауыз су бағдарламасын әзірлеу жөнінде жаңа шешімдер қабылдануынан айқын сезіледі. Бұл жөніндегі әрбір шешім миллиардтаған соманы қамтиды.
Тағы бір айта кетер мәселе, Премьер-Министр Кәрім Мәсімовтің ел өңірлеріне жасаған сапарлары арқылы Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаевтың өңірлік даму мәселесіне қатты көңіл бөліп отырғандығы байқалып отыр. Тәуелсіздікке ие болған 19 жылдың ішінде Қазақстанда әлеуметтік бағыттағы қуатты мемлекетті қалыптастырудың жобасы сәтті жүзеге асты. Енді сол мемлекет еліміздің әрбір өңірін дамытуға, ондағы халықтың тұрмыс жағдайын жақсартуға, өмірдің, табиғаттың заңы бойынша төтеден кездесіп қалатын проблемалар тұсында халықтың мұң-мұқтажын белсене қорғауға мол мүмкіндіктермен кірісіп отыр. Сапар қорытындысы туралы тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні осы деп есептейміз.
Сұңғат ӘЛІПБАЙ.