Ауыл мұғалімінің жай-күйі ойландырады
Елбасы Н.Ә.Назарбаев халыққа Жолдауында елдің таяу болашақтағы даму бағыттарын айқындайтын қадау-қадау міндеттерді белгілей отырып , білім саласына да қатысты келелі ойлар айтты. Жолдауда әрбір азаматтың дамуы – оның жеке табысы мен жалпы қоғамның алға өрлеуі екенін тағы да атап өтті. Сондықтан білім беруде заман талаптарына жауап беретін жаңаша жетістіктер қажеттілігі түсінікті. Елбасы еліміз мемлекеттігінің негізі қалана бастаған тұста білім беру маңыздылығына айрықша тоқталған еді.Жас ұрпақ тәрбиесі сабақтастықты қажет ететін үздіксіз процесс.Жолдауда айтылған өзекті мәселенің бірі балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен қамту. Бұл бағытта облысымызда мақсатты атқарылып жатқан жұмыстар баршылық.
Облыс бойынша мектепке дейінгі ұйымдар желісін кеңейту бағытында жаңа ғимараттар салу, бұрынғы мектепке дейінгі және бейімделген ғимараттарды қайтарып алу, бос тұрған ғимаратты жөндеу арқылы және қайта жаңартудың есебінен қалпына келтіру, мектептердегі бос орындарды пайдалану арқылы аз шығынды мектепке дейінгі ұйымдарды ашу (“мектеп-балабақша” шағын орталығы), жеке балабақшалар ашу жұмыстары жүргізілуде.
Қазіргі таңда облысымызда 414 мектепке дейінгі мекемелер жұмыс жасап, өткен жылға қарағанда олардың саны 178 бірлікке артып отыр, оның 131-і балабақша, 36-ы “мектеп – балабақша” кешені, 247-і шағын-орталықтар жұмыс жасап, мектепке дейінгі тәрбиемен қамту 73% болды.Жыл өткен сайын білім ұяларының материалдық-техникалық базаларының нығаюы, пән кабинеттері мен ақпараттық техникалық құралдармен жабдықталуы облыс мектептеріндегі оқыту мен тәрбиенің мазмұнын әрі сапасын көтеруге толық мүмкіндіктер беруде. Оған дәлел ретінде жылма-жыл мектеп түлектерінің ұлттық бірыңғай тестілеуден жоғарғы білім сапасын көрсетуін айтуға болады. Мысалы, республика бойынша 49 түлек ең жоғарғы 125 балл алса, олардың 9-ы ақжайықтықтар екені біз үшін үлкен қуаныш.
Қазіргі уақытта облыстың барлық мектептері жаңа оқу жылына дайындық жұмыстарын аяқтау қарсаңында.
Ағымдағы жылы 39 білім беру нысанын күрделі жөндеуге 2 305,0 миллион теңге қаражат бөлініп, күрделі жөндеу жұмыстары аяқталуда. Күрделі жөндеуден өтетін 13 нысан – “Жол картасы” жобасын жүзеге асыру аясында жөнделіп жатыр. Бұл мақсатқа 748,2 миллион теңге бөлінді. 1 тамызға 6 білім беру нысанының күрделі жөндеу жұмысы аяқталды. Олар – Ақжайық ауданының “Ақ шағала” сауықтыру лагері, Ақжайық ауданының 3 балалар бақшасы, Жаңақала ауданының Жаңақала ауылындағы балалар бақшасы, Бөкей ордасы ауданының Сайқын ауылындағы №18 кәсіптік лицей. “Жол картасы” жобасын жүзеге асыру аясында Орал газ, мұнай және салалық технологиялар және Бөрлі ауылшаруашылық колледждері де күрделі жөнделуде. Ағымдағы жөндеу жұмыстарына 310 миллион теңге бөлінді.
Облыс бойынша күзгі және қысқы мезгілдерде білім ошақтарының үздіксіз қызметін қамтамасыз ету үшін 15 190 тонна қатты отын мен 3632 тонна сұйық отын қажет. Бүгінгі таңда білім беру мекемелеріне қатты және сұйық отынды тасымалдау жұмыстары жүргізілуде. Сондай-ақ, биыл табиғи газ тартылған Қаратөбе, Теректі және Шыңғырлау аудандарының бірқатар білім беру нысандарын жылыту маусымының басталуына дейін газдандыру жұмыстары да белгіленген мерзімде аяқталмақшы. Жергілікті бюджет есебінен Теректі ауданының Жайық ауылында 96 орындық, Шыңғырлау ауданы Қуағаш ауылында 108 орындық мектептер салынып пайдалануға берілді.
Алдағы күндері Қаратөбе ауылында 100 орындық интернат пен 300 орындық жаңадан салынған мектеп құрылысы аяқталып пайдалануға берілетін болса, осындай жобадағы мектеп құрылысы Тасқала ауылында жүргізілуде.Үстіміздегі жылы Орал қаласында 600 орындық Қазақстан Республикасының тұңғыш Президентінің мектебі мен “Самал” шағын ауданында 320 орындық және Казталов ауылында 280 орындық балалар бақшаларының құрылыстары басталды.
Орал қаласының Желаев кентінде 140 орындық балалар бақшасын салуға қажетті қаражат мәселесі шешілді. Соңғы жылдары тез қарқынмен тұрғын үй құрылысы салынып жатқан облыс орталығының шағын аудандарына 320 орындық балалар бақшасы мен 1200 орындық мектептің жобалау-сметалық құжаттары даярлануда.
Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы жобасында қазақстандықтардың жаңа ұрпағын қалыптастыру үшін білім берудің тиімді жүйесін жасақтау қажеттілігі атап көрсетілген. Осыған орай өтетін дәстүрлі тамыз кеңестерінде батысқазақстандықтар да өткен оқу жылына жан-жақты талдау жасай отырып, жаңа оқу жылында атқарылатын келелі міндеттерді айқындамақшы.
Осы ретте айта кететін өзекті мәселе, мемлекеттік бағдарлама жобасында тәрбие мәселелері мүлдем қарастырылмай қалған. Жеке тұлғаны қалыптастыруда оның мәні мен маңызы жоғары. Сондықтан да мектептегі тәрбиенің “көлеңкелік” сипатта қалып қойғаны оқу-тәрбие үрдісін кешенді жүргізуге оның біртұтастығын қамтамасыз етуге сақынын тигізбек. Алдағы тамыз мәслихатында айтылар ұсыныстың бірі де осы жәйттерден туындамақ.
Соңғы жылдары қоғамымызда мұғалім мамандығы мәртебесінің төмендеп кеткені кім-кімге де жасырын емес. Негізінде, бұған – педагогтарға қойылатын талаптардың бір жақты күшейіп, ал олардың әлеуметтік-тұрмыстық жағдайлары төмен күйінде қалып қойғаны себепші деп білеміз. Мұндай көрініс олардың шығармашылықпен жұмыс жасауларына үлкен қол байлау. Сондай-ақ, педагогтар еңбекақысының аздығы мен материалдық-моральдық ынталандырудың жеткіліксіздігі де мұғалім мәртебесін биіктете алмайды.
Бағдарлама жобасында педагог кәсібінің беделін арттыру бойынша біркелкі жағдайлар оңтайлы қарастырылғанымен, ауыл мұғалімінің әлеуметтік тұрғыдан қорғалуына жете назар аударылмай қалған. Себебі, педагог кәсіби қызметімен қатар өзінің жеке шаруашылық жұмысын бірге жүргізуге мәжбүр. Ол өз кезегінде мұғалімнің кәсіби өсуіне тежеу салады. Сонымен бірге оның мәдени, рухани дамуына да кедергі келтіреді. Сондықтан тамыз мәслихаттарында педагогты заңды тұрғыда мемлекет тарапынан әлеуметтік қажетті ресурстармен қолдауды жетілдіру мәселелері кеңінен сөз болғанын қалар едік.
Қорыта айтқанда, батысқазақстандық педагогтар мен тәрбиешілер жаңа оқу жылы қарсаңында жас ұрпаққа бүгінгі заман талабына сай білім беруге айрықша назар аударып отыр.Олар сонымен бірге тәлімді тәрбие мәселелеріне де ден қоюда. Қазіргі уақытта жалпы білім беретін қазақстандық мектептерде көптілді және көпмәдениетті ортаны қалыптастыру маңызды мәнге ие. Бұл тұрғыда да батысқазақстандық ағарту қызметкерлері іргелі ізденістердің бел ортасында келеді.
Марат ТОҚЖАНОВ, Батыс Қазақстан облыстық білім басқармасының бастығы.
ОРАЛ.
* * *
БАСТАМА НӘТИЖЕСІМЕН ҚҰНДЫ
Өркениетке бастар жолдың бастауы – мектеп. Мектеп қабырғасындағы оқушылардың білім сапасын көтеру үшін білім бөлімі тарапынан бірқатар істер атқарылуда. Биылғы жылы жоспарға сәйкес білім бөлімі тарапынан 40 мектепке жаппай тексерулер жүргізіліп, 10 мектеп аттестациядан өткізілді. Тексеру барысында бірінші кезекте оқушылардың білім сапасы, мемлекеттік білім беру стандарты талаптарының орындалу барысы қадағаланды. Сонымен қатар, аудан бойынша 15 мектепте әртүрлі пәндерден тереңдетіліп оқытылатын сыныптар жұмыс істесе, 23 мектепке факультативтік сағаттар, 24 мектепке әртүрлі үйірмелер берілді. 2007 жылғы көрсеткішке қарағанда, 2009 жылы пәндерді тереңдетіп оқыту 9- дан 15-ке өсті.
Аудандық білім беру бөлімінде облыстық “Дарын” орталығымен өткізілетін іс-шаралар үнемі басты назарға алынып, бірлескен түрде түбегейлі жұмыс істеп келеді. “Дарын” орталығы тарапынан өткізілген облыстық, республикалық, халықаралық сайыстарға аудан мектептерінің дарынды оқушылары қатысып, өз білімдерін дәлелдеп отырады. Оған облыста өткен “Асыл тас”, “Айналайын”, “Тұлпар”, “Малахит”, “Ақбота”, тағы басқа, интеллектуалдық олимпиадаларға аудан мектептерінің бұрынғы жылдарға қарағанда көп қатысып, жақсы орындар алуы дәлел бола алады. Бұндай байқауларға Горький, Алтынсарин, Қарабұлақ, Крупская, Қарабұта, Найманбай орта мектептерінің оқушылары қатысып, жоғары білім деңгейлерін көрсетті.
Мұғалімдердің әдістемелік, кәсіптік білімдер мен дағдыларын, икемділіктерін шыңдау мақсатында осы оқу жылында облыстық білім жетілдіру институтының ұйымдастыруымен Үржар ауданында дене тәрбиесі, бастауыш, өзін-өзі тану курсы, технология пәні мұғалімдерінің облыстық курсы болып өтті. Сонымен қатар, Өскемен қаласында 200-дей мұғалім әртүрлі пәндерден өз білімдерін көтеріп қайтты.
Осы еңбектердің жемісін МАБ, ҰБТ қорытындысының нәтижесінен көргендейміз.
Биылғы жылы Үржар ауданы бойынша тест тапсыру науқаны белгіленген тәртіп шеңберінде, талапқа сай өз дәрежесінде өтті. Мектеп оқушыларына барлық жағдайлар жасалды. Аудан бойынша 45 орта білім беру мекемелерінен 1002 түлек бітіріп шықты. Олардың 984-і (98%) ҰБТ-ға қатысты, 18-і дәстүрлі емтихан тапсырды, ал 5 оқушы денсаулық жағдайына байланысты ҰБТ-дан босатылды. ҰБТ екі лекпен өтілді. 1-лекке 428, 2-лекке 556 бала қамтылды.
ҰБТ-ның қорытындысы бойынша облыс бойынша Үржар ауданы екінші орынға ие болды, республикада 5 қатарға енді. Аудан бойынша 13 оқушы 120-дан жоғары балл алды. Ең жоғарғы 124 балды Крупская мен Горький орта мектептерінің оқушылары алып, өз білімдерін дәлелдеп шықты.
Бұл жерде мектеп мұғалімдерінің сіңірген еңбектері де зор екендіктерін айта кету керек.
Білім беру саласын заман талабына сай өркендету — еліміздің алдында тұрған ең маңызды міндеттердің бірі. Осы міндеттерді орындау үшін мектеп мұғалімінің алдына қойылатын жауапкершілік те үлкен. Бүгінгі күннің мұғалімі шығармашылықпен жұмыс істей алатын, педагогикалық қызметтің барлық келеңді-келеңсіз жақтарын зерттеп, меңгеруге ынталы, өз пәнін жетік білетін, кез келген педагогикалық жағдайды өзінің білімділігімен, мәдениетімен және іскерлігі арқасында шеше алатын, педагогикалық үрдістің нәтижесін жақсартуға ұмтылатын парасатты жан болуы керек. Сонда ғана біздің ісіміз нәтижелі болмақ. Бүгінгі таңда Үржар ауданында осындай ұстаздарымыздың қатары көптеп саналады. Мысалы, атап айтатын болсақ, Науалы орта мектебінің тарих пәнінің мұғалімі Әсия Умирова, Крупская атындағы орта мектебінің математика пәнінің мұғалімі Жанар Омарова, Тұрлыханов атындағы орта мектебінің биология пәнінің мұғалімі Гүлбану Кубегенова, Горький атындағы орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиет пәнінің мұғалімі Райхангүл Тұрсынғожанова, М.Әуезов атындағы орта мектебінің тарих пәнінің мұғалімі Жанаргүл Нұғыманова, Найманбай атындағы орта мектебінің тарих пәнінің мұғалімі Жұлдыз Оспанова. Бұл ұстаздар өз мектебінің мақтанышы. Сонымен қатар өз тәжірибелерін таратып, үнемі ізденіс үстінде жүретін мұғалімдеріміздің де қатары мол.
Биылғы жылы облыста өткен “Үздік пән мұғалімі” байқауына Кішкенетау орта мектебінің физика пәнінің мұғалімі Тұрсынбек Шакенов қатысып, 1-орын алып, облыс әкімінің қабылдауында болып қайтты. Облыс көлемінде интерактивті тақтаны пайдалану арқылы Крупская орта мектебінің тарих пәнінің мұғалімі Ирина Куракова 10 сыныптар арасында, Горький орта мектебінің орыс тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі Роза Данабекова 5 сыныптар арасында ашық сабақ өткізіп, іс-тәжірибелері облыс көлеміне таратылды. Бұдан басқа облыста өткен “Ең үздік бастауыш пәндер бірлестігі” байқауына Абай орта мектебінің бастауыш сыныптар бірлестігі қатысып 2-орын, Ақтанберді орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті пәндер бірлестігі қатысып, бас жүлдені жеңіп алды. Желтоқсан айында Алматы қаласында өткен “Жалпы білім беретін мектептерде қазақ тілі мен әдебиетін оқытудың өзекті мәселелері” атты халықаралық конференцияға Горький орта мектебінің мұғалімі Гүлсім Нұрғалиева, Сейфуллин орта мектебі қазақ тілі пәні мұғалімі Роза Омарғазина, Абай орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі Гүлмира Мұсина қатысып, оқыған баяндамалары арнайы жинаққа шығып, іс-тәжірибелері республика көлеміне таратылды. Жеке тұлғаға рухани адамгершілік тәрбие беру” атты еңбегі “Отансүйгіштік және азаматтық тәрбие беру, жағдайы, мәселелері” атты тақырыпта Алматы қаласында өткен халықаралық ғылыми практикалық конференцияға Ақтанберді орта мектебінің оқу ісінің меңгерушісі Жылқайдарова Айнаш қатысып, жұмысы арнайы басылымға шығып, іс-тәжірибесі республика көлеміне таратылды. Бұдан басқа аудандық білім бөлімінде “Жаңашыл ұстаз” “Ең үздік әдістемелік бірлестік”, “Жыл мұғалімі”, “Жыл сынып жетекшісі-2010”, “Үздік директор”, “Үздік кітапханашы” байқаулары өткізіліп отырады.
Тәуелсіз ел атанып, атымызды әлемге танытып жатқан кезде, осындай ұстаздар қатарының көбеюі шарт. Өйткені, мұғалім қандай болса, мектеп те сондай болмақшы. Сонда ғана, жан-жақты жетілген, білімді, саналы, еліне, жұртына адал қызмет ете алатын өрелі ұрпақ тәрбиелей алмақпыз.
Зухра ТУРАПОВА, Үржар ауданы әкімінің баспасөз хатшысы.
Шығыс Қазақстан облысы.
