Астананы әнге бөлеген фестиваль

Кеше екі күнге созылған Шәмші Қалдаяқовтың 80 жылдық мерейтойына арналған “Менің Қазақстаным” атты фестиваль өз мәресіне жетті “1991 жылдың 16 желтоқ­санында әр қазақтың жүрегіне алтын әріппен жазылар тарихи оқиға болды. Тәуелсіздігімізді ал­ғаннан кейінгі Елбасымыз Нұр­сұлтан Әбішұлының ең алғаш­қы Жарлықтарының бірімен Шәмші Қалдаяқовқа “Қазақ­станның халық әртісі” атағы берілді. Бұл – бірінші құрмет еді. Президенттің қазақтың көптеген әндерін сөзімен қоса жатқа білетініне бірге жұмыс істеп жүргенде көз жеткіздім. Сонда шыр­қалатын екі әнінің бірі – Шәм­ші әндері еді. Жаңа ғасыр басталғалы бері Әнұранымызды өзгерту жайлы әр түрлі мінбер­лерден жиі сөз қозғалып жүрген. Бір күні Елбасы мені шақырып алып: “Мен Қазақстанның қай жері­не барсам да Шәмшінің “Ме­нің Қа­зақ­станым” әні шырқа­лады. Еңбек­теген баладан бастап, еңкей­ген қарияға дейін осы әнді айтады. Бұл әннің өзі ұран сияқты. Неге осы әнді Әнұранымыз ретінде қа­был­дамасқа?”, – деді. Нәти­жесін­де Жұ­мекеңнің жазғанына қылау­дай қия­нат жасамай, майдан қыл суырған­дай етіп, елді ерлікке ша­қы­ра­тын жолдарын қосып, әнді Конститу­циялық заң ретінде Пар­ламентке ұсынды. Сөйтіп, Шәм­шінің әні Әнұран ретінде қайтадан дүниеге келді. Міне, осы істі Шәм­шіге жасалған Елбасымыздың екін­ші құрметі деп есептеймін!”, – деген Мәдениет министрі Мұхтар Құл-Мұхаммедтің сөздерімен фес­ти­валь 12 қараша күні Прези­дент­тік мәдениет орталығында ашылған еді. Фестивальдің алғашқы күні Шәмші Қалдаяқовтың өмірінен сыр шертетін бейнефильм көр­сетілді. Оны қарап отырғанда Шәмші ағамыз ортамызға қайта оралғандай әсер қалдырды. “ХХ ғасыр – қазақ мәдениеті мен әдебиетінің алтын ғасыры” деп жүрміз. Бұл да ақиқат. Соның бірі ғана емес, бірегейі – Шәмші Қал­даяқов болатын. Әндерін зейін қойып тыңдаған ұлы суреткеріміз Мұхтар Әуезов: “Бұл – ХХ ғасыр­дың биігінен сорғалап тұрған үлкен лирика ғой”, деп сүйсініпті. Кеңес дәуірінде бағаланбаған талант бүгінде бағаланып, Елбасымыздың арқасында алмаған атақтары бері­луде. Соның бірі ретінде жақында Президент Жарлығымен Қазақ­станның ең жоғары марапаты – Мемлекеттік сыйлық берілді. Фестиваль мақсаты – вальс королі Шәмші Қалдаяқовтың мол мұрасын халық арасында орындап жүрген дарынды жастардың шығар­машылығына қолдау көрсетіп, қазақ эстрадасының маңдайалды шеберлерінің өнерін кейінгі жас буынға үлгі ету, композиторды ха­лық арасында насихаттау. Фес­тивальда Қадыр Мырза Әлінің сөзі­не жазылған Шәмші Қал­даяқовтың “Тамды аруын” Қазақстанның халық әртісі Алтынбек Қоразбаев арнайы шашу етіп шашты. Ал “Арыс жағасында” әнін Қазақ­станның еңбек сіңірген қайраткері Толқын Забирова шырқап берді. Өнер бәйгесінде Шәмші Қал­даяқов атындағы облыстық байқау­лардың 14 жеңімпазы мен фести­вальға қатысуға арнайы өтініш білдірген Қытай мен Моңғолиядан, Өзбекстаннан жеке-жеке шетелдік үміткерлер келіпті. Ресей Федера­циясы мен Тәжікстаннан келген үш дуэт және бар. Қатысушы­лар­дың өнерін қазылар алқасының төрағасы Бибігүл Төлегенова, Мырзатай Жолдасбеков, Нұрғали Нүсіпжанов, Еркінбай Әкімқұлов, Нұрболат Ахметжанов, Әбілқасым Қалдаяқов, Жеңіс Сейдоллаұлы, Толқын Забирова және Медеу Арынбаев бағалады. Екі кезеңнен тұратын фестивальдің алғашқы кезеңінде әрбір үміткер Шәмші әндерінен өздерінің жанына жақын екі әннен орындады. Ән тыңдауға келгендер Шәмші әндерінен су­сын­дап қана қоймай, үміткерлер­мен қосыла айтып, аналар жағы көздеріне жас алды. Сайысқа қатысушылар сахнаға тек әнмен ғана емес, әннің ажарын ашып, әуенін биіктететін қыл­қобыз, баян, домбыра аспаптарын қоса алып шығыпты. Алғашқы күні, әсіресе, Қытай Халық Рес­пуб­лика­сынан келген Дулат Жол­дыбайдың шырқатып салған әні дауыс ырға­ғымен көрермен­дердің ерекше ықыласын туғызды. Бірінші кезең­дегі өнер жарысында 20 үміткерден 12 қатысушы іріктеліп алға шықты. Ұлы сазгер Шәмші Қалдаяқов­тың мерейлі мерекесіне орай, “Менің Қазақстаным” атты жаңа жинағы шығыпты. Жинаққа ком­позитордың көпке танымал шығар­маларымен қатар, “Көгілдір Көк­ше”, “Сырғалым (Дүнген қызы)”, “Теріскей”, “Отырардағы той” атты әндері, барлығы 55 саз нотасымен бірге берілген екен. Екі күнге созылған ән фести­валінің қорытындысына келетін болсақ, Гран-приді Оңтүстік Қазақ­стан облысынан келген Нұржан Жүсіпбеков иеленсе, бірінші орын Өзбекстан Республикасынан келген Серіжан Жанахметовке бұйырды. Ал екінші орынды Қытайдан кел­ген Дулат Жолдыбай мен алматы­лық Досхан Одаманов  өзара бөліс­се, үшінші орынды Ақтөбе облы­сынан Саламат Мұқашев алды. Жеңімпаздарға әр түрлі номи­нациялар бойынша сыйлықтар тарту етіліп, қалған қатысушыларға алғыс хаттар берілді. Астананың аспанын әнге бөле­ген өнер сайысы бүгін “Қазақстан орталық концерт залында” эстрада жұлдыздарының қатысуымен гала-концертке жалғасып, елордалық­тарды ұлы сазгердің ән әуезіне бөлейді. Шәмшінің бұл ән кешінде қазақ өнерінің майталмандары және танымал эстрада жұлдыздары көрермендерді композитордың сағындырған сазды әндерімен қауыштырады. Жұлдыз БАЙДІЛДА, ЕҰУ студенті.