Алматыда “Үкіметтік емес ұйымдар мен билік арасындағы өзара бірлескен іс-әрекеттер саласындағы озық жетістіктермен және тәжірибемен бөлісу” атты аймақтық дөңгелек үстел болып өтті. ЕҚЫҰ-ның Демократиялық институттар және адам құқықтары жөніндегі бюросы Астанадағы ЕҚЫҰ Орталығы жанындағы Халықаралық коммерциялық емес құқық орталығымен бірлесіп ұйымдастырған жиынның жұмысы екі күнге созылды.
Дөңгелек үстелге Орталық Азияның бес елінен парламенттің, мемлекеттік органдар мен азаматтық қоғамдардың жалпы саны 80-ге жуық өкілдері қатысты. Ауқымды форумда сондай-ақ Қазақстан Парламентінің депутаттары, ҚР Президенті жанындағы Адам құқығы жөніндегі комиссияның хатшысы, ҚР Сыртқы істер министрлігінің Ерекше тапсырмалар жөніндегі елшісі, ҚР Байланыс және ақпарат министрінің орынбасары, Қазақстан халқы Ассамблеясы, ҚР Мәдениет министрлігі, т.б. басшылары болды.
“Үкіметтік емес ұйымдар мен билік арасындағы өзара бірлескен іс-әрекеттер саласындағы озық жетістіктермен және тәжірибемен бөлісу” атты аймақтық жиында күн тәртібіндегі мәселе жөнінде өз ойын ортаға салғандар негізінен Үкіметтік емес ұйымдардың, ең алдымен, олардың қоғамдағы күрделіліктер мен қиындықтарды шешудегі ауқымды көмегі туралы атап айтты. Мұның өзі біздің еліміздегі әлеуметтік жағдайларға, яғни қалыптасып отырған ахуалға тікелей қатысты екендігі ақиқат.
Сөз реті келгенде атап айтарлығы, әлемдік дағдарыс жағдайында да Қазақстан Республикасы Үкіметі қоғамдық бірлестіктерге қаржылай көмек көрсету бағдарламасының жұмысын тоқтатпай, одан әрі жалғастыруы көп нәрседен хабар берсе керек. Мәселен, тек биылғы 2010 жылы ғана еліміздегі Үкіметтік емес ұйымдарды қолдауға және олармен өзара іс-әрекеттер саласындағы байланыстарды нығайтуға 1,5 миллиард теңге бөлінді.
Аймақтық жиынның жұмысында сөз алған Астанадағы ЕҚЫҰ орталығы бастығының орынбасары Жаннет Клетцер “Қазақстанның халықаралық Ұйымдағы төрағалығы – елдің демократия жолындағы өзекті сәтін дәлелдейтін маңызды кезең”, деп атап көрсетті. Жаннет Клетцердің пайымынша, мұның өзі, сонымен қатар, Қазақстан төрағалығы ЕҚЫҰ-ның барлық кеңістігіндегі қауіпсіздік пен ынтымақтастықты одан әрі нығайтуға қосылған айтарлықтай қомақты үлес болып табылады. Бір құптарлығы, аймақтық форумның қонақтары Қазақстанның және өзге де елдердің жинақтаған тәжірибесіне сүйене отырып, билік пен Үкіметтік емес ұйымдар арасындағы ынтымақтастықтың, сенім мен әріптестіктің тиімділігін арттырудың нақты әдістерін де ұсынды.
Аймақтық форумда өзара пікір алмасқан сарапшылар билік пен Үкіметтік емес ұйымдар өкілдері бұл бағыттағы атқарылған іс-шаралардың ықпалдылығы, сондай-ақ өз шешімін таппаған мәселелер төңірегінде де ой қозғады. Анығырақ айтқанда, өз мемлекеттеріндегі билік құрылымы мен қоғам арасындағы қарым-қатынастың дамуы, қоғамдық бірлестіктерді мемлекеттік қаржыландыру, заң жобаларына дайындық және өзге де жәйттер кеңінен талқыланды. Әсіресе, шетелдік қонақтардың Қазақстанның іс басындағы төраға ретінде ЕҚЫҰ кеңістігіндегі және өз елінің ішіндегі белсенді рөлі туралы атап айтуы көпшілік қолдауына ие болды. Ал, енді сарапшылардың пікірінше, мұның, анығырақ айтқанда, осындай үлкен әрі мазмұнды жұмыстың жоғары талапқа сай келуі республикада азаматтық қоғаммен ашық үнқатысу саясатының одан әрі жалғаса түсуінде жатса керек. Мәселен, биылғы 2010 жылы ҚР Сыртқы істер министрлігі жанынан ЕҚЫҰ-ның адам өлшемі бойынша консультативтік кеңес құрылды және қазірде белсенді түрде жұмыс істеуде. Консультативтік кеңестің құрамына мемлекеттік органдар мен үшінші сектордың, сондай-ақ АҚШ, Ұлыбритания, Германия, Нидерланды және басқа елдердің халықаралық сарапшылары енген.
Сонымен, Үкіметтік емес ұйымдар мен билік арасындағы өзара іс-әрекеттер жұмысындағы тәжірибемен және озық жетістіктермен алмасудың берері мол екендігін көпшілік жоққа шығармайды. Сондай-ақ, ЕҚЫҰ мен билік арасындағы өзара іс-әрекет “институттық құрылымның одан әрі нығаюына және биліктің қоғамның сұранысына жауап беруіне қалай ықпалдаса алмақ” деген сауал төңірегіндегі тұжырымдар да көпшілік назарын аударарлықтай болды.
ТМД-дағы Коммерциялық емес құқық орталығының вице-президенті Наталья Боржелли “Үкіметтік емес ұйымдарға және оларды қолдайтын тұлғаларға салықтық жеңілдіктер берудің қажеттілігі бар ма” деген мәселе төңірегінде өз ойын білдірді.
“Жасыратыны жоқ, Еуропа мемлекеттері өз алдарында Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының кейбір елдеріндегі күрделі де қиын проблемалар тұрғанына қарамастан, Үкіметтік емес ұйымдарды тікелей және жанама түрде қолдау жөнінде шешімдер қабылдауда”, деді Наталья Боржелли. ҚР Сыртқы істер министрлігінің Ерекше тапсырмалар жөніндегі елшісі Мәдина Жарбосынованың пікірінше, аймақтық форумдағы талқыланған тақырыптар – ЕҚЫҰ барлық елдері үшін өте маңызды әрі өзекті тақырыптар. Мұның өзі, түптеп келгенде, қоғамның шарықтап дамуындағы оның демократиялану деңгейін, сонымен қатар, азаматтар құқы мен бостандығын айқындайтын факторлар екендігі айтпаса да түсінікті.
Қорыта айтқанда, Үкіметтік емес ұйымдар мен билік арасындағы ынтымақтастықты, түсіністік пен әріптестікті одан әрі нығайту – тәжірибе мен біліктілікке тәуелді. Көпшілік түйіні осындай.
Бақыт БАЛҒАРИНА, Суретті түсірген Берсінбек СӘРСЕНОВ.
Дөңгелек үстелге Орталық Азияның бес елінен парламенттің, мемлекеттік органдар мен азаматтық қоғамдардың жалпы саны 80-ге жуық өкілдері қатысты. Ауқымды форумда сондай-ақ Қазақстан Парламентінің депутаттары, ҚР Президенті жанындағы Адам құқығы жөніндегі комиссияның хатшысы, ҚР Сыртқы істер министрлігінің Ерекше тапсырмалар жөніндегі елшісі, ҚР Байланыс және ақпарат министрінің орынбасары, Қазақстан халқы Ассамблеясы, ҚР Мәдениет министрлігі, т.б. басшылары болды.
“Үкіметтік емес ұйымдар мен билік арасындағы өзара бірлескен іс-әрекеттер саласындағы озық жетістіктермен және тәжірибемен бөлісу” атты аймақтық жиында күн тәртібіндегі мәселе жөнінде өз ойын ортаға салғандар негізінен Үкіметтік емес ұйымдардың, ең алдымен, олардың қоғамдағы күрделіліктер мен қиындықтарды шешудегі ауқымды көмегі туралы атап айтты. Мұның өзі біздің еліміздегі әлеуметтік жағдайларға, яғни қалыптасып отырған ахуалға тікелей қатысты екендігі ақиқат.
Сөз реті келгенде атап айтарлығы, әлемдік дағдарыс жағдайында да Қазақстан Республикасы Үкіметі қоғамдық бірлестіктерге қаржылай көмек көрсету бағдарламасының жұмысын тоқтатпай, одан әрі жалғастыруы көп нәрседен хабар берсе керек. Мәселен, тек биылғы 2010 жылы ғана еліміздегі Үкіметтік емес ұйымдарды қолдауға және олармен өзара іс-әрекеттер саласындағы байланыстарды нығайтуға 1,5 миллиард теңге бөлінді.
Аймақтық жиынның жұмысында сөз алған Астанадағы ЕҚЫҰ орталығы бастығының орынбасары Жаннет Клетцер “Қазақстанның халықаралық Ұйымдағы төрағалығы – елдің демократия жолындағы өзекті сәтін дәлелдейтін маңызды кезең”, деп атап көрсетті. Жаннет Клетцердің пайымынша, мұның өзі, сонымен қатар, Қазақстан төрағалығы ЕҚЫҰ-ның барлық кеңістігіндегі қауіпсіздік пен ынтымақтастықты одан әрі нығайтуға қосылған айтарлықтай қомақты үлес болып табылады. Бір құптарлығы, аймақтық форумның қонақтары Қазақстанның және өзге де елдердің жинақтаған тәжірибесіне сүйене отырып, билік пен Үкіметтік емес ұйымдар арасындағы ынтымақтастықтың, сенім мен әріптестіктің тиімділігін арттырудың нақты әдістерін де ұсынды.
Аймақтық форумда өзара пікір алмасқан сарапшылар билік пен Үкіметтік емес ұйымдар өкілдері бұл бағыттағы атқарылған іс-шаралардың ықпалдылығы, сондай-ақ өз шешімін таппаған мәселелер төңірегінде де ой қозғады. Анығырақ айтқанда, өз мемлекеттеріндегі билік құрылымы мен қоғам арасындағы қарым-қатынастың дамуы, қоғамдық бірлестіктерді мемлекеттік қаржыландыру, заң жобаларына дайындық және өзге де жәйттер кеңінен талқыланды. Әсіресе, шетелдік қонақтардың Қазақстанның іс басындағы төраға ретінде ЕҚЫҰ кеңістігіндегі және өз елінің ішіндегі белсенді рөлі туралы атап айтуы көпшілік қолдауына ие болды. Ал, енді сарапшылардың пікірінше, мұның, анығырақ айтқанда, осындай үлкен әрі мазмұнды жұмыстың жоғары талапқа сай келуі республикада азаматтық қоғаммен ашық үнқатысу саясатының одан әрі жалғаса түсуінде жатса керек. Мәселен, биылғы 2010 жылы ҚР Сыртқы істер министрлігі жанынан ЕҚЫҰ-ның адам өлшемі бойынша консультативтік кеңес құрылды және қазірде белсенді түрде жұмыс істеуде. Консультативтік кеңестің құрамына мемлекеттік органдар мен үшінші сектордың, сондай-ақ АҚШ, Ұлыбритания, Германия, Нидерланды және басқа елдердің халықаралық сарапшылары енген.
Сонымен, Үкіметтік емес ұйымдар мен билік арасындағы өзара іс-әрекеттер жұмысындағы тәжірибемен және озық жетістіктермен алмасудың берері мол екендігін көпшілік жоққа шығармайды. Сондай-ақ, ЕҚЫҰ мен билік арасындағы өзара іс-әрекет “институттық құрылымның одан әрі нығаюына және биліктің қоғамның сұранысына жауап беруіне қалай ықпалдаса алмақ” деген сауал төңірегіндегі тұжырымдар да көпшілік назарын аударарлықтай болды.
ТМД-дағы Коммерциялық емес құқық орталығының вице-президенті Наталья Боржелли “Үкіметтік емес ұйымдарға және оларды қолдайтын тұлғаларға салықтық жеңілдіктер берудің қажеттілігі бар ма” деген мәселе төңірегінде өз ойын білдірді.
“Жасыратыны жоқ, Еуропа мемлекеттері өз алдарында Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының кейбір елдеріндегі күрделі де қиын проблемалар тұрғанына қарамастан, Үкіметтік емес ұйымдарды тікелей және жанама түрде қолдау жөнінде шешімдер қабылдауда”, деді Наталья Боржелли. ҚР Сыртқы істер министрлігінің Ерекше тапсырмалар жөніндегі елшісі Мәдина Жарбосынованың пікірінше, аймақтық форумдағы талқыланған тақырыптар – ЕҚЫҰ барлық елдері үшін өте маңызды әрі өзекті тақырыптар. Мұның өзі, түптеп келгенде, қоғамның шарықтап дамуындағы оның демократиялану деңгейін, сонымен қатар, азаматтар құқы мен бостандығын айқындайтын факторлар екендігі айтпаса да түсінікті.
Қорыта айтқанда, Үкіметтік емес ұйымдар мен билік арасындағы ынтымақтастықты, түсіністік пен әріптестікті одан әрі нығайту – тәжірибе мен біліктілікке тәуелді. Көпшілік түйіні осындай.
Бақыт БАЛҒАРИНА, Суретті түсірген Берсінбек СӘРСЕНОВ.
