Келешегі кемел экономикалық кеңістік

Кеше Премьер-Министр Кәрім Мәсімовтің төрағалығымен кезекті Үкімет отырысы болып өтті. Үкімет мүшелері отырыста Бір­ың­ғай экономикалық кеңістіктің (БЭК) келісім-шарт-құқық­тық базасын қалыптастыратын келісімдердің жобаларын талқылап, бекітті. 2010 жылдың 1 қаң­тары­нан бері жемісті жұмыс істеп келе жат­қан Кеден одағы бір­тұтас эко­но­ми­калық кеңістік құ­руға ықпал жа­сады. 170 миллион халқы бар ора­сан зор рынок құ­рыл­ды. Бір­ыңғай кедендік кеңіс­тікте кедендік кедергілер алынып тасталды. Бұл үш елдің кәсіп­кер­лері мен бизнес субъектілеріне орасан зор мүмкіндіктер ашты. Биылғы жыл­дың 9 айының қо­ры­тындысы бой­ынша, Кеден одағы аясында тауар айналымы 30 пай­ызға өскен. Қа­зақ­станның 9 ай­дағы Ресейге өнім экспорттау көлемі 48 пайызға арт­қан. Міне, енді, кеден кеңістігі шең­берінде Бірыңғай экономи­ка­лық кеңістік құру кезеңі де келіп жетті. Бұл мәселе 10 желтоқсан күні Мәскеуде өтетін ЕурАзЭҚ Мем­лекетаралық кеңесінің мәжі­лі­сінде Қазақстан, Ресей және Беларусь мемлекеттері басшы­лары­ның қатысуымен талқыла­натын болады. Үкімет оты­ры­сын­да да Мәскеудегі басқосуда тал­қыланатын құжаттар кешені тағы да пысықталып өтті. Эко­номи­калық даму және сауда министрі Жанар Айтжанованың ай­туынша, БЭК-тің келісім-шарт­тық-құ­қық­тық базасын құру мақ­сатында Кеден одағы мемлекеттері бас­шыларының тапсыр­ма­сымен 17 келісім дайындалған. Бұл келісімдер негізінен 4 топқа бө­лінген. Оның біріншісі, ортақ экономикалық саясат жүргізуді қамтамасыз етуге арналған келісімдер. Екінші топқа капитал және қызмет түрлерінің еркін қозғалысын қамтамасыз етуге ба­ғытталған келісімдер топталған. Үшінші топ еңбек күшінің еркін қозғалысын реттеуге арналған. Төр­тінші топ табиғи монопо­лия­лық қызмет түрлеріне қолжетім­ді­лікті қамтамасыз етеді. Сондай-ақ, БЭК шеңберіндегі мемлекеттерде өнеркәсіптік субсидия бөлу жөнінде бірыңғай ереже жұмыс істейтін болады. Бұл ереже БСҰ талаптарына сәйкес жүр­гізілмек. Келісімнің негізгі мақ­саты өнеркәсіптік субсидиялар бөлуге тосқауыл қою емес, ке­рісінше, оның нақты бағ­дар­ла­рын анықтау болып табы­ла­ды. Қазақстан Республикасы үшін «Биз­нестің жол картасы-2020» шең­беріндегі экспортқа бағыт­тал­ған өндірісті қолдау үшін бес жыл мерзімге өтпелі кезең белгіленді. Сонымен бірге Жанар Айт­жанованың мәлімдеуінше, біз­дің еліміз еркін экономикалық аймақ­тар­дағы өнеркәсіп кешендері бой­ынша Кеден одағында 2017 жыл­дың 1 қаңтарына дейін өтпелі ке­зең белгіледі. Өнеркәсіп кәсіп­орын­дарына субсидия берудің ор­тақ ережесін белгілеу БЭК-ке мү­ше мемлекеттердің өнеркәсіптік және экономикалық саясатының да­муына игі ықпал жасайтын болады. Үкімет отырысында сөйлеген Индустрия және жаңа техноло­гия­лар министрі Әсет Исекешев Қазақстан 2015 жылы Ресей мен Беларусь мемлекеттеріне жыл сай­ын 3 миллиард кВт/сағат элек­тр қуатын экспорттауға мүмкіндік алатындығын айтты. Еске сала кетейік, үстіміздегі жылы елімізде элек­тр энергиясын тұтыну және өн­діру көлемі тиісінше 83-84 мил­лиард кВт/сағ. болады деп кү­тілуде. Мұнай және газ вице-министрі Ләззат Қиыновтың ай­туын­ша, БЭК шеңберінде мұнай және мұнай өнімдерін тасымал­даудың біріздендірілген тарифі қол­данылатын болады. Мұнай жә­не мұнай өнімдерінің бірыңғай нор­малары мен стандарттары бел­гіленіп, үш елге ортақ ақпараттық жүйе құрылады. Сонымен бірге, үш мемлекет аумағында мұнай және мұнай өнімдерін тасымал­даудың экспорттық және ішкі рыноктағы тарифтері белгіленеді. Ұлттық банк төрағасының орын­басары Данияр Ақышев Қа­зақстан, Ресей және Беларусь мемлекеттері БЭК шеңберінде келісілген валюталық саясат жүр­гізетіндігін мәлімдеді. Бұл келісім валюта курсы саясатын үйлестіру, валюта қозғалысын реттеу және оған бақылау жасау, үш мем­ле­кеттің валюталық бақылау жасау­шы органдарын тұрақты түрде ақ­парат алмасу, қажет болған жағ­дайда, яғни төлем баланстарының немесе басқа да экономикалық қауіп­­сіздік жағдайларында уақыт­ша валюталық шектеу құрал­да­рын қол­дану мүмкіндіктерін қа­рас­тырады. Үкімет отырысын Премьер-Ми­нистр Кәрім Мәсімов қоры­тындылап, Бірыңғай экономика­лық кеңістіктің құрылуы Кеден ода­ғы құрамындағы елдердің эко­номикалық дамуына және инте­грациялануына барынша кең мүм­кіндік ашатындығын атап көрсетті. Жылқыбай ЖАҒЫПАРҰЛЫ.