Сүт бұлағын ағызған

«Анди» ЖШС-нің сүттік ба­ғыттағы гольштин-фриз тұ­қымды 474 қашарды алыстағы Аме­ри­каның Айдахо штатынан алып келгені күні кеше сияқты еді. Сол кезде мұхит асып келген сиырларды көріп, іштей жерсініп кетсе дұрыс-ау деген ойға қалғанымыз да рас. Жақында осы серіктестікте болғанымызда мұхит асып келген құнажын қашарлардың екінші рет бұзаулап, сүт бұлағын ағызып қана қоймай, табынды толықтыруға мүмкіндік беріп жатқанын көріп сүйсіндік. Темір-бетон бұйымдарын шы­ғаратын зауыттың бұрынғы қосалқы шаруашылығының ізін­де құрылған бұл серіктестік қала маңындағы №39 теміржол бекеті аумағында орналасқан. Серік­тестік басшысы Мәди Қабақ­баев­тың әңгімесіне қарағанда, бұл серіктестік 1998 жылдан бері мал шаруашылығымен айналысып келеді. Бұған дейін зауыттың қосалқы шаруашылығында біраз мал өсіріліп, өнімдері қала халқына ұсынылған. Алайда, олардың бәрі де өнімділігі төмен жергілікті малдың тұқымы болатын. Бұлай нарықтық қатынас жағдайында бәсекелестікке төтеп бермек түгілі, табыс табудың өзі мүмкін еместігін байқаған шаруашылық құрылтайшылары мен басшылары мал тұқымын жақсартуға бағыт ұстады, Елбасының ауыл шаруашылығы кешендерін дамыту туралы бағдарламалары аясында жаңа жобаны жүзеге асы­руға қадам жасады. Сөйтіп, 2011 жылы серіктестік қолға алған бұл жоба еліміздің үдемелі инно­вациялық-индустриялық даму бағдарламасына енді. «Қаз­АгроҚаржы» АҚ-тың қаржы­лан­дыруы арқылы шетелден жет­кізілетін сиырлар үшін жоба­лық қуаттылығы 500 ірі қара тұратын тауарлы-сүт фермасын салды. Қазіргі заманғы талапқа сай жабдықтар орнатып, іске қосты. Осы шаруалар аяқталған соң, асыл тұқымды сауын сиыр­лар алу­дың қамына кірісті. Аме­ри­каның Айдахо штатынан асыл тұқым­ды гольштин-фриз сүтті сиырын сатып алуға несие бөлді. Жоба­ның құны 1079,4 мың теңге тұрады. Соның 916,5 миллион теңге­сін «ҚазАгроҚаржы» АҚ несие­леп отыр. Қалған қаржыны құрыл­тайшының өзі салды. – Мұндай малды алғандағы мақсатымыздың өзі сүт өндіруде әлемдік бәсекелестікке дайын болу ғой. Бұл аталған мал тұқымының дүниежүзінде сүт өндіру жөнінде генетикалық қуаты өте жоғары. Бір сиыр жылына 7 мың литрге дейін сүт береді, – дейді серіктестік директоры Мәди Қабақбаев. Тауарлы-сүт фермасында малды жайлау, сауу автоматты түрде атқарылады. Мұнда 40-қа жуық адам жұмыс істейді. Бір мезетте 28 сиыр автоматпен сауылатын орында ауысымына екі сауыншы жұмыс істейді. Қазір серіктестіктегі ірі қара 700-ге жеткен. Соның 600-і сауын сиыр. Әзірге мұнда 310 сиыр сауылады. Әр сиырдан күніне 17 литр сүт сауылады. Күн сайын 5,2-5,3 тонна сүт өндіріледі. Сиырлар қол­дан ұрықтандырылады. Сон­дық­тан да сиырлардың қашан бұзау­лайтыны алдын ала белгілі болады. Айына кемінде 25 сиыр бұзаулайды. Бұзаулар туған бой­да енесінен айырылып, бөлек күтім­ге алынады. Былтыр 100 сиыр­дан 80 бұзау алыныпты. Жал­пы, мұн­да сауын сиырлар санын 1000-ға жеткізу көзделуде. Сон­да кү­ніне 10-15 тоннаға дейін сүт өн­діруге мүмкіндік туады. – Шетелдік мал біздің өңірге жақсы үйреніп, бейімделіп жа­тыр. Себебі, бұл малдар бағыл­ған жердің ауа райымен біздің өңірдің ауа райы, климат жағ­дайы үйлеседі. Шетелдік мал­ды азықтандыру мәселесі де барынша дұрыс шешілуде. Шаруа­шылықтың күшімен жүгері, судан шөбі беріледі. Құнарлы жеммен азықтандырылады, – дейді малшы Ақжол Молбаев. Серіктестік басшысының мә­лімдеуінше, бұған дейін мұнда өндірілген сүт қаладағы өңдеу кәсіп­орнына тапсырылып келген екен. Жақында серіктестікте сүт өнімдерін өңдейтін цехтың бірінші кезегі пайдалануға берілді. Құрылыс-монтаж жұмыстарын қосқанда жобаға 800 миллион теңге инвестиция салынған. Әзірге осында орнатылған Ресейдің қондырғысын іске-қосу реттеу жұмыстары жүргізілуде. Цехтың бірінші кезегі толық қуатында жұмыс істегенде мұнда ауысымына 6 түрлі 3 тонна сүт өнімдері шы­ғарылады. Олар қаймақ, айран, сүзбе және басқалар. Қазір 8 адам жұмыс істейді. Кейін цехтың екінші кезегі іске қосылғанда 14 түрлі 8 тоннаға дейін сүт өнімдерін шығаруға қол жеткізіледі деп күтілуде. Оған Израйль қондыр­ғысы орнатылады. Цех толық қуатында жұмыс істегенде 20 адам еңбек ететін болады. Сауын сиырларды 1000-ға дейін көбейтуге бағыт ұс­тап отыр­ған се­ріктестікте мал азығын дайындау мәселесі көл­денеңдейді. Тауарлы-сүт фер­масының ма­ңын­дағы жердің бар­лығы шаруа қожалықтарының үлесіне берілген. Сондықтан се­ріктестік суармалы жерді иге­руді қолға алмақшы. Алайда, шаруа­шы­лыққа бөлінген жерді игеруде қолбайлау болатын жайттар да бар. Се­ріктестік бас­шылары өздеріне бөлінген ша­бындық алқапқа баратын жол­дағы көпірді көктемде «Ақ­бұлақ» АҚ-тың шайынды су то­ғандарынан жіберілетін судың жырып кетіп, әрі қарай өтуге қи­ындық келтіретінін айтады. Қала әкімі Ербол Сағын бұл мәселені шешуге уәде беріпті. Қазір мұнда мал азығындық да­қыл­дарды суар­малы алқапта өсіру жолға қойылуда. Болашақта оның кө­лемін кеңейте түсу көз­делуде. «Анди» ЖШС тауарлы-сүт фермасындағы асыл тұқымды сиырлардан алынған бұзаулармен бастапқыда өз табындарын то­лық­тыру көзделуде. Содан кейін асыл тұқымды ірі қараны басқа шаруашылықтарға өткізу жоспарлануда. Серіктестікте атқары­лып жатқан зоотехникалық-малд­ә­рігерлік жұмыстардың ауқымы, ең­бек үдерісін ұйымдастырудағы ыждағаттылық бұл ойдың жүзеге асатынына кәміл сендіреді. Сатыбалды СӘУІРБАЙ, «Егемен Қазақстан». Ақтөбе облысы.