Әлемдік дағдарыс бір елдің немесе бір өңірдің өнеркәсібі мен экономикасына төнген қиындық емес. Бұл – дүние жүзіндегі барлық мемлекетке, барлық халыққа ортақ сынақ. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев осы экономикалық қауіп-қатердің жай-жапсары мен одан шығудың бағыттары белгіленген «Қазақстан жаңа жаһандық ахуалда: өсім, реформалар, даму» деп аталатын Жолдауында: «Заманның беталысын өздеріңіз көріп отырсыздар. Аса күрделі, қиын кезеңге аяқ бастық. Жаңа қатерлері мен тың мүмкіндіктері қатар өрбіген жаһандық ахуал біздің көз алдымызда өзгеруде», деген болатын.
Дегенмен, «дағдарыс келді» екен деп елімізде не істерін білмей қол қусырып, қарап отырған өңір жоқ. Елбасы айтқандай, «Біріміз – бәріміз үшін, бәріміз – біріміз үшін» деген қағиданы ұстанып, еңбек етуде. Соның нәтижесінде Қазақстан бүгінде бұрынғы одақтас республикалар ғана емес, сонымен бірге әлемдегі экономикасы өрлеу жолына түскен мемлекеттердің алдыңғы қатарынан көрінуде. Ел экономикасының еңсесі көтеріліп, іргесі бекіді. Мемлекетімізде ел игілігі үшін ғаламат жобалар жүзеге асырылуда. Соның ішінде индустрияландыру саясаты еліміздің экономикасын серпінді дамытып, бәсекеге барынша қабілетті 30 елдің қатарына қосатын бірегей де бірден-бір жол болып табылады. Мемлекет басшысының өзі де индустрияландырудың маңызы мен оның елімізде жалпыұлттық іске айналу керектігін ерекше қадап айтып келеді.
Бұл бағытта Жамбыл облысында да көптеген игілікті істер қолға алынып, жүзеге асырылуда. Мұның өзі ішкі және сыртқы рынокты бәсекеге қабілетті сапалы тауарлармен толықтыруға кең жол ашуда. Мысалы, еліміздің үдемелі индустриялық-инновациялық даму бағдарламасы аясында 2010-2014 жылдары облыста 123,3 миллиард теңгенің 33 жобасы жүзеге асырылып, 4958 жұмыс орны ашылды. Бірқатар кәсіпорындар толық қуатында жұмыс істеп, нарықты қажетті тауарлармен толықтыруда. Соның бірі Меркі ауданындағы «Алкопищепром» ЖШС ауылшаруашылық шикізатын өңдеу мен қалбырлау жобасын жүзеге асыруды қолға алған. Кәсіпорынның жұмыс сипаты – маусымдық. Өткен жылы кәсіпорында 4,6 миллион теңгенің 27 925 қалбырланған өнімдері өндірілді. Бұл – зауыттың толық қуатында жүз пайыз жұмыс істеп тұрғанын көрсетеді. Ал кәсіпорындағы алкогольді ішімдіктерді шығару мәселесіне келсек, оның индустрияландыру картасына байланысты жобаға ешқандай қатысы жоқ, яғни ол ЖШС-ның жеке құзырындағы төл өндірісі болып табылады.
«Тараз металлургия зауыты» – еліміздегі ферросиликомарганец өндіретін ірі өндіріс орнының бірі. Алғашқы кезеңінде бұл өндіріс орны жылына 72 мың тонна ферросиликомарганец өндіруге тиіс болатын. Ал өткен жылы аталмыш зауытта 1988,2 миллион теңгенің 9399 тонна ферросиликомарганеці өндіріліп, жылдық қуатының 52 пайызы игерілді. Әрине, пештер мен бірқатар өндірістік агрегаттар желілерін жөндеуге байланысты «Тараз металлургия зауытының» толық қуатында бір қалыпты жұмыс істей алмағанын жоққа шығаруға болмас. Оның үстіне айналым қаржысынан да тапшылық көріп отырғаны жасырын емес. Бірақ, ең бастысы, дағдарыс дауылына қарамастан зауыт жұмыс істеп тұр және хал-қадерінше өнім өндіріп жатыр. Мысалы, өткен жылдың аяғындағы есеп бойынша зауытта 325 адамның жұмыспен қамтылуы осы сөзіміздің дәлелі болса керек.
«Құрылыс полимер» ЖШС де ырғақты жұмыс істеп, жылдық қуаты бойынша өнім өндіретін деңгейге жетіп қалды. Былтыр кәсіпорын 609,17 миллион теңгенің пластмасса бұйымдарын шығарып, өзінің жоспарлы қуатын жүз пайызға игерді. Соның нәтижесінде 2015 жылы кәсіпорында жұмыс істейтіндердің саны 130 адамға жетті. Есеп-санақ мамандарының дерегі мен дәйегі бойынша, бүгінде зауыт өзіне тиесілі жүктеменің 81 пайызын игеріп отыр. Өткен жылғы бұл мысалдан зауыттың өз жобалық қуатында жұмыс істеу мүмкіндігіне сәл-ақ жетпей қалғанын байқауға болады. Демек, бұл жерде де дағдарысқа қарсы дәйекті іс бар. Ал зауыттағы жұмысшылар тұрақсыздығының себеп-салдарын оның өндірістік-экономикалық жағдайымен байланыстырудың мүлде қажеті жоқ, ал егер ондай бірлі-жарым мәселе болса, онда ол тек кәсіпорынның ішкі тәртібіне қатысты мәселе деп қарастырған жөн.
Индустрияландыру картасына енгізілген жобалардың бірі Қордай ауданындағы «Куликов сүт өнімдері» ЖШС болып отыр. Ол сүт өнімдері мен сүттен жасалған өнімдер шығарумен және өңдеумен айналысады. ЖШС өткен жылы 149,8 миллион теңгенің 714 тонна сүт өнімдерін өндіріп, кәсіпорын толық қуатында жұмыс істеді. Сондай-ақ, «Үміт Қордай» ЖШС де сүт өнімдерін өндіреді. Кәсіпорын 2015 жылы 211,7 миллион теңгенің 541 тонна сүт өнімдерін өндірді. Жалпы, кәсіпорын өткен жылы өнім өндіруді жоспарлаған жоқ. Бірақ, соған қарамастан осындай өнім өндіруге қол жеткізді. Енді кәсіпорын басшылары Қырғыз Республикасының Еуразиялық экономикалық одаққа енуіне және бәсекенің күшеюіне байланысты зауыттарын сатуға шығаруға дайындауда. Бұл кез келген өркениетті елдердің нарығында болатын жағдай. Сондықтан одан үркудің қажеті жоқ деп білеміз.
Қордайдағы «Vista intermational» ЖШС іске қосқан жел электр стансасы да қалыпты жұмыс істеп тұр. Өткен жылы мұнда 914,6 миллион теңгенің 40324,8 мың кВт/сағат электр энергиясы өндіріліп, өзінің жобалық қуатын 100 пайызға игеріпті. Ал «Central Asia Gold Production» ЖШС қымбат металл қорытпасы өндірісі зауытын іске қосып, 2015 жылы 296,6 миллион теңгенің 41 килограмм алтынын өндірді. Сөйтіп, жылдық қуатының 68,3 пайызын игеруге қол жеткізді. Кенен ақын айтпақшы, «Тасы да алтын Қордайдың, тауы да алтын» дегеннің бір әдемі мысалы осы.
Қаратау қаласының іргесіне орналасқан «Talas investment Company» ЖШС натрий цианидін өндіреді. Өткен жылы мұнда 77,4 миллион теңгенің 1001 тонна натрий цианиді шығарылды. Сөйтіп, жылдық жоспарлы қуатының 26,7 пайызын игеріп, өз шама-шарқының қаншалықты әлеуетті екенін байқап көрді. Алғашқы нәтиже жаман емес. Кәсіпорында былтыр жыл бойы қайта жарақтандыру және іске қосу жұмыстары жүргізілгеніне қарамастан алғашқы өнімдеріне қол жеткізді. Зауыт биыл 5 мың тонна өнім өндіруді көздеп отыр. Ал өзінің жоспарлы қуатын алдағы 2017 жылы толық игермек. Ең бастысы, зауыт салынып, жарақтандырылды, тиісті мамандар мен жұмысшылар жинақталды, алғашқы қадам жасалды.
«Қазфосфат» ЖШС осыдан үш жыл бұрын гексаметафосфат натрийі мен басқа да азықтық фосфаттарды шығару өндірісін іске қосқан болатын. Өткен жылы кәсіпорын 592,6 миллион теңгенің 3180 тонна гексаметафосфат натрийін шығарды. Бұл кәсіпорын да толық қуатында жұмыс істеп тұр. «Карат-V» ЖШС заманауи жиһаз бен соларға арналған жиһаз ламинаттарын жасау өндірісімен шұғылданады. Өткен жылы өндіріс орны 5,1 миллион теңгенің 360 шаршы метр жиһазын шығарды. Елге қажетті үнемді бұйымдарды шығаруды қолға алған «Энерджи-Тараз» ЖШС болса жарық диодты шамдарды ішкі және сыртқы нарықтарға көптеп өткеруде. 2015 жылы мұнда 135,8 миллион теңгенің 2624 дана шамы шығарылды. Бұл кәсіпорын да жылдық қуатын 100 пайыз игеріп отыр.
Шетелдерден ең соңғы үлгідегі жаңа жабдықтарды әкеліп, жұмысқа жеккен «Та-Мак» ЖШС макаронның сан-алуан түрін өндіруде. Өзінің 100 пайыз қуатында жұмыс істеп тұрған ЖШС былтыр 421,7 миллион теңгенің 1440 тонна макарон өнімін шығарған. Ал «Запчасть» акционерлік қоғамы жылына 180 мың тонна металл бұйымдарын шығаратын электр- металлургиялық зауытты іске қосты. Өткен жылы мұнда 585,3 миллион теңгенің 7019 тонна металл бұйымдары шығарылды. Бұл зауыт та дағдарыс деп тоқтап қалмастан, толық қуатында жұмыс істеуде.
Елімізге бұрын жылытқыш радиаторлар Ресей және Қытай мемлекеттерінен жеткізілетін. Үдемелі индустриялық-инновациялық мемлекеттік даму бағдарламасы аясында бұл мәселе өз шешімін тапты. Тараздағы «Арайстроймаркет» ЖШС екі жылдан бері оны өңірдің өзінде шығара бастады. Былтыр мұнда 127,2 миллион теңгенің 75 тонна радиаторы шығарылды. Әлбетте, қай іс болмасын бірден алға баспайды. Сондықтан өндіріс орнының әзірге 52 пайыз қуатында жұмыс істеп тұрғанының өзіне шүкір деуге болады.
Кейбір пессимистер жоғарыда аттары аталған «Куликов сүт өнімдері» мен «Арайстроймаркет» ЖШС-на дейінгі кәсіпорындардың бәрін нарыққа қабілетсіз жобалар ретінде қарастырғысы келеді. Бірақ, кәсіпорындардың өзінен алынған нақты деректер мен дәйектерге негізделген мысалдардан көргеніміздей, олардың барлығы да әлемде және елімізде орын алып отырған қаржылық-экономикалық түрлі қиындықтарға қарамастан хал-қадерінше жұмыс істеп, тауар шығару жөніндегі тапсырмаларын орындауға күш салуда екен. Жұмыс істемей, тоқтап тұрғандары жоқ. Өткен жылы осы аталған кәсіпорындардың барлығы орта есеппен 82,6 пайыздық қуатында жұмыс істеп, 4825,1 миллион теңгенің өнімін өндіріпті.
Елімізде 2015-2019 жылдарға арналған индустрияландырудың екінші бесжылдығы басталғаны белгілі. Ал облыста өткен жылы Индустрияландыру картасына енгізілген 6 инвестициялық жоба іске асырылды. Олардың арасында Байзақ ауданында құс етін өндіретін «Әулиеата-Феникс» ЖШС де бар. Құс фабрикасының құрылысы толық аяқталды. Әйтсе де өз істеріне салдыр-салақ қарайтын тасымалдаушылардың кесірінен құстарды соятын цехқа арналған жабдықтардың Голландиядан уәделі уақытында жеткізілмеуіне байланысты кәсіпорынның дер кезінде іске кірісе алмай отырғанын жасыруға болмайды. Ол құрал-жабдықтарды енді фрагментті түрде жеткізу қарастырылуда, өз кезегінде ол да кедендік тексерулер арқылы кешеуілдеуі мүмкін. Бірақ бұл мысалға қарап кәсіпорындағы құрылыс жұмыстары небары 70 пайызға ғана орындалды деуге болмайды. Қажетті жабдықтарды алып, оны құрастырып біткен күннен бастап құс фабрикасы өзінің толық қуатында жұмыс істей бастайды. «Тараз металлургия зауыты» ЖШС да үстіміздегі жылы ферроқорытпа өндірісі мен шикізат базасын кеңейту және әртараптандырудың екінші кезеңіне байланысты инвестициялық жобаны жүзеге асырмақ болатын. Әйтсе де теңгенің құнсыздануына және қаржылық-экономикалық жағдайдың күрделене түсуіне байланысты бұл жобаны жүзеге асыруды 2020 жылға шегере тұру керек деп шешіпті. Үкіметтің кеңейтілген отырысына қатысқан Президенттің жақында «Көптеген елдер қиын жағдайда қалды және әлеуметтік кірістерін қысқартуға, жобаларын тоқтатуға мәжбүр болып отыр, нәтижесінде жұмыссыздық өсуде. Біз индустриялық нысандар салуды жалғастырып, жаңа нарықтарға жол ашып отырмыз», деген сөзін еске алсақ, өңірде үдемелі индустриялық-инновациялық мемлекеттік даму бағдарламасы аясында іске қосылған кәсіпорындардың барлығы дүниежүзілік дағдарыс дауылына қарамастан ырғақты жұмыс істеп, жылдық қуаттарын толық игеруге бар мүмкіндіктерін сарп етуде.
Көсемәлі СӘТТІБАЙҰЛЫ,
жазушы,
Оралхан ДӘУІТ,
«Егемен Қазақстан».
Жамбыл облысы.
Суреттерді түсірген
Ақәділ РЫСМАХАН.
Әлемдік дағдарыс бір елдің немесе бір өңірдің өнеркәсібі мен экономикасына төнген қиындық емес. Бұл – дүние жүзіндегі барлық мемлекетке, барлық халыққа ортақ сынақ. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев осы экономикалық қауіп-қатердің жай-жапсары мен одан шығудың бағыттары белгіленген «Қазақстан жаңа жаһандық ахуалда: өсім, реформалар, даму» деп аталатын Жолдауында: «Заманның беталысын өздеріңіз көріп отырсыздар. Аса күрделі, қиын кезеңге аяқ бастық. Жаңа қатерлері мен тың мүмкіндіктері қатар өрбіген жаһандық ахуал біздің көз алдымызда өзгеруде», деген болатын.
Дегенмен, «дағдарыс келді» екен деп елімізде не істерін білмей қол қусырып, қарап отырған өңір жоқ. Елбасы айтқандай, «Біріміз – бәріміз үшін, бәріміз – біріміз үшін» деген қағиданы ұстанып, еңбек етуде. Соның нәтижесінде Қазақстан бүгінде бұрынғы одақтас республикалар ғана емес, сонымен бірге әлемдегі экономикасы өрлеу жолына түскен мемлекеттердің алдыңғы қатарынан көрінуде. Ел экономикасының еңсесі көтеріліп, іргесі бекіді. Мемлекетімізде ел игілігі үшін ғаламат жобалар жүзеге асырылуда. Соның ішінде индустрияландыру саясаты еліміздің экономикасын серпінді дамытып, бәсекеге барынша қабілетті 30 елдің қатарына қосатын бірегей де бірден-бір жол болып табылады. Мемлекет басшысының өзі де индустрияландырудың маңызы мен оның елімізде жалпыұлттық іске айналу керектігін ерекше қадап айтып келеді.
Бұл бағытта Жамбыл облысында да көптеген игілікті істер қолға алынып, жүзеге асырылуда. Мұның өзі ішкі және сыртқы рынокты бәсекеге қабілетті сапалы тауарлармен толықтыруға кең жол ашуда. Мысалы, еліміздің үдемелі индустриялық-инновациялық даму бағдарламасы аясында 2010-2014 жылдары облыста 123,3 миллиард теңгенің 33 жобасы жүзеге асырылып, 4958 жұмыс орны ашылды. Бірқатар кәсіпорындар толық қуатында жұмыс істеп, нарықты қажетті тауарлармен толықтыруда. Соның бірі Меркі ауданындағы «Алкопищепром» ЖШС ауылшаруашылық шикізатын өңдеу мен қалбырлау жобасын жүзеге асыруды қолға алған. Кәсіпорынның жұмыс сипаты – маусымдық. Өткен жылы кәсіпорында 4,6 миллион теңгенің 27 925 қалбырланған өнімдері өндірілді. Бұл – зауыттың толық қуатында жүз пайыз жұмыс істеп тұрғанын көрсетеді. Ал кәсіпорындағы алкогольді ішімдіктерді шығару мәселесіне келсек, оның индустрияландыру картасына байланысты жобаға ешқандай қатысы жоқ, яғни ол ЖШС-ның жеке құзырындағы төл өндірісі болып табылады.
«Тараз металлургия зауыты» – еліміздегі ферросиликомарганец өндіретін ірі өндіріс орнының бірі. Алғашқы кезеңінде бұл өндіріс орны жылына 72 мың тонна ферросиликомарганец өндіруге тиіс болатын. Ал өткен жылы аталмыш зауытта 1988,2 миллион теңгенің 9399 тонна ферросиликомарганеці өндіріліп, жылдық қуатының 52 пайызы игерілді. Әрине, пештер мен бірқатар өндірістік агрегаттар желілерін жөндеуге байланысты «Тараз металлургия зауытының» толық қуатында бір қалыпты жұмыс істей алмағанын жоққа шығаруға болмас. Оның үстіне айналым қаржысынан да тапшылық көріп отырғаны жасырын емес. Бірақ, ең бастысы, дағдарыс дауылына қарамастан зауыт жұмыс істеп тұр және хал-қадерінше өнім өндіріп жатыр. Мысалы, өткен жылдың аяғындағы есеп бойынша зауытта 325 адамның жұмыспен қамтылуы осы сөзіміздің дәлелі болса керек.
«Құрылыс полимер» ЖШС де ырғақты жұмыс істеп, жылдық қуаты бойынша өнім өндіретін деңгейге жетіп қалды. Былтыр кәсіпорын 609,17 миллион теңгенің пластмасса бұйымдарын шығарып, өзінің жоспарлы қуатын жүз пайызға игерді. Соның нәтижесінде 2015 жылы кәсіпорында жұмыс істейтіндердің саны 130 адамға жетті. Есеп-санақ мамандарының дерегі мен дәйегі бойынша, бүгінде зауыт өзіне тиесілі жүктеменің 81 пайызын игеріп отыр. Өткен жылғы бұл мысалдан зауыттың өз жобалық қуатында жұмыс істеу мүмкіндігіне сәл-ақ жетпей қалғанын байқауға болады. Демек, бұл жерде де дағдарысқа қарсы дәйекті іс бар. Ал зауыттағы жұмысшылар тұрақсыздығының себеп-салдарын оның өндірістік-экономикалық жағдайымен байланыстырудың мүлде қажеті жоқ, ал егер ондай бірлі-жарым мәселе болса, онда ол тек кәсіпорынның ішкі тәртібіне қатысты мәселе деп қарастырған жөн.
Индустрияландыру картасына енгізілген жобалардың бірі Қордай ауданындағы «Куликов сүт өнімдері» ЖШС болып отыр. Ол сүт өнімдері мен сүттен жасалған өнімдер шығарумен және өңдеумен айналысады. ЖШС өткен жылы 149,8 миллион теңгенің 714 тонна сүт өнімдерін өндіріп, кәсіпорын толық қуатында жұмыс істеді. Сондай-ақ, «Үміт Қордай» ЖШС де сүт өнімдерін өндіреді. Кәсіпорын 2015 жылы 211,7 миллион теңгенің 541 тонна сүт өнімдерін өндірді. Жалпы, кәсіпорын өткен жылы өнім өндіруді жоспарлаған жоқ. Бірақ, соған қарамастан осындай өнім өндіруге қол жеткізді. Енді кәсіпорын басшылары Қырғыз Республикасының Еуразиялық экономикалық одаққа енуіне және бәсекенің күшеюіне байланысты зауыттарын сатуға шығаруға дайындауда. Бұл кез келген өркениетті елдердің нарығында болатын жағдай. Сондықтан одан үркудің қажеті жоқ деп білеміз.
Қордайдағы «Vista intermational» ЖШС іске қосқан жел электр стансасы да қалыпты жұмыс істеп тұр. Өткен жылы мұнда 914,6 миллион теңгенің 40324,8 мың кВт/сағат электр энергиясы өндіріліп, өзінің жобалық қуатын 100 пайызға игеріпті. Ал «Central Asia Gold Production» ЖШС қымбат металл қорытпасы өндірісі зауытын іске қосып, 2015 жылы 296,6 миллион теңгенің 41 килограмм алтынын өндірді. Сөйтіп, жылдық қуатының 68,3 пайызын игеруге қол жеткізді. Кенен ақын айтпақшы, «Тасы да алтын Қордайдың, тауы да алтын» дегеннің бір әдемі мысалы осы.
Қаратау қаласының іргесіне орналасқан «Talas investment Company» ЖШС натрий цианидін өндіреді. Өткен жылы мұнда 77,4 миллион теңгенің 1001 тонна натрий цианиді шығарылды. Сөйтіп, жылдық жоспарлы қуатының 26,7 пайызын игеріп, өз шама-шарқының қаншалықты әлеуетті екенін байқап көрді. Алғашқы нәтиже жаман емес. Кәсіпорында былтыр жыл бойы қайта жарақтандыру және іске қосу жұмыстары жүргізілгеніне қарамастан алғашқы өнімдеріне қол жеткізді. Зауыт биыл 5 мың тонна өнім өндіруді көздеп отыр. Ал өзінің жоспарлы қуатын алдағы 2017 жылы толық игермек. Ең бастысы, зауыт салынып, жарақтандырылды, тиісті мамандар мен жұмысшылар жинақталды, алғашқы қадам жасалды.
«Қазфосфат» ЖШС осыдан үш жыл бұрын гексаметафосфат натрийі мен басқа да азықтық фосфаттарды шығару өндірісін іске қосқан болатын. Өткен жылы кәсіпорын 592,6 миллион теңгенің 3180 тонна гексаметафосфат натрийін шығарды. Бұл кәсіпорын да толық қуатында жұмыс істеп тұр. «Карат-V» ЖШС заманауи жиһаз бен соларға арналған жиһаз ламинаттарын жасау өндірісімен шұғылданады. Өткен жылы өндіріс орны 5,1 миллион теңгенің 360 шаршы метр жиһазын шығарды. Елге қажетті үнемді бұйымдарды шығаруды қолға алған «Энерджи-Тараз» ЖШС болса жарық диодты шамдарды ішкі және сыртқы нарықтарға көптеп өткеруде. 2015 жылы мұнда 135,8 миллион теңгенің 2624 дана шамы шығарылды. Бұл кәсіпорын да жылдық қуатын 100 пайыз игеріп отыр.
Шетелдерден ең соңғы үлгідегі жаңа жабдықтарды әкеліп, жұмысқа жеккен «Та-Мак» ЖШС макаронның сан-алуан түрін өндіруде. Өзінің 100 пайыз қуатында жұмыс істеп тұрған ЖШС былтыр 421,7 миллион теңгенің 1440 тонна макарон өнімін шығарған. Ал «Запчасть» акционерлік қоғамы жылына 180 мың тонна металл бұйымдарын шығаратын электр- металлургиялық зауытты іске қосты. Өткен жылы мұнда 585,3 миллион теңгенің 7019 тонна металл бұйымдары шығарылды. Бұл зауыт та дағдарыс деп тоқтап қалмастан, толық қуатында жұмыс істеуде.
Елімізге бұрын жылытқыш радиаторлар Ресей және Қытай мемлекеттерінен жеткізілетін. Үдемелі индустриялық-инновациялық мемлекеттік даму бағдарламасы аясында бұл мәселе өз шешімін тапты. Тараздағы «Арайстроймаркет» ЖШС екі жылдан бері оны өңірдің өзінде шығара бастады. Былтыр мұнда 127,2 миллион теңгенің 75 тонна радиаторы шығарылды. Әлбетте, қай іс болмасын бірден алға баспайды. Сондықтан өндіріс орнының әзірге 52 пайыз қуатында жұмыс істеп тұрғанының өзіне шүкір деуге болады.
Кейбір пессимистер жоғарыда аттары аталған «Куликов сүт өнімдері» мен «Арайстроймаркет» ЖШС-на дейінгі кәсіпорындардың бәрін нарыққа қабілетсіз жобалар ретінде қарастырғысы келеді. Бірақ, кәсіпорындардың өзінен алынған нақты деректер мен дәйектерге негізделген мысалдардан көргеніміздей, олардың барлығы да әлемде және елімізде орын алып отырған қаржылық-экономикалық түрлі қиындықтарға қарамастан хал-қадерінше жұмыс істеп, тауар шығару жөніндегі тапсырмаларын орындауға күш салуда екен. Жұмыс істемей, тоқтап тұрғандары жоқ. Өткен жылы осы аталған кәсіпорындардың барлығы орта есеппен 82,6 пайыздық қуатында жұмыс істеп, 4825,1 миллион теңгенің өнімін өндіріпті.
Елімізде 2015-2019 жылдарға арналған индустрияландырудың екінші бесжылдығы басталғаны белгілі. Ал облыста өткен жылы Индустрияландыру картасына енгізілген 6 инвестициялық жоба іске асырылды. Олардың арасында Байзақ ауданында құс етін өндіретін «Әулиеата-Феникс» ЖШС де бар. Құс фабрикасының құрылысы толық аяқталды. Әйтсе де өз істеріне салдыр-салақ қарайтын тасымалдаушылардың кесірінен құстарды соятын цехқа арналған жабдықтардың Голландиядан уәделі уақытында жеткізілмеуіне байланысты кәсіпорынның дер кезінде іске кірісе алмай отырғанын жасыруға болмайды. Ол құрал-жабдықтарды енді фрагментті түрде жеткізу қарастырылуда, өз кезегінде ол да кедендік тексерулер арқылы кешеуілдеуі мүмкін. Бірақ бұл мысалға қарап кәсіпорындағы құрылыс жұмыстары небары 70 пайызға ғана орындалды деуге болмайды. Қажетті жабдықтарды алып, оны құрастырып біткен күннен бастап құс фабрикасы өзінің толық қуатында жұмыс істей бастайды. «Тараз металлургия зауыты» ЖШС да үстіміздегі жылы ферроқорытпа өндірісі мен шикізат базасын кеңейту және әртараптандырудың екінші кезеңіне байланысты инвестициялық жобаны жүзеге асырмақ болатын. Әйтсе де теңгенің құнсыздануына және қаржылық-экономикалық жағдайдың күрделене түсуіне байланысты бұл жобаны жүзеге асыруды 2020 жылға шегере тұру керек деп шешіпті. Үкіметтің кеңейтілген отырысына қатысқан Президенттің жақында «Көптеген елдер қиын жағдайда қалды және әлеуметтік кірістерін қысқартуға, жобаларын тоқтатуға мәжбүр болып отыр, нәтижесінде жұмыссыздық өсуде. Біз индустриялық нысандар салуды жалғастырып, жаңа нарықтарға жол ашып отырмыз», деген сөзін еске алсақ, өңірде үдемелі индустриялық-инновациялық мемлекеттік даму бағдарламасы аясында іске қосылған кәсіпорындардың барлығы дүниежүзілік дағдарыс дауылына қарамастан ырғақты жұмыс істеп, жылдық қуаттарын толық игеруге бар мүмкіндіктерін сарп етуде.
Көсемәлі СӘТТІБАЙҰЛЫ,
жазушы,
Оралхан ДӘУІТ,
«Егемен Қазақстан».
Жамбыл облысы.
Суреттерді түсірген
Ақәділ РЫСМАХАН.
Соңғы жаңалықтар
