Ақпараттық салада алға басу бар

Межелер мен міндеттер Жыл басында министрліктер мен ведомстволардың өткен кезеңде белгіленген межелердің орындалу қорытындыларын шығарып, алдағы міндеттерді айқындайтын алқа мәжілістерін өткізуі дәстүрге айналған. Кеше Байланыс және ақпарат министрлігінде Премьер-Министр Кәрім Мә­сімовтің қатысуымен алқа отырысы бо­лып өтті. Онда министрліктің 2010 жылы атқарған қызметі қорытын­дыланды. Алқа отырысына Байланыс және ақпарат ми­нистрлігінің бөлім басшылары, Мәжіліс депутаттары, республикалық бұқаралық ақпарат құралдары басшылары қатысты. Алқа отырысы соңында Премьер-Министр мен ведомство басшысы министрлік алдына қойылатын 2011 жылдың мақсатты индикаторлары мен көрсет­кіштердің орындалуына міндеттейтін мемо­рандумға қол қойды. Министрліктің алқа мәжілісі биыл өзгеше басталды. Алдымен Байланыс жә­не ақпарат министрлігінің жауапты хат­шысы Қайрат Әбсаттаровтың әкім­ші­лік-басқару саласындағы, вице-министр Сә­кен Сәрсеновтің байланыс және ақпа­рат­тындыру саласындағы, вице-министр Нұ­рай Оразовтың ақпарат саласындағы жұ­мыс қорытын­ды­лары және алдағы міндеттер туралы баяндамалары тыңдалды. Олардың бәрі де жаңа толқын басқару­шылардың тың ойларына, терең тұжы­рымдарға толы болып шықты. Мұнан кейін министр Асқар Жұма­ғалиев мемлекеттік телеарналар мен рес­пуб­ли­калық басылымдар басшылары­ның өткен жылғы жұмыс жөніндегі есептерін тыңдады. Қанат Сақарияновтың («Хабар»), Жанай Омаровтың («Қазақстан»), Дәурен Дияровтың («Қазақпарат»), Сау­ыт­бек Абдрахмановтың («Егемен Қазақ­стан»), Александр Тараковтың («Казахстанская правда») және басқа мекемелер басшыларының сөздерінде саланың алған асулары мен бағындырар биіктері туралы бірқатар ойлар ортаға салынды. «Егемен Қазақстан» республикалық газеті» акционерлік қоғамының президенті С.Абдрахманов кейінгі кезде газет бетінде министрліктер мен ведом­стволардың норматив­тік-құқықтық акті­ле­рінің тым көп көлем­де жарияланып жүргеніне назар аударып, оларды алдағы кезде газет сайтында ор­наластыру мүм­кін­дігін қарастыруды ұс­ын­ды. Бұл мәсе­лені тиісті заңға «Ресми құжаттар «Егемен Қазақстан», «Казахстанская правда» газеттерінде немесе осы басылымдардың сайттарында жариялан­ғаннан кейін қолда­нысқа енгізіледі» деген сипатта түзету енгізу арқылы шешуге болар еді. Түстен кейін «Қазақтелеком» АҚ бас­қарма төрағасы Қ. Есекеев, «Қазтеле­ра­дио» АҚ басқарма төрағасы М. Қадыра­ли­ев, «Зерде» АҚ басқарма төрағасы Н.Из­май­лов өз салалары бойынша атқарылған жұмыстарды баяндап өтті. Байланыс және ақпарат министрі Асқар Жұмағалиевтің баяндамасы алқа мәжілісіне Премьер-Министр Кәрім Мәсімов қатысқан тұста жасалды. Сала басшысының бүкіл баяндаманы қағазға қадалып тұрмай, емін-еркін жасап шығуы оның өз ісін қанша­лықты жете меңгергенін аңғартатыны анық. 2010 жылы байланыс және ақпарат­тандыру саласында көптеген тың жобалар жүзеге асырылыпты. Атап айтқанда, ха­лықты қол­жетімді ғаламтормен қамтама­сыз ету, сан­дық телехабар тарату, элек­трон­ды үкімет жобасы, халыққа қызмет көрсету орталық­тарының қызметін оңтай­лан­дыру, байланыс тарифтерін төмен­де­туге күш салу секілді жоспарланған істер нақты қолға алынды. Бұл жоспар халыққа қолжетімді және са­палы қызметтерді ұсы­нуға, ақпа­раттық-коммуникациялық ин­фра­құ­рылым­ды, отан­дық ақпараттық ке­ңіс­тікті дамыту үшін жағ­дай жасауға, сон­дай-ақ тұр­ғын­дарға және бизнеске бай­ла­ныс қызметін көрсету мен электронды қыз­мет көрсету ры­ногын дамы­туды көздейтін мемлекеттік саясатты тиімді іске асыруға бағытталды. Өткен жылы Байланыс және ақпарат министрлігі стратегиялық жоспарды жүзе­ге асыру барысында бірқатар бағыттарды негізге алған болатын. Оның алғашқысы – халыққа, ұйымдарға мемлекеттік элек­трон­ды қызметтер көрсету және ақпараттық коммуникациялар саласында білім беруді дамытуға қатысу. Осы орайда министрлік халыққа және ұйымдарға мемлекет ұсы­нып отырған қызметтерге сандық сертификаттар арқылы қауіпсіз қолжетімділікті қамтамасыз етуді міндетіне алды. Атал­мыш міндетті жүзеге асыру мақсатында мем­лекет ұсынатын электронды қызмет түр­лерін көбейту қарастырылуда. Қазіргі таңда «Электронды үкімет» порталында орналасқан мемлекеттік органдар 74 түрлі электронды қызмет түрін ұсына алады. Соңғы көрсеткіш бойынша тұтынушылар портал арқылы 1 млн. 600 мың электронды анықтама алған. Бұдан өзге Ұлттық куә­ландыру орталығының 72 тіркеу орталығы құрылып, ҰКО арқылы берілген бүкіл элек­тронды сандық қолтаңба саны 371 054-тен асқан. Сондай-ақ жергілікті атқа­ру­шы органдардың әлеуметтік маңызды қыз­меттерді ұсынуын автоматтандыру мақ­сатында «е-әкімдік» жобасы жүзеге асы­рыл­ған. Жаңа жоба аясында қолдану­шы­ларға 20-ға жуық мемлекеттік қызмет түрі электронды нұсқада ұсынылады. Лицензия беру үдерісін автоматтандыру мақсатында «Е-лицензиялау» мемлекеттік деректер қо­ры ақпараттық жүйесі құрылып, 11 лицензия беруші органдардың қатысуымен сы­нақ аймағында іске қосылды. Электронды лицензиялау жүйесі арқылы 700 лицензия беріліп, 13 824 жазба тіркелген. «Элек­трон­ды үкіметті» дамыту барысында министрлік жүзеге асырған жаңалықтар тізбегі бұл ғана емес. Астана қаласында қа­нат­қақты режімде қолданысқа енгізілген «Е- но­­тариатты» қоса алғанда министрлік тәжі­рибелік негізде 10 түрлі жоба мен мемлекеттік органдардың 200-ге жуық ақпа­рат­тық жүйесін біріктіріп, қолданысқа енгізіпті. Алқа отырысында АКТ саласында пошта байланысы мен телекоммуникацияның қолжетімді, тиімді және сапалы жүйесін құру мақсаты туралы айтылды. Өткен жы­лы 1000 және одан көп тұрғыны бар елді мекендерді ұялы байланыс қызметімен қамтамасыз етуді міндетіне алған министрлік жоспардағы көрсеткіштерін асыра орындаған. Бұл мақсаттарды орындау ба­ры­сында министрлік «Қазақтелеком» АҚ-тың телекоммуникациялық желілерін «Next Generation Network» технологиясына көші­ру жөніндегі серпінді бағдарламаны жүзеге асырған. Сонымен қатар CDMA техно­ло­гиясын қолдану арқылы ауылдық жерлер­дің телекоммуникациялық желілерін жаңар­­ту және дамыту жұмыстарын жүргізген. Байланыс және ақпарат министрі Асқар Жұмағалиев өз баяндамасында осы секілді атқарылған ауқымды істер туралы кеңірек баяндап өтті. Астана, Алматы және Ақтөбе қалалары үшін өткізу қабілеті 10 Гбит/с құрайтын, ал республиканың басқа аймақ­тары үшін 1 Гбит/с болатын жоғары жыл­дамдықтағы IP/MPLS магистралі салын­ған. Жобаны жүзеге асыру 2010-2013 жылдары ауылдық аймақтарды жоғары жылдамдықтағы интернет желісімен қам­тамасыз етуге мүмкіндік береді. Асқар Жұмағалиевтің айтуынша, бүтін­дей алғанда ақпарат және байланыс 107 пайызға, ал ұялы байланыс абоненттері 20 пайызға көбейген. Ал 4 млн. 300 мың қазақстандық ғаламторды пайдаланса, қалада тұратын халықтың жартысына жуығы интернетке тұрақты қосылған. Министрлік болашақта интернеттегі домендік атауды 60 мыңға жеткізіп, ал «е-әкімдік» жүйесін 10-ға жеткізуді жоспарлап отыр. Қазіргі күні олардың 4-еуі сынақ режімінде жұмыс істеуде. 2011 жылы тек мемлекеттік тілде хабар тара­татын «Мәдениет» телеарнасы және жа­ңа радио ашылмақ. Сондай-ақ білім беру және іскерлік телеарналар ашу да күн тәрті­бінде тұр. Олар туралы нақты шешім 2012 жылы қабылданады. Алдағы жылы еліміз сандық хабар таратуға көшпек. Министрліктің өткен жылы атқарған жұмыстарына Үкімет басшысы тарапы­нан оң баға берілді. Байланыс және ақ­парат министрлігіне жиі назар аударып, көңіл бөліп отыратынын жеткізген Үкі­мет басшысы ақпараттық рынок туралы пікірін де айтып өтті. «Қазіргі күні үй­рен­шік­ті жаңалық тарататын дәстүрлі ақпарат көздері ғаламторда өмір сүретін дәстүрлі емес ақпарат көздері тарапынан мықты бәсекелестікке тап болуда. Бо­ла­шақта қа­ра­пайым ақпарат тұтыну­шы­ла­ры оқиғаны тікелей көру арқылы тілші көмегіне жүгінбейтін уақыт келе жатыр. Осы орайда дәстүрлі БАҚ олардың та­рапынан келетін бә­се­келестікке шыдас бере алатындай дай­ындықта болуы керек», деп атап өтті ол. Премьер-Минис­трдің айту­ынша, 2-3 жылдан кейін ақпа­рат айдынындағы жағ­дай мүлдем өзгеше болмақ. Біз үй­ренген кешкі жаңалықтар, ертеңгі күні газетке жарияланатын мақала ескіреді. Мұндай баяу ақпаратқа қажеттілік азаяды». Жаңа ашылатын арналар мен радиолар, сандық телехабар тарату туралы айтып өткен Премьер-Министр 24 сағат бойы қазақ тілінде ақпарат тарататын, әсіресе аймақтарға тарайтын ақпараттық арналар ауадай қажеттігін қадап айтты. «Балапан» телеарнасы көрермендер тара­пынан жақсы баға алуда. Алайда, мұның барлығы қоғамдық бағдарлама, коммер­циялық тұрғыда рентабельділігі жоғары болмаса да өте қажет. Бұларсыз мемлекеттік тілдің дамуы және басқа да мә­селелер тежеледі, деп атап көрсетті Үкімет басшысы. Алқа отырысының соңында Премьер-Министр Кәрім Мәсімов Байланыс және ақпарат министрлігінің атқарған жұмыс­тарына оң баға берді. «2005 жылы Ел­ба­сының Үкімет алдына қойған басты тап­сырмасы бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіру болатын. Дағдарыс кезінде біз бұған көңіл бөлдік, дегенмен ендігі жерде бұл тапсырманы қатты қада­ға­лай­тын бо­ламыз. Бұл жөнінде министрліктер мен агенттіктерге міндеттер мен тап­сыр­малар берілуде», деді ол. Венера ТҮГЕЛБАЙ.