Әдебиет • 28 Желтоқсан, 2023
Әдебиет әлеміне ат байласақ...
Өткен жылға өкпе жоқ. Табиғат тосын мінез танытып, аспан қақырап я жер опырылып ортасына түспесе, жылды қалай өткеру адамдардың өзіне байланысты шығар. Уақыт пен кеңістіктің ауанында өнер жасайсың ба, әдебиет тудырасың ба, жоқ әлде мал тауып, оныңды тойға (желге) шашасың ба, еркің білсін. Әйтеуір әркім ақылы жеткенше іс қылады. Абай: «Мақсұтым – тіл ұстартып, өнер шашпақ,Наданның көзін қойып, көңілін ашпақ.Үлгі алсын деймін ойлы жас жігіттер,Думан-сауық ойда жоқ әуел баста-ақ», демекші әдебиет пен өнерде үлгі аларлық дүниелер аз болмады биыл. Мәселе кімнің қалай қабылдап, бағамдап, тани алуында. Сондықтан айтпағымыз ас пен тойдың дақпырты емес, жыл аясында атқарылған жұмыстардың шетін шығару.
Жәдігер • 25 Желтоқсан, 2023
Әлем таныған қазақ балуаны, Ұлы даланың біртуар перзенті, күш атасы Қажымұқан Мұңайтпасұлының қанжары 111 жылдан соң Астанадағы Ұлттық музейге тапсырылды. Бұған дейін қолдан-қолға өтіп келген қанжарды әлем жұртшылығын таңғалдырған балуанға 1912 жылы Ыстанбұлдың әкімі Шағыр паша сыйлаған көрінеді.
Руханият • 19 Желтоқсан, 2023
Елі мен жерінің қайғы-қасіретін жан-жүрегімен терең сезінген ақын Мағжан Жұмабай ХХ ғасыр басында Алаш арыстарымен бірге қалай да ұлтын оятуды көксегені мәлім. Сондағы аса бір қамырықты өлеңі «Қазақ тілі» еді. «Күш кеміді, айбынды ту құлады, Кеше батыр – бүгін қорқақ, бұғады» деп басталатын шағын ғана жырда бәрінен күдер үзген ақын ең соңында үмітті ұлттың ана тілінен табады. «...Тарап кеткен балаларыңды бауырыңа, Ақ қолыңмен тарта аларсың сен, тiлiм!» деп аяқтайды. Әлкей Марғұланша айтқанда, «Қазақ халқы үшін Мағжан Жұмабайдың маңызы ағылшындар үшін Шекспирдің, орыстар үшін Пушкиннің маңызынан кем емес». Демек, осыншама ұлы ақынның бұлай деуінде үлкен мән бар.
Қоғам • 16 Желтоқсан, 2023
Әбіш Кекілбаевтың «бодандық бізді қалай сынаса, бостандық та солай сынайды» деген сөзі бар. Ұстарған ақыл мен ұшталған ой, шыңдалған рухтың сөзі бұл. Елдік пен бостандық, азаттық пен ұлт үшін күресте көресіні көріп, әбден шыңдалып шыққан тәуелсіз сана тудырған сөз қазақтың маңдайына сыйып тұр. Алласы алқап бере салған айналайын азаттықтың Алаш баласына қаншалықты қымбатқа түскенін де осы бірауыз сөзден бағамдаймыз.
Тарих • 15 Желтоқсан, 2023
Кеңестік қиын жылдарда жыраулар рухы, қобыз сарыны бізге Махамбет жырларымен бірге келді. Намыс болмаған жерде, ұлы сүйіспеншілік болмаған жерде ерлік пен елдік те, кеңдік пен теңдік те жоқ-ау, шамасы. Былайынша айтқанда, ештеңе жоқ. Ұлы сүйіспеншілік үлде мен бүлдеге оранған Күнікей қыз болып қана көріне ме? Алтын тақ, хан сарайы сияқты қылаң беруі керек пе әлде?
Руханият • 10 Желтоқсан, 2023
Алаш арыстарының ақталуы, киелі тайқазанның елге қайтуы, қар астында қалғандай Наурыздың қайта тойлануы, Ахмет Ясауи кесенесінің қалпына келтірілуі, тағысын тағы. Осынау ұлттық өреде атқарылған қыруар істің басында Өзбекәлі Жәнібек тұр. Оның басқан қадамы мен жасаған әр ісі ұлт мерейіне айналып отырды. Ол туралы Астанадағы Ұлттық музейде өткен «Өзбекәлі және мәдени майдан» атты кітаптың таныстырылымында жан-жақты айтылды.
Өнер • 27 Қараша, 2023
Өнерді қадірлейтін өрелі жора қайда?
Өнердің құнын білу қоғамның өзіне байланысты. «Қазаққа өлең деген бір қадірсіз», деп Абай ана заманда күйінген, сол әлі келе жатыр. Бұл – ащы да болса шындық.
Қоғам • 26 Қараша, 2023
«Этика, эстетика, эпика. Осы үш иенің ортасында Алпамыс Файзолла бар. Сондықтан бұнда поэзия бар. Лирика, ұсыныс, сауал бар... Алпамыс жырларынан аспанды көреміз, Абайды көреміз. Абай барлық ақынға вакцина. Арықтап, шөлдеп, шаршап келе жатқанда Абай атты вакцинаны бір құйып алған кезде мына Алпамыстай ақындар пайда болады. Алпамыста қара өлеңнің ғажайыптары бар. Қара өлең – ақын үшін допинг. Әлемдік деңгейдегі ең ұлы ақын кім десек, ұлтының дәстүрін, тамырын, қанын ұмытпаған ақын. Сондықтан, Алпамыс бауырым, сенің жанқалтаңда он шақты ғасыр бар, ұлы қара өлең бар, әлемнің қай жағынан да көрінетін ұлы Абай бар. Сен – тәуелсіз Қазақстанның ең тамаша ақынысың». Бұл – белгілі ақын Сұраған Рахметұлының жас шайыр Алпамыс Файзолланың жыр жинағының тұсаукесер рәсімінде сөйлеген сөзі.
Тағзым • 22 Қараша, 2023
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде «Қазақ лирикасы және Марфуға Бектемірова поэзиясы» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция өтті. Белгілі ақын һәм аудармашы, публицист марқұм Марфуға Бектемірованың шығармашылығына арналған рухани іс-шарада қазақ жырының өрісі, тәрбиелік мәні мен танымдық сипаты туралы тақырыптар қозғалды.
Әдебиет • 21 Қараша, 2023
Өлең-жырдың жүйрігі Жамбыл тоқсан жастан аса бере Грузияға барғаны жөнінде дерек бар. Шота Руставелидің «Жолбарыс терісін жамылған батыр» дастанының 750 жылдығына байланысты шығармашылық сапар туралы мәліметтерді ғана емес, біз соған байланысты туған екі бірдей өлеңді білеміз.
