Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев ұсынған «100 нақты қадам» Ұлт Жоспарының елімізді дамытудағы рөлі айрықша. Онда атап көрсетілген мәселелердің барлығы да өзіндік мәнге ие. Мәселен, Ұлт Жоспарындағы 97-қадамның талаптары алдымызға көптеген міндеттерді қойып отыр. Бұл міндеттерді жүзеге асырудың өзектілігін барша қазақстандықтар жете түсінеді деп ойлаймыз.
Жалпы, 97-қадам жергілікті өзін өзі басқаруды дамыту арқылы азаматтардың шешім қабылдау үдерісіне қатысу мүмкіндігін кеңейтуге жол ашады. Осы орайда 2015 жылдың 2 қарашасында жергілікті өзін өзі басқару органдарының құзыретін кеңейту бойынша сәйкес нормаларын енгізетін «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне Қазақстан Республикасында жергілікті өзін өзі басқаруды дамыту мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заң қабылданған болатын.
Уақыт талабына сай қабылданған бұл заңнама аясында жергілікті қоғамдастық жиналысына әкімдердің кандидатураларын қызметке тағайындауға келісім беру, коммуналдық меншікті басқару, әкімдерге жер ресурстарын басқару бойынша өкілеттіктерін беру жөніндегі нормалар қарастырылған.
Сондай-ақ, қала тұрғындарын жергілікті маңызы бар мәселелерді шешу үшін Астанада, республикалық және облыстық маңызы бар қалаларда жергілікті өзін өзі басқарудың аумақтық кеңестерін құру мәселелері қамтылған. Аталған кеңестердің негізгі міндеті – биліктің атқарушы және өкілетті органдары арқылы азаматтарды ТКШ мәселелерін шешуге, құқық бұзушылықтың алдын алуға тарту.
Осы арада 97-қадам талаптарын жүзеге асыру бағытындағы, яғни аудан әкімінің ауыл әкімінің кандидатурасын жергілікті қоғамдастық жиналысының шешімімен келісу және оны қызметтен босату мәселесін көтеру жөніндегі нормаларды, жергілікті өзін өзі басқару мәселелері жөніндегі уәкілетті органды анықтауды, Астанада, облыстық және республикалық маңызы бар қалалардағы тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықтың жұмыс істеуі, аумақтың санитариялық жай-күйі мен құқық бұзушылықтардың алдын алу мәселелерін шешу үшін жергілікті өзін өзі басқарудың аумақтық кеңестерін құруды қарастыратын бірқатар маңызды құжаттар қабылданғанын айта кетейік. Осы құжаттардың барлығы жергілікті өзін өзі басқаруды дамыту жұмыстарын жүйелі түрде жүргізуге мүмкіндік береді.
Тағы бір тоқтала кетер жайт, жергілікті өзін өзі басқаруды дамыту кезең-кезеңмен іске асырылатын болады. Бірінші кезеңде аудандық маңызы бар қала, ауыл, кент және ауылдық округ деңгейінде дербес бюджетімен және жекеменшігімен толыққанды өзін өзі басқаруды құру көзделеді. Нақтылай айтқанда, Президент жанындағы Жаңғырту жөніндегі ұлттық комиссияның ұсынысына сәйкес жергілікті өзін өзі басқарудың дербес бюджетін және жекеменшігін енгізу 2018 жылдан бастай отырып кезеңдермен іске асыруға ұсынылып отыр.
Бұл ұсыныстарды әрі қарай жетілдіру мақсатында Ұлттық экономика министрлігінде заң жобасын әзірлеу бойынша жұмыс басталып, оның шеңберінде еліміздегі жергілікті өзін өзі басқару жүйесін әрі қарай дамытудың негізгі тұжырымдамалық бағыттардың шешілуі қарастырылады.
Аталған заңнаманы әзірлеу барысында ЭЫДҰ елдерінің тәжірибесі зерттелетін болады, сондай-ақ, халықаралық және отандық мемлекеттік емес ұйымдардың ұсыныстары да ескеріледі.
Марғұлан ЕРМАҒАНБЕТҰЛЫ,
Ұлттық экономика министрлігінің Өңірлік саясат және жергілікті өзін өзі басқаруды дамыту департаменті
жергілікті өзін өзі басқаруды дамыту басқармасының басшысы