Бресттен Берлинге дейін

Менің әкем Нұр­бай Нұрсұл­тан­ұлы 1921 жылы туған. 1938 жылы Гурьевте Жам­был атын­­да­ғы қазақ ор­та мектебін бі­тір­ген. 1940 жы­лы Орал пе­­да­го­гикалық инс­ти­тутының ІІ ку­р­сын тә­мамдаған соң Ке­ңес ар­миясының қа­тарына шақы­ры­ла­­ды. Со­ғыс басталғанда Брест қа­ма­лы маңындағы 1025-ат­қыш­­тар полкінде кіші командир дә­­режесінде әскери борышын өтеп жүрген еді. Жас жауынгер по­­лк құрамында Брест бекінісін қор­­­ғауға қа­тысады. 1941 жыл­дың 25 жел­тоқ­санынан бастап 1942 жыл­дың 10 ақ­панына дейін КСРО Қор­ғаныс ми­нистрлігінің Ир­ку­тск әс­к­е­ри-ин­же­нерлік учи­ли­­ще­сінде білім алды.  1942 жылы қараша айының ба­сында кіші лейтенант Нұрбай Нұр­сұлтанов әйгілі ге­нерал В.Чуй­­ков қол­басшылық жасай­тын 62-армияның 1014-атқыштар пол­­кі­­­нің құрамындағы вз­­водымен бірге Ста­линг­радты қорғауға қа­­тысады. Трактор за­у­ыты ау­данын­да­­ғы жан­кешті ұрыс­та оның взводы жау­дың 5 ауыр қа­руын, 6 танкісін, 5 пулеметін жә­не жүз­деген жау­ын­герлері мен офи­церлерінің көзін жой­­ды. Қан майданда өзі де басынан ау­ыр жарақат алып, Саратов қала­сындағы госпитальға жет­кі­зіледі. Кейіннен аталған ерлігі үшін Қызыл Жұлдыз ор­денімен марапат­талады.  Осы полктің құрамында лей­­те­на­нт шеніндегі әкеміз өз вз­воды­мен бір­ге 1943 жылдың 6 қара­ша­с­ында Киевті азат ету шай­қа­сы­на қатысты. Қалаға фа­­шис­тер қат­ты қар­сылық та­ныт­­ты. Әсі­ресе, Креща­тик ауда­нын­дағы ұрыс­тар өте ауыр ти­ді. Десе де, бұл майданда взвод жау­­дың 6 пу­лемет орна­лас­қан дотын, 8 танкін, 10 зеңбірегі мен 100-ден ас­там сар­базын жойды. Осы ұрыс­тағы ер­лі­гі мен б­а­тылдығы үшін әкеме Жауынгерлік Қызыл ту ор­дені т­а­бысталды.  ­Бұдан кейін 4-гвардиялық Кан­те­миров танк ди­ви­зия­сы­ның 106-шы же­ке саперлік Тарн­опо­ль­дік ба­та­льонының құрамында Украи­на, Молдавия, Польша, Че­хо­сло­вакия аумағын азат етуге қатысты. Берлинге дейін же­тіп, алапат шайқасты рота ко­ман­­дирі болып, аға лейтенант ше­­ні­мен аяқтады. Берлинді ба­сып алу кезіндегі ерлігі мен ба­тыл­дығы үшін ІІ дәрежелі Отан соғ­ы- сы ор­денімен марапатталды. 4-гвар­­дия­­­лық танк корпусы Кра­ков, Ка­то­вице, Прага, Дрез­ден, Берлин қа­­­л­ала­рын алған, Шепетовканы да фа­шистердің қан­ды шеңгелінен бо­сат­қан кан­те­ми­ровшілер болатын. Әкем Нұр­бай Нұрсұлтанов осы ұрыс­­тар­дың барлығына қатысты.  Жоғарғы бас қолбасшы И.Ста­­линнің бұйрығымен 1944 жы­­­лы 11 қаңтарда Шепетовканы, 15 сәу­ірде Тарнопольды, ал 1945 жы­­лы 19 қаңтарда Краков қа­ла­­­сын алғаны үшін аталған шай­қастарға қатысқан Нұрбай Нұр­сұлтановқа алғыс жарияланды. Сондай-ақ, 1945 жылғы 23 сәу­ірд­е Катовице қаласын алуға, Нейссе өзенінде немістердің қор­­­ғанысын бұзуға, 1945 жылы 8 ма­мырда Дрезден қаласын алуға қа­тысқаны үшін де Сталиннің бұй­рығымен жария­лан­ған ал­ғыс­қа ие болды. Аға лейтенант Нұрбай Нұр­сұл­танов 1945 жылдың соңын­да елге оралып, соғыстан кейін Алматы партия мектебінің екі жылдық курсын бітірді. Гурьев обкомы бю­росының 1946 жылғы 17 қыр­күй­­ектегі шешімімен Мақат ау­дан­дық комитеті әс­кери бөлімінің мең­ге­ру­шісі бо­лып бекіді. 1949 жылдан бас­­тап обкомның үгіт-насихат бө­лі­мінің дәріскері, Маңғыстау ау­дандық комитеті­ парт­каби­не­ті­нің меңгерушісі, Мақат ау­дан­дық комитетінің үгіт-на­сихат бө­лі­мі­­нің меңгерушісі болып ең­бек етті. 1958 жылдың қараша айы­нан Мақат ау­да­­нындағы Доссор және Байшонас ор­та мек­­тептерінің директоры болып та­ғай­ын­далып, білім саласында қыз­мет атқарды.

Ләззат НҰРСҰЛТАНОВА, тарих ғылымдарының докторы,  Л.Н.Гумилев атындағы   ЕҰУ профессоры