Астананың атауы бүгінде халықаралық қоғамдастық тарапынан мойындалып қана қойған жоқ, сонымен қатар спорт әлемінде де Астананың аты жер жарып жүр. 2013 жылы Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың Жарлығымен «Астана» кәсіпқой президенттік клубы құрылып, оның қатарына «Астана» велокомандасы, «Астана» футбол клубы, «Астана арландары» бокс командасы және «Астана» баскетбол клубы кірді. Президенттік клуб құрамына кіретін командалардың барлығы ел абыройын халықаралық аренада асқақтатып жүр. Мысалы, «Астана» велоклубы барған жарысында топ жарып жүрсе, «Астана» футбол командасы соңғы жылдары Еуропаны бағындыра бастады. Ал «Астана арландары» бокс клубы жуырда ғана Бүкіләлемдік бокс сериясының (WSB) финалына бесінші рет шығып отыр.
Велоспортта «Астана» атауы атала қалғанда отандық және шетелдік спорт жанкүйерлерінің есіне бірден «Astana Pro Team» деп аталатын велоспорт командасы түседі. «Тур де Франс», «Джиро д’Италия», «Вуэльта» секілді жаһандық ірі додаларда алдыңғы шепті бермей жүр. Елорданың командасы 2007 жылы құрылып, сол жылы-ақ бүкіләлемдік UCI World Tour дәрежесін алды. Осы мәртебе велокоманданың жоғары деңгейдегі жарыстарға қатысуына мүмкіндік берді. Команданың алғашқы капитаны болып Александр Винокуров сайланды.
«Астананың» атағы 2008 жылы командаға «Тур де Франс-2007» жеңімпазы испаниялық Альберто Контадордың келуімен кеңге қанат жая бастады. Контадор бастаған велошабандоздар сол жылы «Тур де Франс» жарысынан кейінгі ең ірі дода саналатын «Джиро д’Италия», «Вуэльта» көпкүндігінде топ жарды. Ал 2009 жылы команда «Тур де Франс» бәсекесінің жеті дүркін чемпионы америкалық Лэнс Армстронгпен сенсациялық келісімшарт жасап, клубтың атағы одан әрі аспандады. Бүкіл Еуропа жұрты 2005 жылы спортпен қоштасқан велошабандозбен келісімшартқа отырғанына өз таңданыстарын білдіріп, «Астананың» ендігі қарқынына шыдас беру мүмкін емес десті.
Айтқандары айдай келді. Сол жылы-ақ Армстронг пен Контадор жұбы велошабандоздардың бейресми әлем чемпионаты іспеттес «Тур де Франс» додасына қатысып, қарсыластарына бет қаратқан жоқ. Жарыс қорытындысы бойынша, Контадор жалпы есепте бірінші, Армстронг үздік үштіктің қатарынан табылды.
Александр Винокуров Олимп шыңын бағындырған соң 2013 жылы команданың спорттық директоры болып тағайындалды. Олимпиада чемпионы өз қызметіне кірісе салып, команданы күшейтетін шабандоздарды іздеуге кірісті. Қаржылық жағдайына байланысты біраз тоқырауға ұшыраған командаға Винченцо Нибалиді әкеліп, «Астананы» бұрынғы биігіне қайта көтерді. 2014 жылы Нибали «Тур де Франс» жарысында топ жарды. Ол 21 кезеңнің 19-ында жеңімпаз велоспортшы киетін сары жейдені ешкімге берген жоқ. Сонымен қатар төрт кезеңнің жеңімпазы атанды. Ал 2014 жылғы «Джиро д’Италия» турнирінде команданың жас велошабандозы Фабио Ару жеңіске жетті.
«Астанадағы» Нибали дәуірі 2016 жылға дейін жалғасты. Ол клубтан кеткен соң мамандар команданың ендігі үздігі италиялық велошабандоз Фабио Ару болады деп топшылаған. Өйткені Ару 2017 жылы команданы «Тур де Франс» жарысына капитан ретінде бастап барды. Франция тас жолдарында өткен жарысқа тұңғыш рет қатысып тұрса да, турнирді 5-ші орынмен аяқтады. Бірақ 2017 жылдың соңында Ару күтпеген жерден команда ауыстырып, «Астанадан» кетті. Қазіргі «Астананың» беталысы да жаман емес. Жуырда ғана аяқталған «Джиро д’Италия» көпкүндігінде команданың колумбиялық жас велошабандозы Мигель Анхель Лопес жалпы кезеңде үшінші орын иеленіп, жарыстың ең жас спортшысы атанды. «Астана» велоклубы кәріқұрлықта өте танымал деген сөзімізді қуаттайтын мынадай бір мәліметпен бөліскіміз келеді. Статистика бойынша команданың Қазақстаннан кейінгі ең көп жанкүйері – Италия, Франция, Колумбия және Дания елінің азаматтары. Мәселен, франциялық бір отбасы жақында дүниеге келген қызының есімін Astana деп қойыпты. Бұл елде өзіміздің отандасымыз Алексей Луценконың да жеке фанаттары бар. Олар Луценконың әр жарысынан қалмай, жалауларын көтеріп, шабандозымызбен бірге еріп жүреді екен.
Велоклубтан бөлек, соңғы жылдар «Астана» футбол командасы да Еуропаны бағындыра бастады. Құрылғанына биыл небәрі тоғыз жыл болса да, Чемпиондар лигасының топтық кезеңінде бір рет, Еуропа лигасының топтық бәсекесінде екі рет ойнады. Ал биыл тұңғыш рет плей-офф кезеңінде бақ сынады. Сонымен қатар төрт дүркін Қазақстан чемпионы, екі мәрте күміс жүлдегер. Қазақстан кубогы мен Суперкубогын үш реттен жеңіп алды. 2009 жылы «Алматы» мен «Мегаспорт» клубтарының қосылуымен «Локомотив» атты жаңа команда құрылды. Ал 2011 жылдың 1 маусымынан бастап команда «Астана» деген жаңа атауға ие болды. Ішкі біріншілікте ала-құла ойнап жүрген команданы 2014 жылдың жазынан бастап болгариялық маман Станимир Стойлов жаттықтыра бастады. Болгар маманы командаға келе сала «Астанамен» Еуромаусымдағы жорығын бастап кетті. Мұндай ірі додаға алғаш рет қатысып тұрса да, командамен Еуропа лигасының плей-офф кезеңіне дейін жетті. Плей-офф кезеңінде Испанияның азулы «Вильярреал» командасына есе жіберді. Келесі 2015/16 жылғы маусымда Чемпиондар лигасының топтық кезеңіне жолдама алып, айды аспанға бір-ақ шығарды. «С» тобында Португалияның «Бенфика», Испанияның «Атлетико Мадрид» және Түркияның «Галатасарай» секілді Еуропаның алпауыт командаларымен терезесі тең өнер көрсетті. Топтық кезеңдегі алты ойынның тек екеуінде ғана жеңілді. «Астана Аренада» өткен кездесудің бірде-біреуінде жеңілген жоқ. Осындай нәтижеден соң «Астананың» атағы Еуропаны шарлай бастады.
«Астана» кейінгі екі маусым қатарынан Еуропа лигасының топтық кезеңінде сынға түсті. Былтыр сенсациялы түрде Еуропа лигасының топтық кезеңінен өтіп, қарт құрлықты тағы да дүр сілкіндіргенде бөркімізді аспанға лақтырып қуанғанымызды несіне жасырайық. «Астананың» осы бір айтулы жеңісінен соң кәріқұрлықтың командалары елорда ұжымымен санасуға көшті. «Астана» Еурокубоктық жарыстарға қатыса бастаған клубтық рейтингте үздік 400 команданың ішінде болатын. Айналдырған үш жылдың ішінде команда ТОП-100 клубтың қатарына қосылды. Тіпті ағылшынның «Эвертон», Италияның «Интер» және Мәскеудің «Локомотив» командаларын және басқа да ірі командаларды басып озды.
Астана брендімен әлемге танылған тағы бір команда бар ол – «Астана арландары» жартылай кәсіпқой бокс клубы. Бүкіләлемдік бокс сериясында сынға түсетін елорданың командасы 2010 жылы Қазақстан бокс федерациясының қолдауымен құрылды. «Астана арландары» клубы 2010 жылдан бері Бүкіләлемдік бокс сериясына (WSB) сегіз маусым бойы қатысып келе жатқан әлемдегі жалғыз команда. Қазіргі таңда «арландар» жобаның үш дүркін чемпионы. Мұндай нәтижеге әлі ешбір команда жеткен жоқ. Сонымен қатар бір рет финалға шығып, үш рет үшінші орын алды.
Арландардың» ауыз толтырып айтатын жетістігі 2015 және 2017 жылдарға тура келді. Өйткені әлемдік бокс державасы саналатын кубалық командамен екі рет финалдық сайыста жолығып, Бостандық аралынан келген қабыландарға бокста Қазақ елінің оғландары да осал еместігін дәлелдеп берді.
WSB жобасының алғашқы маусымында «Астана арландары» сапында есімі жаһанға мәлім спортшы, Бейжің Олимпиадасының чемпионы Бақыт Сәрсекбаев пен қола жүлдегері Қанат Ислам, сондай-ақ Мерей Ақшалов, Руслан Мырсатаев секілді боксшылар жұдырықтасты.
Кейіннен команда құрамында Рио Олимпиадасының чемпионы Данияр Елеусінов, Олимпиаданың күміс жүлдегерлері Василий Левит, Әділбек Ниязымбетов сынға түсті. Сонымен қатар қазіргі таңда өз бақтарын кәсіпқой бокста сынап жүрген Мадияр Әшкеев, Мейірім Нұрсұлтанов, Асхат Уәлиханов секілді боксшылар да «арландар» намысын абыроймен қорғады.
Бұдан бөлек «Астана» атты баскетбол клубы да бар. Команданың құрылғанына көп бола қоймаса да, Қазақстанның алты дүркін чемпионы атанып, екі рет күміс жүлде иеленіп үлгерді. Сондай-ақ Қазақстан кубогының алты дүркін иегері. Азия чемпионатының үшінші орнын иеленген. 2011 жылдан бері ВТБ Бірыңғай лигасында сынға түсетін «Астана» баскетбол командасы үш рет ширек финалға дейін жетті. Бұл команданың қазірше ең үздік жетістігі осы.
Қарап отырсақ, біздің командалар жеткен жетістікке, атақ-дәрежеге жету үшін кейбір командаларға 20-30 жыл қажет болады екен. Ал «Астана» атауы бар командалар небәрі 10 жылдың көлемінде Еуропаға танылып үлгерді. Бұл 10 жылдағы жетістік, ендігі 10 жылдағы жетістігіміз қалай болатынын өзіңіз бағамдай беріңіз. «Астана» атауымен Алаштың елордасын әлемге танытып жүрген командалардың қай-қайсысының да абыройы асқақ, беделі биік. Жаһандық аламанда олжа салып жүр. Ендеше, «Астана» бас қаланың ғана емес, бүкіл Қазақстанның бренді деп айтуға хақымыз бар.
Әли БИТӨРЕ,
«Егемен Қазақстан»