Қазақ мәдениеті мен өнерінің дамуы, насихатталуы – тәуелсіз ел атануының арқасы. Өндірістік, экономикалық қарым-қатынаста, ақпарат алмасуда ғана емес, әлемдік деңгейде елдің төл дәстүрін дәріптеуде, ұлттық бояуын танытуда егемендік ұғымының рөлі зор. Қазақ мемлекетінің еркіндігі мен бостандығы рухани, көркем мұралардың қайта жаңғырып, кеңінен танылуына негіз болуда.
Өткен ғасырдың орта шенінде жетілген аға буынға Күлтегін, Тоныкөк немесе Тұмар, Бейбарыс есімдері жете таныс болмаса, тәуелсіздік жылдары жаңа генерациялық буын қалыптасып, басқару жүйесінде кеңестік тоталитарлық жүйе болғанын тарихтан оқып біле алатын, тың және тыңайған жерлерді игеру үдерісін тарихтағы бір құбылыс ретінде ғана санайтын жаңа ұрпақ пайда болды. Еркіндіктің арқасында жеке ел ретінде таныла бастадық. Бұл – қазақ үшін елеулі сәт. Бұл ғасырмен, мыңжылдықтармен санасатын тарих көшінде екінші мүшелінің бел ортасына келген Қазақ елі үшін жігер мен қайрат, күш пен мақсат, сенім мен ізденіс, еңбек пен қажырлылықты қажет ететін уақыт.
Жаңа генерацияның қалыптасуы – ұрпақ заңдылығы. Сонымен қатар бұл біріншіден, елдің төл тілінің дамуына, салт-дәстүрінің жалғасуына, мәдениетінің өркендеуіне, экономикасының жоғарылауына ықпал ететін жаңа буын. Еркіндігі жоғары, ой-санасы тәуелсіз бүгінгі генерация тоқсаныншы жылдардағы жастармен салыстырғанда әлемдік мәдениеттегі ақпараттарды меңгеру, технологияны игеру, шетелдердің территориялық аумағында болуы және өзге тілдерді меңгеру жағынан алға шықты.
Елбасымыздың арнайы қолдауымен жүзеге асырылған «Болашақ» бағдарламасы Қазақстан мен өзге елдер арасында білім мен ақпараттың еркін алмасуына ықпал етіп қана қоймай, зияткер, кәсіби ойлы жастар буынын қалыптастыруға даңғыл жол ашты. Тәуелсіздік жастарға еркіндік берді. Рухты сезіндірді. Күлтегін жырында мынандай жолдар бар: «Алтун, күмүш, ісігті, қутай буңсыз анча бірүр табғач будун сабы сүчіг, ағысы йымшақ ерміс» – «Алтынды, күмісті, дақылды, жібекті соншама шексіз беріп жатқан табғаш халқының сөзі тәтті, бұйымы асыл еді. Ақылды кісілерді, батыл кісілерді табғаштар қозғай алған жоқ. (Егер) бір кісі алданса, (онда) руы, халқы тұқымына дейін қалмас еді. Тәтті сөз, асыл дүниесіне көп алданып, Түркі халқы, қырылдың, Түркі халқы, жойылдың», дейді ғой аталған жырда. Мұндағы табғаш халқы қай ел екендігі бәрімізге белгілі. Жылы сөзімен, бұйымдарымен жарты жаһанды жаулаған, көк түріктер елін «батыс», «шығыс» деп екіге ажыратып, елу жылдай боданына айналдырған табғаш халқынан тізе қосып, өз еркін алып шығуға басты негіз болған тектен берілген тәрбиесі мен салт-әдетке беріктілік және ата ғұрыптық ұстаным еді. Тәрбиеміз тегімізден ажырамасын, қазақылығымыз қалпынан таймасын.
Тұғыр мықты болмаса, тұрақтылық болмайды. Ал халықтың басты тұғыры – тәуелсіздік. Тәуелсіздік тұғырының берік болуы жастардың қолында. Жастардың қажыр-қайраты қайтусыз, интеллекті жоғары, ой-пайымы биік, заман талабына сай, қазақылығы сақталған болса, елдің ертеңі жарқын болмақ.
Арай ЖҮНДІБАЕВА,
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті қазақ тілі мен әдебиеті кафедрасының меңгерушісі, философия докторы (PhD), қауымдастырылған профессор
СЕМЕЙ