Салалық терминология мәселесі талқыланды

Қазақстан Республикасы­ның Тұңғыш Президенті – Елба­сы Нұрсұлтан Назарбаевтың  2018 жылғы «Төртінші өнер­кәсіп­тік революция жағ­дайын­дағы дамудың жаңа мүм­кін­дік­тері» атты Қазақстан хал­қы­на Жолдауында тұрақты және жал­пыға бірдей танылған тер­миндер мен ұғымдардың қазақ тіліне аударылу барысын қа­дағалау жөнінде атқарушы би­лікке тапсырма берген болатын. 

Жоғарыдағы Елбасы тапсырмасын орындау барысында жауапты министрлік тарапынан бірқатар жақсы қадамдар жасалыпты. Атап айтқанда, өткен жылы Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы Респуб­ликалық терминология комиссиясы бұрын бекітілген терминдерді қайта қарап, жасалу және аудару тұрғысынан толық лингвистикалық сараптама жасапты. Нәтижесінде, тер­­минжасамның ғылыми қа­ғидаттары, ұлттық термино­ло­­гиялық қор, қазақ тілінің латын графикасына көшірілуіне бай­ланысты туындайтын тер­минологиялық міндеттер, тұ­рақты және жалпыға бірдей та­нылған терминдер мен ұғым­­дарды қазақ тіліне ауда­ру­ды шектеу, кейбір сәтсіз ба­ламаларды түпнұсқамен сәй­­кестендіру мәселелері қа­рас­­тырылып, тұ­тас­­тай ал­ған­да ұлттық терминология саласының ілгерілеуіне елеу­лі ықпал еткен екен.

Ал бұл реткі ұйымдасты­ры­лып отырған семинарда, жо­­ға­рыда атқарылған істерді тия­нақтаумен қатар,  Қазақстан Рес­публикасында Тілдерді қол­да­ну мен дамытудың  2011-2019 жылдарға арналған мем­лекеттік бағдарламасын іске асы­ру мақсатында салалық тер­миндерді біріздендіру және ұлт­тық терминқорымызды же­тіл­діру жайы талқыланды. Сон­дай-ақ қазақ тілін ғылым тілі ретінде дамыту жолы, жа­ңа латын әліп­биі негізінде тер­миндерді дұ­­рыс таңбалау мәсе­лесі де бас­қосу­дың басты тақырыбына айналды. 

Шараның бас баяндамашы­сы­ филология ғылымдары­ның­­ док­торы, профессор Ше­­ру­­­бай Құрман­байұлы са­ла­тер­ми­­нологиясын жасауда­ жиі­­­ қол­­данылатын тер­мин­жа­сам­ үл­­гілері мен термин­бөл­шек­терді айқындау мәсе­ле­ле­ріне баса назар­ ауда­рып,­ осы негі­зде терминологиялық қор­ды толық­тыру қажеттілігіне тоқ­талды.

Келесі кезекте мінбеге көте­рілген Ұлттық аударма бюро­сының бас редакторы Мұх­тар Сеңгірбайұлы, өзі қыз­мет жасап отырған аудар­ма бюро­сының ғылыми аударма тә­жі­рибесінен мысалдар кел­тіре отырып, аударма сала­сындағы қордаланған мәселе­лер­ге назар аударса, география ғылым­дарының докторы Қуат Сапаров география ғылы­мын мемлекеттік тілде термин­ден­дірудің жолдарын ұсынды. 

Ұлттық комиссия жанын­дағы Тер­минологиялық жұмыс то­­­­бы­ның мүшесі, филология­ ғы­лымдарының докторы Қар­­лы­ғаш Жамалбекқызы сала­лық секциялардың құрамы мен құры­лым мәселелеріне тоқ­­талса, Қор­ғаныс министрлігі Әкімшілік депар­таменті мем­лекеттік тілді дамыту бас­қар­­­­масының бастығы Айнұр Ораз­­ғалиева, Денсаулық сақтау ми­нистрлігі Мемлекеттік тілді да­мыту басқармасының сарапшы­сы Айжан Алдоңғаровалар өз министрліктеріндегі сала­лық тер­минологиялық комиссия­сы­ның жұмысы, банк, қаржы, тіл бі­лімі салаларындағы тер­мин­дер біріз­ділігі және оларды жаңа ке­зеңге сәйкес жандандыру жайын­ қоз­ғады. 

Жиын соңында республи­калық әдістемелік семинарға қатысушылар салалық термино­ло­гия­ның жаңа кезеңдегі мәсе­ле­лері мен міндеттерін шешуге ба­ғыт­талған жаңадан қарар қа­был­дады.