Сұлтан Раев: Азия әдебиетінің алтын дәуірі келе жатыр

– Сұлтан Әкімұлы, жақын­да Ха­лық­аралық Түркі академия­сының қол­дауымен «Жанжаза» романыңыз тұңғыш рет қазақ ті­ліне аударыл­ды. Құтты болсын! Жалпы, «Жанжа­заның» қа­­зақ тілінде сөйлеуін қалай баға­лайсыз? Көңіліңізден шық­­­­­­ты ма?

– Рахмет! Қазақ-қырғыздың бір туғандығы, ағайындығы жө­нінде таңды таңға жалғап ұзақ ай­та беруге болады. Бұл екі ел­ді ешқашан ешнәрсе ажырата ал­май­ды. Біз – бір бәйтеректің екі бұтағымыз, бір құстың қос қа­натымыз. Рухы ортақ үндестік тап­қан елдерміз. Кезінде Шоқан Уә­лиханов, Мұхтар Әуезов, Шың­ғыс Айтматовтар арқылы екі ел арасында салынған әдеби-ру­хани сара жолды бүгінде жан­дандыруға осы еңбектің сәл де болсын септігі тиіп жатса, бек­ қуаныштымын. Өйткені мен үшін бұл – тарихи оқиға.  «Жан­жаза» романы қазақ тілінде ал­ғаш рет жарық көріп отыр. 2014 жылы Лондонда шықты. Был­тыр Анкарада басылып, тү­рік оқырманына жол тартса, ен­ді, міне, бас қалаларыңыздың тө­рінен қазақ тілінде шығып отыр. Бұл жазушы үшін өте қуанышты дүние. Әлбетте, бұған дейін Қа­зақстанда бірнеше пьесам қойыл­ған. Бірақ кітабым тұңғыш рет ауда­рылып отыр.

– Сөзіңізде ғана емес, шығар­машылығыңызда да Шың­ғыс Айтматовқа деген шек­сіз бір құр­мет­тің лебі есіп тұрады. Тіпті еңбек­теріңіздің көпшілігінен әйгілі қаламгер қол­таңбасына тән рухани үн­дес­тікті сезу де қиын емес...

– Иә, ол жағын дұрыс бай­қап­сыз. Мен өзімді Шыңғыс Айт­матовтың шәкірті санаймын. Себебі жазушының қасында көп жүр­дік. Әңгімелесіп, тағылымын тыңдап әдеби әлемге имене қа­дам басып, бой түзедік. Қазақ тілі­не аударылған қолыңыздағы «Жанжаза» деген романымның да ең алғашқы оқырманы Шың­ғыс Айтматов болатын. Бұл туын­­­ды­ның әу бастағы атауы­ «Ақырғы пай­ғамбар» деп қойыл­ған еді. Бі­рақ­ кейін Шың­ғыс Айт­матов оқып шығып: «Сұлтан, ай­налайын,­ романыңды оқыдым. Жақсы жа­­зылыпты. Терең фило­софиясы бар екен. Қырғыз әде­биетіндегі өз­геше құбылыс, ада­ми феномен бол­ғалы тұр» деп жоғары бағасын бере келе: «Тек бір ғана көңіліме қон­бай тұрғаны – романның атауы. Осы жағын ойланып көр­сең қай­теді...» деп өзінің сын-ес­кертпесін де қатар жеткізді. Со­дан кейін туындының атауын ұзақ ойландым. 2007 жылы Ал­матыда халықаралық деңгейде үлкен әдеби форум өтіп, соған Шың­ғыс Төреқұлұлымен бірге кел­дім. Форум бағдарламасы жа­зылған парақтағы «Жанұран» деген сөз бірден көзіме түсті. Қа­сымда отырған ақын Нұрлан Ора­залиннен әлгі сөздің аудармасын сұрап едім, «гимн» деген ұғымға келтірді. Қазақтың осы сөзі маған қатты ұнап қалды. Бұ­ған дейін жаныма маза бермей жүрген орыс жазушысы Ф.Достоевскийдің «Қылмыс пен жаза» романымен арналас ішкі арпалыстарымның да жауабы  өз-өзінен табыла кеткендей болды. Сөйтіп ойланып, толғана келе кітапты «Жанжаза» деп атадым.

– «Жанжазадан» бөлек, «То­пан» («Потоп») деген және бір тамаша рома­ныңыз бар. Туынды Еуропа оқыр­ман­дары арасында үлкен резонанс ту­дырды. Атап айтсақ, 2016 жы­лы Швеция астанасын­да өткен әдеби байқауда топ жарып, Орталық Азия әдебие­ті­нің ішінде алғашқы болып бас жүлдені қанжығаға байлады. «Топан­ның» бұл теңдессіз та­бысының кілті неде деп ойлай­сыз?

–  Оны тап басып айта алмас­пын. Бәлкім, мазмұнында, бәл­­кім, жазылу формасында. Ол жағын енді сол сыйлықты тағайын­даған әдебиет сыншылары мен оқырмандарынан сұ­рап, саралап көру керек. Мен­де «Топанды» жазу барысында қандай да бір сыйлық алу де­ген мақсат болған емес. Жан дүниемде болып жатқан бұл­қыныс пен толқынысты (бәлкім қорқынышты) эксперимент ретінде ақ қағаз бетіне түсіріп көр­гім келді. Сол ойым мүмкін оқыр­манның жүрек түкпіріндегі алаңына дөп келген шығар, әйтеуір бірауыздан оң бағаға ие болыпты. Әрине, алғашында сенбедім. Өйткені финалға өтуім­нің өзін қанағат етіп қойған едім. Бірақ жеңімпаздар есімі жария­ланған кезде шынымен қат­ты толқыдым. Бұл менің шы­­­­ғар­мамның емес, күллі қыр­­ғыз әдебиетінің жеңісі еді се­бебі. Өйткені біздің Шың­ғыс Айт­матовтан кейінгі қыр­ғыз әде­биетінің деңгейін тө­мен тү­сіруге хақымыз жоқ. Айт­матов бізге сөз өнерінде жоғары меже қойып кетті. Ендігі кезекте қырғыз жазушылары со­ған ұмтылуы қажет. Бүгінде Еуро­па оқырмандары, әдебиет зерт­теушілері Азия әдебиетіне қызыға қарайды. «Азияда қандай процесс, әдеби өзгерулер болып жатыр» деп құлақтары түрік отырады. Посткеңестік мемлекеттер не жазып жатыр деген мәселе олар­ды қатты қызықтырады. Се­бебі біз қазір басқа әлем, басқа қо­ғамда өмір сүріп жатырмыз. Тәуел­сіздік алдық. Бұған дейін біз­дің әдебиет идеологияның әде­биеті болса, қазір еркін ойдың дәуірі жаһандық салтанат құрды. Алда Азия әдебиетінің алтын дәуірі келе жатыр. Басқаша айт­қанда, Орталық Азия әдебиеті, оның ішінде қырғыз әдебиеті қазір өз­геше бір форма, мазмұнға өтіп жатқандығы анық. Себебі бү­гінгі сөз саптаудың эстетикасы да, талабы да, философиясы да әлде­қашан басқаша бір ағым, арнаға өтіп кетті. 

– Англия корольдігінің арнайы шақыруымен Букингем сарайында болып, Елизавета ІІ патшайыммен кездескен қыр­ғыздың жалғыз жазушысысыз. Осы тарихи кездесу жайында ай­тып беріңізші.

– Бұл – 2002 жылы болған оқиға. Ұлы мәртебелі Елизавета ІІ патшайым өзінің мерейтойы­на орай әлемнің түкпір-түк­пі­рінен өнер мен мәдениетке, әде­биетке қатысы бар адамдарды са­райы­на шақырып, қонақ етті. Меймандарды іріктеу талабы өте қатал болды. Жер жүзінің зиялы қауым өкілдерінің басын қосқан айтулы жиынға қырғыз елінің атынан әдебиетке тосын форма, тың ізденіс енгізу жолындағы аздаған еңбегімізді елеп, құрметті қонақтар қатарына бізді де қосыпты. Расымен де, бұл менің өмірімдегі есімнен кетпес елеулі оқиғалардың бірі болып қалды. Англия патшайымының қолын алып, өнер мен мәдениет жайында еркін отырып пікір алмастық. Осы кездесу екі ел арасындағы рухани достық қа­рым-қатынасты нығайтуға кең жол ашты деп ойлаймын. Кейін Лондонда кітабым басылып шық­ты. Араға бірнеше жыл салып, менің сахналауымдағы бірнеше қойы­лымды ағылшын жеріне апарып, батыс көрермендерінің назарына ұсыну мүмкіндігі бұйырды. Англияның талғампаз көрермені қырғыз өнерін жылы қабылдады. Әйтсе де, осы кездесуде қырғыз әде­биеті мен өнерінен бөлек, жи­налған жұртшылықтың назарын аударған және бір жайт – ол ме­нің үстімдегі ұлттық киіміміз – ша­­пан мен айырқалпақ болды. Көпшілік құсап фракпен баруыма да болар еді. Алайда дәл сол сәтте ондай киім менде бол­­мады. Бірақ ұлттық киіммен барғаным сондай жақсы болыпты. Осы арқылы жиынға келген халықтың қырғыз мәдениетіне, ұлттық салт-дәстүріне деген ынта-ықы­ласы одан да бетер арта түсті. Та­маша кездесу жайында әң­гіме еткенде, осы бір оқиға есімнен кетпейді. 

– Қалай ойлайсыз, Сұлтан Раевты болашақта Нобель сый­лығының иегерлері қатарынан көруіміз мүмкін бе?

–  Сеніміңізге рахмет, әри­не (күлді). Менің ойымша, жазу­шының  басты жеңісі –  сыйлық емес, соңында өлмейтін шығарма қал­дыру. Сонда сыйлық та, атақ та, даңқ та өзі келеді.

– Халықаралық деңгейдегі әде­би сыйлықтардың табыс­талу талабы қаншалықты әді­летті деп ойлайсыз?

– Бұл енді шартты дүние. Әді­летті немесе әділетсіз деп ке­сіп айту қиындау. Әйтсе де,­ халық­аралық деңгейдегі шы­ғар­машылық салаға қатысты табысталатын сыйлықтардың қай-қайсысында болсын бел­гілі бір деңгейде саясат пен идео­логияның араласуы, өкінішке қа­рай, қалыпты құбылысқа  айналып келеді. Ол әдебиет болсын, кино мен театр болсын. Қаласақ та, қаламасақ та біз одан қашып құтыла алмаймыз. Сондықтан мен айтар едім, сыйлық табыстау­да ең әуелі адами биік эстетикаға басымдық берілуі керек.

–  Сіз үшін танымалдылық деген не?

– Белгілі болудың әртүрлі жо­лы бар. Үйіліп тұрған шөпті өртеп жіберіп те танымал болуға болады. Демек, белгілі болу бөлек те, бел­гілі болып қалу мүлдем басқа дүние.  Яғни уақытша белгілікті де, мәңгілік даңққа кенелуді де адам өзі таңдайды. Ісімен, білім-парасатымен. Мәселен, мен айтып отырған танымалдылықтың алғашқысы көбінесе саясатқа қа­тысты адамдарға тән болса, соңғысы соңында өлмейтін өнер қалдырған шығармашылық ие­леріне тән. Танымалдылыққа әр­­кім әртүрлі жолмен келеді. «Тарихта тиранның, содан кейін данышпанның аты қалады» деп бекер айтылмаса керек. Мы­сал ретінде өз ісімен әлемге төң­керіс жасаған қос Шыңғысты алып қарайық.  Шыңғыс хан және Шыңғыс Айтматов. Біреуі қы­лышпен, екіншісі қаламмен әлемді бағындырды. Көрдіңіз бе?! Екеуі де есімін мәңгілік етті. Бі­рақ, қандай жолмен? Адамды ең әуелі осы сауал мазалауы керек деп ойлаймын. Әрине, танымал болған жақсы. Алайда елдің кө­ңілінде, санасында жақсы, із­гілікті ісіңмен қалудан асқан бақыт жоқ.

– Оқырманыңыз ретінде сізді бірнеше қырыңыздан тани­мыз. Ол – жазушылығыңыз, драматургтігіңіз және ре­жиссерлігіңіз. Айтыңызшы, осы салалардың ішінде жа­ны­ңыз­­ға ең жақыны қайсы?

– Әлбетте, ойланбастан жазу­шылықты атар едім. Себебі ең әуелі Сөз пайда болған. Театрдың да, режиссураның да негізі әде­биетте жатыр. Әдебиет рухани­ дүниенің өзінше бір ядросы болып есептеледі. Мәселен, Шың­ғыс Айтматов шығармалары жазу­шының даңқын ғана ас­қақ­татып қойған жоқ, сол тең­дессіз туындылары арқылы қыр­ғыздың ұлттық әдебиетін, ки­но­сын күллі әлем таныды. Талай өнер майталмандарының шығармашылық бағын ашты. Талассыз, бұл сөз өнерінің, яғни әдебиеттің құдіреті. Бір ғана жазушының күллі өнер түріне ықпалының айқын көрінісі. Сол секілді қазақ үшін Мұхтар Әуезов шығармалары ұлт әдебиеті мен мәдениетінің рухани ордасы болды. Демек, бар өнердің басында әдебиет тұр. Сондықтан да мен ең әуелі өзімді жазушымын деп есеп­теймін. Ал театр мен кино, жалпы драматургия – көркем ой­лаудың бір формасы ғана. Мысалы, әдебиетте айта алмаған дү­ниені театрдың тілімен жет­кізуге болады. Сол секілді бұл тұста киноның да қарымы күшті. Шығармашылық адамы үшін жан-жақты болу кемшілік емес. Және өнердің қай түрі де бір-бі­ріне кедергісін тигізбейді деп ойлаймын. Керісінше, қиял көкжиегін кеңейтіп, жаңа биік­тер­ге жетелейді. Яғни жазушы өзінше бір бұлақ болса, өнердің өзге түрлері сол бұлақтан тараған арық­тар. Бір-бірін толықтырып, ойдың жетпеген тұстарына жол ашып беріп тұрады.

– «Әдебиет қартайып келеді. Келешекте мүлдем жойылып кетуі мүмкін» деген пікірге қалай қарайсыз?  Келісесіз бе?

– Батыстың футурологтары әдебиеттің, поэзияның келешегі жоқ деген болжамдар айтады. Ол рас. Себебі бүгінгі ғылыми-тех­ни­калық прогресс әдебиет пен оның жанрларын мүлдем басқа, бөлек арнаға бұрып жіберді. Қазір рухани құндылық жайлы өлшем де, ұғым да басқа биіктік бедерінде өлшенеді. Бірақ бұл, әсте, әдебиет жойылады деген сөз емес. Оған негіз де жоқ. Мен бұған түбегейлі қарсымын. Адам­­дықтың негізі әдебиетте жа­тыр. Мәселен, қасиетті Құран Кә­рімді алып қарайық. Бұл – әдебиеттің жеткен шегі. Күллі адам­заттық сенімнің ұшар биігі. Ең алғаш поэзия тілі осы қа­сиет­ті кітапта қолданылған. Мі­­не, сол сөз бүгінде барша адам­­­зат жаратылысының баға жет­­пес рухани құндылығы болып қал­ды. Сөз әсер еткендей, адам жа­нын ешбір күш қозғай ал­май­ды. Ғылыми техниканың қа­­рыштап дамуы адамзат алдына үлкен ғаламдық сауалдар қо­йып отыр. Рас, адамды Ал­ла жаратты. Бірақ, техниканы, же­тіс­­тікті адам, адамның ақылы ту­­­дырды ғой. Интеллектіміздің нә­­тижесі, өкінішке қарай, біздің дұшпанымызға айналды. «Өзіңнен шыққан өрт жаман» дейді. Бү­гінде адамзат сол ақылының аза­­­бын тартуда. Рухани емес, ма­­те­риалдық құндылықтың ал­ға шығуы күллі жаһандық түйт­кіл­дердің басында тұр. Адам өзі­­нің адами сезім мен сенімін жоғалт­қан күні азғындау басталады. Ал бізді одан құтқаратын басты күш – Аллаға деген сенім мен сол сенімді адамзат жүрегіне жет­­кізуші  – Сөз, яғни әдебиет. Де­мек, адамзат барда, кеудеде жү­­рек соғып тұрғанда әдебиет те бір­­ге жасай бермек.

– Жазушы ретінде сізді бү­гінгі қоғамда не алаңдатады? ХХІ ғасыр қаламгері қандай тақы­рыптарды қозғауы керек?

– Әрине, егер кемеліне кел­тіріп жеткізе алса, жазушы­ қоз­ғайтын мә­селе өте көп. Бұл қа­ра­пайым тұр­­мыстық мәсе­ле­лер­ден бастап, жаһан­дық, күл­лі адамзаттық проб­лемаларға дейін. Қаламгер қандай тақы­рып­­ты қоз­ғамасын, мейлі ол жаһандық түйт­кіл немесе рухани дағдарыс, әлемдік климат, экономика, спорт, өндіріс бол­сын – әдебиеттің ең басында адам, адамның жаны тұруы ке­рек. Әдебиеттің миссия­сы – адам­ның жан дүниесін, адам­да­ғы адамдықты сақтап қалу­ға қыз­мет ету. Ал біз қашан адам­­дықты сақтап қала аламыз? Әлем мейірім, ізгілікке ұм­­тыл­ған кезде ғана. Бүгінгі таң­дағы жаһандану үрдісі иман, пейіл, ішкі рухани жан дүние дағ­дарысы деген мәселелерді күллі адамзаттық аренаға алып шықты. Сондықтан да ең бірінші адамның жан әле­мін тазартсақ, байытсақ қана біз дүниені сақтап қалуымыз мүм­кін. Себебі қазір байлықпен де, дүниемен де, болмаса әлсіз мемлекеттерге күш көрсетіп, өзіңнен мықтыларға жағынып та әлемді қауіптен құт­қару мүм­кін емес. Ең басты­сы, адамдар­мен адамдар, жүректермен жүрек­тер біріксе – міне, сонда ғана дүние­нің үйлесімін сақтап қала ала­мыз.

– Сізді қазақстандық өнер- сүйер қауым «Меккеге қа­рай ұзақ жол» әфсанаңыз ар­қы­лы жақсы таниды. Оны ке­зінде, нақтырақ айтсақ, 2011 жы­­лы режиссер Нұрқанат Жа­қып­бай қойды. Тәжік ре­жис­сері Барзу Абдраззаков сарап­­­тауындағы қырғыздың «Учур» театрындағы қойылым да театр әлемінде үлкен сіл­кініс тудырды. Пьеса авторы­ ретінде бағалап көріңізші, «Мек­­кеге қарай ұзақ жолдың» қай нұсқасы төл идеяңызға көбі­­рек жақын келді? 

– Пьеса – бұл өз алдына дербес шығарма. Қолжазба күйінде әдебиеттей оқылғанымен, сахна­ға шыққанда өзгеше тағдыр табады. Яғни спектакльге айналады. Шынында да, қойылым режиссер трактовкасына байланысты сахнада қайта жазылады. Ал пьеса сол режиссер қойып жатқан дү­ние­ге бағыт беруші ғана.  Бұл жерде кейде драматург тіпті идея авторы ғана болып қалуы мүмкін. Әр режиссер әдеби негізді, яғни дра­матургияны әрқандай ракурс­та көреді. Ол енді суреткердің қиял қарымына, неге екпін түсі­ріп, басымдық береді – тікелей со­ған байланысты дүние. Мәсе­лен, Айтматовтың бір ғана рома­ны бойынша жүздеген, тіпті мың­даған спектакль қойылды. Сол спектакльдердің ешбірі бір-­біріне ұқсамайды. Себебі мате­риал­ға әрбір режиссер өзінше ой жүгіртеді, өзінше сараптай­ды. Өзінің дүние танымы, түсінігі ар­қылы  шығармашылық ой-пайы­мын сол романмен сабақ­тас­тырады. Нәтижесінде спектакль туады. Сол секілді менің пье­самның да тағдыры сахнаға шыққан соң тікелей режиссерге байланысты болады. Мы­салы, Қазақстандағы режиссер Нұр­қанат Жақыпбай қойған спектакльде әфсаналық бояу қалың болса, Барзу абсурд жасаған. Әрқайсысы өзінше бөлек, өзінше қызық. Сондықтан мынау оң, мы­нау теріс деп айта алмаймын. Әр режиссердің сахнада өзін­ше еркін ой толғап, сараптама жасауға құқығы бар. Ал менің жеке талғамыма келер болсақ, қос қойылым да көңілімнен шық­ты. Ең бастысы, пьесадағы негізгі ой өзегі сақталған. Кейбір тұста тіп­ті менің жазғанымнан асып түсіп, режиссерлердің айтылмақ болған мәселені өткірлендіріп, күшей­­тіп жіберген жерлері де жетер­лік. Бұл енді, сөзсіз –  сах­наның құдіреті.

– Қазақ театрларында драматург жоқ деген мәселе жиі көте­ріледі. Бұл мәселе Қырғыз елінде қаншалықты шешім тап­қан?

– Бұл проблема біздің елде де өте өзекті. Себебі театр өнерінде бір-бірінсіз өмір сүре алмайтын үш­таған бар. Ол – драматургия, актер және режиссер. Соның ішін­дегі ең негізгісі – драматургия. Пьеса болмаса, қойылым да жоқ. Сондықтан болса керек, бүгінде драматургтердің тап­шы­лығы жиі айтылып, мәселе етіліп көтеріледі. Ондай түйткіл, сөзсіз, бізде де бар. Өйткені ұлы драматургтеріміз өмірден өтіп кетті. Жастар жазбай қалды. Қа­зіргі қырғыз театрларында пьесалары қойылып жүрген драматургтер саусақпен санарлық қана. Олардың қатарында менен өзге, Жаныш Құлмамбетов, Қайрат Иманәлиев сынды санаулы ғана дра­матург бар. Бірақ ол күллі Қырғыз театрына аздық етеді. Театр­дың, репертуардың негізі драматургияда. Сондықтан жас драматургтерді өсіру керек. Осы түйткілді ескере отырып,   өт­кен жылдан бастап Бішкек қа­ласының өнер университетінде ті­келей менің ұсынысыммен дра­матургтерді дайындау маман­дығы енгізілді. Бұл аз да болсын аталған мәселені шешуге сеп­теседі деп сенемін.

– Міне, куә болғанымыздай, романдарыңыз қазақ тіліне ауда­­рылып, оқырманға жетіп жатыр. Драматург ретіндегі қарымыңызды да ел көрермені жақ­­сы біледі. Ал енді режис­сер­ ретінде Қазақстанға келіп қойы­­лым ұсыну жоспары­ңыз­да бар ма?

– Әлбетте, ондай ойлар бар. Нұр-Сұлтан қаласындағы театр­лардың бірінде қойылым қойғым келеді. Себебі қазақ актерлерімен шығармашылық жұмыс істеу мен үшін өте қызық. Мәселен, елор­даның Жастар театрының кәсіби шеберлік мүмкіндігі мені қатты таңғалдырады. Солармен бірлесе жұмыс істеп, қойылым қоюға қуана келіскен болар едім. Шынында да бүгінгі драмалық театрлардың шығармашылық мүм­кіндігі осындай болса керек. Вокал да, пластика да, энергия да, жастық күш те бар. Мұндай труппамен жұмыс істеу кез келген режиссерге үлкен шығармашылық ләззат сыйлайтыны анық. 

– Ал сізді болашақта ки­но­ре­­жиссер ретінде көріп қа­луымыз мүмкін бе?

– Әбден мүмкін. Тіпті мен қазір кино түсіруді бастап та кет­тім. Кино түсіру бала күнімнен бер­гі арманым болатын. Кезінде екі жыл қатарынан Мәскеудегі С.Герасимов атындағы Ресейдің Мемлекеттік кинематография инс­титутына (ВГИК) құжат тап­сырып, өтпей қалғанмын. Сол балалық арманымды іске асыр­ғым келіп, өткен жылы «Соң­ғы күн» деген фильмнің түсі­рі­лімін қолға алған болатынбыз. Қазір түсірілім жұмыстары аяқ­талып, фильм монтаждалу үс­тінде. Жақын күндері тамашалап қалуларыңыз әбден мүмкін.

– Театр саласында қандай жаңалығыңыз бар?

– Рас, қазір мемлекеттік қыз­метте жүріп, көкейімде жүрген бар­лық ойларымды жүзеге асы­руға уақытым бола бермейді. Бі­рақ соған қарамастан, демалыс күндері, жұмыстан кейінгі уа­қыттарда кешкі дайындық жасап, театрдан да барынша қол үз­беуге тырысамын. Өйткені өнер, жазу арқылы жан дүнием де­малып, содан бақыт табамын. Мұндай сезімді кез келген шыға­р­ма­шы­лық адамы түсінетін шығар. Рес­ми қызметтен қолым қалт ете қалғанда, театрға қарай құс­тай ұшамын немесе жаңа роман­да­рымды жазуға отырамын. Мәсе­лен, дәл қазір «Учур» театрында өзім­нің «Топан» романым бойынша спектакль қойып жатырмын. Сенбі, жексенбі күн­дері барып дайындық өткізіп тұрамын. Ізде­нісіміз көрермен көңі­лінен шығады деп ойлаймын. Реті келсе, Қазақстанға да әкеліп көрсетерміз.

– Әңгімеңізге рахмет.

Әңгімелескен Назерке ЖҰМАБАЙ,

«Egemen Qazaqstan»