Әйгілі тарихи тұлға Бауыржан Момышұлының есімі ел есінде аңыз болып сақталды. Батырдың майдан даласындағы ерлігі мен өнегелі өмірі, қайсар мінезі мен болмысына біткен тектілігі бір бөлек. Сонымен қатар ол жазушы ретінде де қазақ ұлтының әдебиетін өзінің шыншыл шығармаларымен байытты. Аңыз тұлға өзінің туған жеріне деген сағынышын «Ұшқан ұя» шығармасында жазады. Елден жырақ кеткенде де батыр туған жеріне жиі барып тұрған екен. Тұлғаның әрбір сапары бүгінде естелікке айналған.
Бауыржан Момышұлы Жуалы ауданы, бұрынғы Орақ-Балға ауылында дүниеге келген. Бүгінде ол ауылдың жұрты ғана қалғандықтан, барлық деректерде батырдың туған жері Көлбастау ауылы деп жазылады. Даңқты қолбасшы ауылына әр келген сайын Есіркеп Дауылбайұлының үйіне түсіп, қонақ болады екен. Екеуінің ағалық-інілік сыйластығы бүгінде тарихи естелік болып сақталыпты. Батырдың өзі де оны іні тұтып, дос ретінде де жанына жақын тартыпты. Есіркеп Дауылбайұлы 1919 жылы дүниеге келген, Фин және Екінші дүниежүзілік соғысқа қатысқан. 1963-1974 жылдары аудандық компартия комитетінің екінші хатшысы болып қызмет атқарған. Сарғайған суреттерді алға тарта отырып, сол бір тарихи сәттерді Есіркеп Дауылбайұлының ұлы Ермек Дауылбаев сағынышпен еске алады. «Негізі Бауыржан ағамыз бен әкеміздің тағдыры бір-біріне ұқсас. Екеуі де жастайынан жетім өскен. Шақпақтың бет қаратпас боранына, соғыстың қиындығына төзген азаматтар еді. Талай қиындыққа тап болса да, өздерінің адамдық қасиетін жоғалтқан жоқ. Сондай-ақ, Баукеңнің туған күні 24 желтоқсан болса, әкеміз 25 желтоқсанда дүниеге келген екен», дейді Ермек Есіркепұлы.
Сарғайған суреттер сыр шертеді. 1971 жылы Жуалы жерінде Бауыржан Момышұлының 60 жылдық мерейтойы өтеді. Содан бері жарты ғасырға жуық уақыт өтсе де, бұл естелік суреттер архивте және ұрпақтарының қолында көздің қарашығындай сақтаулы. Батыр тұлғаның мерейтойына өзінің майдандас досы, жазушы Дмитрий Снегин де арнайы келеді. Туған жерінде дүркіреп өткен тойға Жамбыл облыстық партия комитетінің екінші хатшысы К.Лихарев келіп, Бауыржан Момышұлына Еңбек Қызыл Ту орденін салтанатты түрде табыс еткен екен. «Бауыржан аға келгенде үйімізге аудан басшылары жиналып, өзара сұхбат құрушы еді. Ол кісіге лайықты құрмет көрсететін. Ауданның бірінші хатшысы Д.Жигалкин, екінші хатшысы М.Әбдірахманов, аудандық атқару комитетінің төрағасы С.Жүнісов, атқару комитеті төрағасының бірінші орынбасары Н.Свитич және аудандық «Жаңа өмір» газетінің редакторы Ә.Айтақов сияқты лауазымды кісілер жиналатын. Менің есімде анық қалғаны, Бауыржан ағамыздың «Москва үшін шайқас» атты кітабын оқыған соң, әскери стратег ретінде ол кісіні Фидель Кастроның Кубаға шақырғаны туралы әңгімесі. Біздің үйге келгенде Куба мемлекетіне барғалы жүр екен. Сонда жиналған кісілерге Бауыржан ағамыз «Мен Кубаға бүкіл қазақ елінің атынан қалай бара жатқанымды көрсетейін», деп ұлттық нақыштағы қылышты, шапан мен бөрікті көрсетті. Содан кейін Мәскеуге аттанды. Мен ол кезде он үш жастағы бала едім», дейді Ермек Дауылбаев. Бұл алпысыншы жылдардың орта шенінде болған тарихи сәт.
Сонымен қатар Бауыржан Момышұлы ауылына әр келген сайын оқырмандармен кездесіп тұруды дәстүрге айналдырған екен. Әр сапарында досы Есіркеп Дауылбайұлы екеуі бірге жүретін болған. Ермек Дауылбаев майдандас достардың арасында беріктік өмірлерінің соңына дейін сақталғанын айтады. Бауыржан Момышұлы дүниеден өткен соң, екі жылдан кейін Есіркеп Дауылбайұлы да дүние салады. Бүгінде талай жылдардан бері сақталып келе жатқан сарғайған суреттер тұлғаның туған жер төріндегі тарихи сәттерінен көрініс береді.
Жамбыл облысы
Суретте: Б.Момышұлы Жуалы оқырмандарының ортасында. Артында тұрған Е.Дауылбайұлы.