Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Жарлығымен мал ұрлығына қатысты қылмыстық жаза күшейтілді. Бұл жаңалықты ел іші көптен күткен шарапатты шара ретінде қабылдады.
Өйткені, мал барымталау аймақтардағы белең алған қылмыс түріне айналғаны анық еді. Енді жазаның күшейтілуі бұл бассыздыққа тосқауыл болып, өңірдегі жұрт қорасындағы уақ жандық пен тұяқты малы үшін алаңдамайтын заман тумақ. Ал әзірге Алматы облысында да төрт түлікке тосыннан тиген ұры-қарының жымысқы әрекеті азаймай тұр. Тәртіп сақшыларының қылмыспен күресі нәтижесіз емес. Бірақ жазаның әлсіздігі бұл белдесуде теңсіздікке ұшырап тұрғанын жасыруға болмайды. Ал күрес жалғаса береді. Өткен жылы да барымташыларды құрықтау ісі жеміссіз аяқталған жоқ. Мысалға, аймақ полицейлері мал ұрлығына қатысты 680 қылмыстың ізін суытпай ашты. Жедел іздестіру мен анықтаудың нәтижесінде ұрланған 900 бас ірі қара малы меншік иелеріне қайтарылған. Сондай жағдайдың бірі Алакөл ауданының «Қазақстан» ауылында болды. 16 желтоқсан күні ауыл тұрғынының қорасынан асыл тұқымды 9 бас сиыр ұрланған. Мал иесінің өз бетінше іздеген әрекетінен түк өнбей, полицияға шағымданыпты. Алакөл ауданының полицейлері бір апта бойы із кесіп, ұрының алысқа ұзамағанын анықтапты. Үшарал қаласының 2 тұрғыны күдікке ілінді. Бұрын да мал ұрлап сотталған баукеспе бастапқыда бұлтарғанымен, артынан кінәсін мойындапты. Олар ұрланған малдың біразын сатып та үлгеріпті. 2 бас сиырды сойып, базарға саудалаған екен. Малдың құны 2 млн теңгеге бағаланды. Бұйырған 7 бас сиырды мал иесіне қайтарған полицейлерге ауыл тұрғындары дән риза.
Жалпы, ауыл адамдары қорадағы малын ғана емес, үйіндегі бағалы заттарының да ұры-қарыға жем болғанына наразы. Өйткені аймақтарда үй тонау қылмысы да өршіп тұр. Әрине тәртіп сақшыларының жұмысын жоққа шығаруға болмайды. Бірақ ұрлықтың жолын кесу үшін жазаның күшейтілуі жүгенсіз кеткендерге сабақ болуы ықтимал. Ал полицияның әрекетсіз отырмағандығына бірнеше мысал келтірейік. Жақында Алматы облысының Жамбыл ауданы аумағында тұрғын үйлерді тонап, оңай олжаға молынан кенеліп жүрген қылмыскер тобы қолға түсті. Полицияның арнайы операциясы кезінде ұсталған ұрылар 2 айда 16 үйді тонаған.
– Ұйымдасқан ұрылардың тобында 4 адам болған. Олар Жамбыл ауданының Қарғалы, Ұзынағаш, Қайназар ауылдарында үй тонаумен айналысқан. Негізінен ауқатты үйлерді торуылдап, ақша, зергерлік бұйымдар мен тұрмыстық техниканы үптеп кетіп отырған. Қазір ұсталғандардың 16 ұрлық оқиғасына қатысы бары анықталды. Ұрылар қамауға алынды, – дейді облыстық Полиция департаменті баспасөз қызметінің өкілі Серік Үпиев.
Сондай-ақ Талғар ауданының полицейлері 2 жыл бойы ұстатпай жүрген ұрыны құрықтады. 45 жастағы «әккі ұры» Талғар, Іле ауданы аумағында үй тонаумен айналысып келген екен. Қылмыскерді ұстауға тәртіп сақшыларына «Жаңа Қуат» коттеджді қалашығының тұрғындары жәрдемдескен. Күдіктінің ұрлық, тонауға қатысты 28 оқиғаға қатысы бары дәлелденіпті.
Айтпақшы, қоғамдық қауіпсіздік мәселесін сөз еткенде тұрғындар арасында заңсыз қару сақтайтындар қатары азаймай отырғанын да айтуға тиіспіз. Тіпті ауылдарда заңсыз қару мен есірткі затын именбей алып жүретіндер көбейген.
Бірер мысал. Жақында Алматы облыстық Полиция департаменті есірткіге қарсы күрес басқармасының жедел уәкілдері мен Көксу аудандық полиция қызметкерлері Қартал ауылының тұрғынын ұстаған. 25 жастағы азамат ұзақ уақыт бойына есірткі саудасымен айналысқан екен. Тінту нәтижесінде тұрғынның үйінен 33 грамм марихуана және отқару мен оқ-дәрі табылды. Аңшы қаруының есептік нөмірі қолмен өшірілген. Үй иесі қаруды және елуден астам оқты мұздатқышқа мұқият орап жасырыпты. Сұрақ-жауап кезінде қаруды қайдан алғанын түсіндіре алмаған. Сондай-ақ Талдықорған қаласындағы полиция патрулі күдікті көрінген көлікті тоқтатып, тексеру кезінде отқару тапты. «BMB» көлігін тізгіндеген 19 жастағы жігіт 16 калибрлі мылтық пен газ пистолетінің рұхсат қағазын көрсете алмаған. Тексеру кезінде бұл қару-жарақтың да тіркеу нөмірі қолдан өшірілгені анықталды.
Жалпы, облыс полицейлері 2019 жылы сатып алынған, тәркіленген 157 атыс қаруы мен 615 дана оқты заласыздандырыпты. Жойылған отқарудың денін тұрғындар өз еркімен құқық қорғау органдарына әкеліп тапсырған. Былтыр 97 адам ескі қару-жарақ пен оқ-дәрі өткізіп, оларға сыйақы ретінде 6,5 млн теңге бюджет қаржысы жұмсалған екен.
Алматы облысы