Жемқорлыққа қарсы күресте ілгерілеушілік бар

Ведомство басшысы Алик Шпек­баевтың айтуын­ша, еліміз­дегі бірнеше сала жем­қорлыққа бел­шесінен батқан.

– Бірінші орында білім және ғылым саласы тұр. Өткен жылы аталған салада жемқорлыққа қа­тысты 161 іс тіркелді. Екінші орын­да – ауыл шаруашылығы саласы. Бұл салады 155 іс тіркеліп отыр. Осы үштікті 107 заң­бұзу­шылық тіркелген денсаулық сақ­тау саласы түйіндейді, – деді А.Шпекбаев.

Аталған салаларда жемқор­лық­қа қарсы күресу үшін ең алды­мен бюджеттік орган жетек­­шілерін мемлекеттік сатып алулар жүргізуден босату, бухгал­­терияны орталықтандыру және барлық процестерді автоматтан­дыру керек. Сондай-ақ барлық білім беру мекемелерінде «Пара­сат­тылық негіздері» атты мін­детті оқу пәнін енгізу қажеттілігі туындап отыр.

А.Шпекбаев агенттік жұмы­сының басым бағытының бірі – Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжы­рымдамасын жүзеге асыру. Осы мақсатта еліміздің 12 ай­мағында әкімдіктердің қол­дауымен азаматтарды кедер­гісіз қабылдау және олар­ға бірден көмек көрсетуді көз­дей­тін «Антикор» сервистік ор­талықтары ашылды. Алдағы уақытта қалған 5 аймақта да осындай орталықтар ашылмақ. Сондай-ақ жұртшылықпен тиімді кері байланысқа жауап­ты се­ріктестік департаменті құ­рылды. Ашықтық принципін іске асыру мақсатында апта сайын БАҚ өкілдеріне арналып баспасөз мә­слихаттары өткізіліп тұрады. Сондай-ақ әлеуметтік желілерде азаматтардың сұрауларына жедел ден қоятын белсенді жұмыс қолға алынған.

Агенттік төрағасы 2019 жы­лы ел көлемінде жемқор­лық­қа қатысы бар деген айып­пен 1175 лауазымды тұлға тәртіп­тік және әкімшілік жауап­керші­лікке тартылғанын баяндады. Осы­лайша өткен жылы сыбай­лас жемқорлықтың тәуе­кел­дерін жою туралы 2 мыңнан аса ұсы­­ныс енгізіліп, 800-ден аса ұйым­дастыру шаралары қабыл­данды. Қылмыстық істер­ді тер­геу нәтижелері бойынша 3 мың­ға жуық ұсыным енгізіліп, нәти­же­сінде бірқатар лауазымды тұлғалар тәртіптік және әкімшілік жауапкершілікке тартылған.

Бұл ретте ведомство басшысы биылғы 7 басымдықты да бел­­гілеп берді. Аталған басым­дық­­­тар барлық мемлекеттік қыз­мет­­шілердің кірістері мен шығыс­тары туралы декларация жариялау міндеттілігі, кәсіби сатылмаушылыққа тестілеу енгізу мәселелеріне қатысты болып отыр. Сондай-ақ БҰҰ-ның, ЭЫДҰ мен ГРЕКО-ның бірқатар ұсынысын орындауға қатысты жүйелі жұмыс жүргізді. Себебі коммерциялық банктер, табиғи монополия, ірі өндіруші және кен өндіруші кәсіпорындар, сауда желілері субъектілері сынды жеке секторда да сыбайлас жемқорлық тәуекелдері байқалуда.

Сонымен қатар сыбайлас жем­қорлық фактілері туралы хабарлаған тұлғаларды қорғау­дың кешенді жүйесін қалып­тастыру жұмысы да жалғасады.

Қазақстан Президентінің кө­мек­шісі – Қауіпсіздік кеңесінің хат­шысы Ә.Исекешевтің айтуынша, жемқорлықты жою үшін ең алдымен оған қолайлы жағдай жасап отырған себептерді анықтап, қоғамда жемқорлыққа қарсы мәдениет қалыптастыру қажет.

2025 жылға дейінгі Стратегия­лық даму жоспарында сыбайлас жемқорлықсыз құқықтық мемлекет құру 7 жүйелік реформаның бір бөлігі ретінде белгіленді. Біз осы міндетті орындауымыз керек, деді Ә.Исекешев.

Сыбайлас жемқорлықтың алдын алу жұмыстарында Nur Otan партиясының да қосқан ауқымды үлесі бар. Мәселен, партияның қоғамдағы сыбайлас жемқорлыққа нөлдік төзбеушілік қағидатын іске асыруын алға тартуға болады.

– Nur Otan партиясы Сы­бай­лас жемқорлыққа қарсы іс-қи­мыл­ агенттігімен бірлесіп тығыз жұмыс жасауада. Nur Otan партиясының Төрағасы, Ел­басы Нұрсұлтан Назарбаев атап өт­кендей, «Қазақстан – 2050» даму стратегиясының мақ­сат­тарына мемлекет пен қоғам­ның жемқорлыққа қарсы бір­лескен күресі арқылы қол жет­кізуге болады, – деді партия Төр­аға­сының бірінші орынбасары Б.Байбек.

Сыбайлас жемқорлыққа қар­сы күрестің тиімді жолдары ту­расында Мемлекеттік қыз­мет саласындағы өңірлік хаб бас­қарушысы комитетінің төра­ғасы Ә.Байменов те өз ойымен бөлісіп, еліміздің қаржыны жым­қыруға қарсы күрестің қаржы шараларын әзірлеу тобына қосылу мәселесін көтерді.

– Халықаралық тәжірибе көр­сеткендей, бір өзгерістер жү­зеге асу үшін соны үйлестіруші же­текші күш өзінен бастауы керек. Агенттік басшылығы осы қағи­даны ұстанып, жемқорлыққа қар­сы күрестің кешенді жүйесін көр­сетіп берді. Оның нәтижесі Қазақ­станның әлемдік беделін де аң­ғартып отыр. Бұл өз кезе­­гінде Қазақстанға құйылатын инвес­тициялардың ауқымына да әсер етеді. Күні кеше Қазақ­стан сы­байлас жемқор­лыққа қарсы мем­­лекеттер тобына (ГРЕКО) қосыл­ды. Бұл ұйымға қосылу – бар­­лығымызға жаңа жауап­кер­шілік жүктейтіні сөзсіз. Ендігі кезекте алдымызға қаржыны жым­­қы­руға қарсы күрестің қар­жы шараларын әзірлеу тобына (ФАТФ) қосылу міндетін қойсақ, халықаралық келісмшарттар мен өзім­із­дің ішкі жұмысымызға жағ­дай туғызамыз, – деді ол.

Отырыс барысында сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрестің бүгінгі басымдығы ретінде сырт­қы ресурстарды пайдалану мәсе­лесі де айтылды. Сондай-ақ сы­бай­лас жемқорлыққа қарсы қыз­метті жетілдіру бойынша ұсы­ныстар жасалды.

– Сыртқы ресурс деп еліміздің халықаралық деңгейге көтерілу маңыздылығын айтар едім. Біз­дің ондай мүм­кіндіктеріміз бар. Бәлкім бағалау критерийлері бойынша жұмыс істеу керек шы­ғар. АҚШ, Еуропа елдеріндегі осы сала мамандарымен қарым-қатынасты реттеу қажет, – деді Ұлттық қо­ғам­­дық сенім кеңесінің мүшесі А.Ума­рова.

Жиында сыбайлас жемқор­лық­тың алдын алу мәселесіне қа­тысты Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі тарапынан ат­қарылып жатқан жұмыстар да айтылды.

– Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі БАҚ, азаматтық қоғамды дамыту, сонымен қатар қоғамдық сананы жаңғырту салаларындағы мемлекеттік идео­логияны үйлестіреді. Аталған салалар бізге сеніп тапсырылған қызметтің барлық шоғыры емес. Алайда, осы салалар бүгінде Агенттік атқарып жатқан ауқым­ды жұмыспен тығыз байланыс орнатып отыр. Бүгінде мемлекеттік және мемлекеттік емес БАҚ өкіл­дері құқық қорғау органдары қыз­метін бұқараға барынша бел­сенді ұсынып келеді. Сыбайлас жемқорлық мәселесіне қатысты қозғалған қандай да бір маңызды істер, қылмыскерді құрықтаулар жаңалықтарда апта сайын бері­леді, – деді Д.Абаев.

 Елімізде жемқорлық көрініс­тері ең аз тіркелген ай­мақ – Сол­түстік Қазақстан облысы. Онда ат­қарылып жа­тқан жұмыстар, «Адалдық алаңы» аймақтық жо­балық кең­селердің қызметін іске асыру арқылы тұрмыстық сыбайлас жем­қорлыққа қарсы іс-қи­мыл мәселесі турасында осы облыс­тың басшысы Қ.Ақсақалов баяндады.

Отырыс жұмысына қатыс­қан «Егемен Қазақстан» респуб­ли­­ка­лық газеті» АҚ басқар­ма төрағасы Д.Қыдырәлі жемқор­лық­тың салдарымен емес, се­бебі­­мен күресу қажеттілігін жет­кізді.

Отырыс соңында қатысу­шы­лар өздерін толған­дырған сауалдарын жолдап, ойларын ортаға салды.