Таңертен мұнай бағасы барреліне 32,8 долларға дейін төмендеді. Сонымен бірге әлемдік қор нарықтарындағы индекстер, инвесторлар арасындағы теріс күтулер нәтижесінде соңғы 30 жылдағы ең үлкен құлдырауды көрсетті.
Сарапшы Олжас Төлеуов бүгіннен бастап Ұлттық Банк еркін айырбас бағамын қалыптастыру және инфляциялық таргеттеу саясатына сәйкес тепе-теңдік бағамын қалыптастыруға өз үлесін қосуға ниет танытқанын айтты. Басқаша айтқанда, қазір Ұлттық Банк валюта нарығындағы өзінің қатысуын азайтып жатыр.
Бұл нарықтық жағдайларға теңгеге өзінің тепе-теңдік құнын өз бетінше анықтауға мүмкіндік береді.
Қазіргі уақытта, екінші деңгейлі банктердің қазынашылық ақпарат көздеріне сәйкес, АҚШ долларын сатудың максималды бағасы 425 долларды құрайды, бұл баға айырбас пункттерінде жеткенде 427-430 теңгеге көтеріліп кетуі мүмкін.
«Қазір сарапшылар үшін ең қызықты сырт көз «шапшаңдық» деп баға беріп жатқан бүгінгі шешімнің немен бітетіні: Теңгенің ең төменгі дәлізі қанша болатындығы.
«Ұлттық банктің бүгінгі шешімі, керек және дер мезгілінде қабылданған шешім» дейді Олжас Төлеуов.
Келесі қаржыгер Жарас Ахметов валютаға деген сұраныс оның ұсынысынан асып түсетінін түсіну керек екенін айтады. Бұл теңгенің әлсіреуіне әкеледі. Сұраныс пен ұсыныс арасындағы тепе-теңдік қалыптасқанша біздің валюта әлсірейді.
«Бұл процесс қанша уақытқа созылуы мүмкін» деген сұраққа қаржыгер үшінші нұсқа, сұраныс пен ұсыныс арасындағы тепе-теңдік анықталғанша деп жауап берді. Осы ретте сарапшылар «теңге қай деңгейде әлсіреуі мүмкін» деген сұраққа жауап іздеп жатыр.
«Теңгеге деген сұранысқа ШОБ-тың дамуы, ІЖӨ. Мұнымен қоса теңгеге деген сұранысқа сыртқы және ішкі факторлар да әсер етеді. Теңге біз ойлаған деңгейден де төмен құлдырап кетпеу үшін ішкі өндірістің күре тамырына қан жүгіртуді бүгіннен бастап ойлау керек. Сонымен қатар ішкі нарықтың инвестициялық тартымдылығын көтеру де маңызды фактор» дейді Жарас Ахметов.
Сарапшы–қаржыгер Әнуар Үшбаев әрбір жаңа дағдарысқа экономикалық және әлеуметтік қиындықтардың алдын-ала ескерілмегені себеп болып жатқанын айтады. Қазір ішкі нарық аса сауатты мамандардың пікірі ауадай қажет.
Сонымен бірге Әнуар Үшбаев ұлттық валюта ресейлік валюта бағамына сәйкес келеді деп күтеді. Жағдайды тұрақтандыру үшін, Ұлттық банк секторын сауықтыру бағдарламасын шектеуі керек.
«Жүйелі маңызы жоқ және негізгі активтері мемлекеттік бағалы қағаздардағы бес-алты қаржы институтын қысқарту қисынды. Олар теңгеге қауіп төндіреді. Сондықтан банк осы қаржы институттарындағы ақша нарыққа әсер етпеуі үшін мөлшерлемені көтерді. Мұндай банктерді тамақтандыруды тоқтатып, ақша-несие саясатын өзгерту керек », - деді ол.
Ә. Үшбаевтың пайымдауынша, Ұлттық банк валюта нарығын қалыптастыруда өте тиімді құралдар жинағына ие.
«Ұлттық банктің алдына қандай мақсаттар қойылатындығы туралы жан-жақты айтты. Қазір бірқатар ішкі және сыртқы факторлар теңгеге қысым жасап жатыр. Сондықтан қазақстандық валюта кез келген жағдайда уақыт мемлекеттің қолдауы болмаса – әлсірейді. Алдағы уақытта Ұлттық банк қаржылық-экономикалық саясатына өзгерістер енгізу керек»,- дейді Ә. Үшбаев.