Берекелі қоңыр күздің өзінде көкшетаулық орталық базарда картоп сатушылардан «қай жердің картобы, Ресейдікі ме, жоқ әлде оңтүстікі ме?» деп сұрап жатады. Бәлкім сапасы, сақталуы әртүрлі болар. Ең бастысы, картопқа деген сұраныс, әрине. Дегенмен жергілікті өнім жеткіліксіз емес пе? Осындай ой жетелеп, картоп өсіретін шаруашылыққа әкелген.
Биыл картоптың шығымына шағым айтушылар көп. Жазда күн тым ыстық болды. Табысқа қолы жеткендер – суармалы алқапта дақыл еккендер. Ауа райы құбылмалы өлкеде алдағы уақытта суармалы егістіктің ырыздығы мол болатыны туралы жиі айтылып жүр. Бәлкім диқан ендігі жылдары мықтап қаперіне алатын тұс осы шығар.
– Шаруашылық уақыт ағымына сай бірнеше құрылымдық өзгерістерге түскенімен, өзінің басты бағыты – картоп, басқа да көкөністер өсіру дәстүрін жалғастыруда, – дейді бізбен әңгімесінде «Агротрейд Көкше» серіктестігінің директоры Юрий Шашников, – біз биыл 219 гектарға картоп, 35 гектарға сәбіз бен қызылша еккенбіз. Бұл дақылдар айрықша күтімді қажет етеді. Яғни жыл бойғы кешенді жұмыс тоқтамауы тиіс. Ал картоп өсіруде кластерлік негіздегі голландиялық технологияны қолданамыз. Дақылға бөлінген плантациялар күзде толық жыртылып, ауыспалы егіс жүйесіне дайындалады. Әу баста Германиядан әкелінген «Гала», «Сарая», «Пикассо» аталатын тұқым сұрыптары әбден жерсініп, өнімділік сипаттары жетілдіріліп жатыр. Әлі де атқарылатын жұмыстар көп. Біз бүгінгі жеміс кешегіден ілгері болуын қалаймыз.
Директордың кабинетіндегі тақтада талдау жазбалардың тым көптігі көзге ұрып тұр. Учаскелер бойынша картоп түсімі біркелкі еместігі де тақтадан көрініс тауыпты.
– Түпкі өнімнің көлеміне көптеген жағдайлар әсер етеді, – дейді Ю.Шашников біздің жүзіміздегі сұрау белгісіне орай. – Мәселен, мына алқапта жерді өңдеу кезінде аздап салғырттыққа жол берілген, ал мына бөлікте қопсыту дұрыс атқарылмаған, тұқым сұрыптарын іріктеп егуде де ескерілмеген тұстар бар. Мұның барлығы алдағы уақытта сабақ алу үшін керек, қазір қателікке жол беретін уақыт емес. Бүгін «Пикассо» тұқымы егілген алқаптың әр гектарынан 20 тонна картоп алынғанының себебіне талдау жасадық. Бұл үлкен көрсеткіш. Жүз пайыз осы көрсеткішке қол жеткізуге де жетерміз. Мамандар мен механизаторлар тиісті қорытынды шығаратынына сенімдімін.
Серіктестік басшысы биыл суармалы технология талаптарының қатаң сақталуын айрықша бақылауда ұстаған. Алқаптардың толық цифрландырылуы нәтижесінде алдын ала бекітілген жұмыс жоспарындағы міндеттер толық қамтамасыз етілді. Әрқайсысы 560 метр аумақты қамтитын айналмалы суару қондырғылары ұзаққа созылған аптап ыстықтың демін қайтаруға септігін тигізіпті. Әйткенмен, табиғаттың өктемдігін түбегейлі жеңу оңайға соқпағандай. Соған қарамастан, картопты жинауда Голландия мен Германиядан алдырған өнімділігі жоғары бес агрегат істің орайын келтіріп тұрғанын білдік.
Қазір бүкіл картоп алқабының тең жартысының өнімі жинап алынды. Мұның 40 пайызы тұқым қорын қамдауға жұмсалды.
Серіктестіктің Садовое ауылындағы төрт қоймасында да жұмыс қауырт. Мұнда картоп пен сәбіз дақылдары (10 мың тонна) ұзақ мерзім сақталады. Алқаптардан жеткізілген көкөніс транспортерлер арқылы сырғып барып, іріктелген қалпы қораптарға түсуде. Біз арнайы бағдарламаланған желдеткіштердің сыртқы жағдайлардың ауытқуына байланысты үш кезеңдік температураға автоматты түрде ауысу процесімен таныстық.
Тағы бір айта кетерлігі, серіктестіктің барлық өндірістік учаскелерінде коронавирус індетіне қарсы қорғаныштық шаралар қатаң сақталады. Жұмыстың жүйелі жүргізілуінің негізі осында жатқаны көрініп тұр.
«Агротрейд Көкше» өнімдері Нұр-Сұлтан мен Алматы қалаларына, Қазақстанның өзге өңірлеріндегі ірі сауда орындарына жеткізілуде. Шаруашылық көп салалы. Биыл парлы алқаптарға ауыспалы егіс жүйесімен 700 гектарға – бидай, 687 гектарға – арпа, 900 гектарға майлы дақыл зығыр тұқымын сеуіп, межеленген өнімді қамбаға құйып алды.
Ақмола облысы