Мал ұрлығы едәуір азайды

Соңғы 5 жылда еліміздің барлық өңірінде мал ұрлығының төмендеуі байқалады. Мәселен, 2015 жылы 8 мың қылмыс болса, 2016 жылы – 7,3 мың (8%), 2017 жылы – 6,4 мың (13%), 2018 жылы – 5,6 мың (12,4%), 2019 жылы – 4,7 мың (15,2%) факті тіркелген. Осылайша, 2015 жылдан бастап 2019 жылға дейін мал ұрлығының саны 40%-ға төмендеді. Пандемияға байланысты енгізілген карантиннің нәтижесінде мал ұрлығы тағы екі есеге азайды. Десек те, бұл мәселе әлі де өзектілігін жоймай отыр. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев мал ұрлығымен күресті күшейтуге ерекше назар аударды. Мал ұрлығының алдын алу мақсатында Ауыл шаруашылығы министрлігі мен Ішкі істер министрлігі бірлескен меморандум қабылдады. Құжатқа сәйкес ведомствоаралық арнайы топ құрылып, заң шығару саласында бірлескен жұмыс атқарылды, техникалық және ақпараттық қолдау жолға қойылды, ветеринарлық талаптарды, малды сәйкестендіру тәртібін және ауыл шаруашылығы жануарларын тасымалдау қағидаларын түсіндіру бойынша және т.б. іс-шаралар жүргізілуде.

Шаруа қожалықтар басшылары және тұр­ғын­дар­мен мал басын сәйкестендіру (биркалау, элек­тронды чиптер, GPS-бақылау және т.б.), мал жаю мәселелері бойынша түсіндіру жұмыстары тұрақты жүргізіледі. Сондай-ақ сауда орындарының, мал базарларының қызметі нормативтік-құқықтық талаптарға сәйкес тексерілуде. Мал ұрлығының алдын алудың пәрменді шарасының бірі – Қазақ­стан­да міндетті болып табылатын ауыл ша­руа­шы­лығы жануарларын сәйкестендіру жұмыс­тары. Бірінші кезекте, ауыл шаруашылығы жануарларын сәйкестендіру базасы – әр жануарға бақылау жүр­гізуге және ауруларға қарсы ветеринарлық екпе­лерді бақылауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар малды тіркеу жүйесі ұрланған малды сатуды қиын­датады. Бүгінде облыстар әкімдіктерінің ветеринария басқармаларының есептері бойын­ша республика көлемінде барлық мал басы сәйкес­тендірілген.

Мал ұрлығына қарсы тиімді шараның тағы бірі, ол – Ветеринариялық бақылау және қадағалау коми­тетінің республиканың барлық өңірлерінде «ішкі ветеринариялық бақылау» бекеттерін орнату бас­тамасы болды. Олар мал мен ет өнім­дерін ілеспе құжаттарсыз тасымалдайтын көлік­терді бел­сен­ді түрде анықтауда. Сондай-ақ Ауыл шаруа­шы­лығы министрінің бұйрығымен мемлекеттік шекара бойында агроөнеркәсіптік кешен өніміне мем­лекеттік бақылау мен қадағалауды жүзеге асыратын Қазақстан-Ресей учаскесінде – 28, Қазақстан-Қырғыз учаскесінде – 4 ветеринарлық-бақылау пункті орнатылды.

Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша ведомстволар бірқатар жаңа, оның ішінде заңнамалық сипаттағы шаралар қабылдады. Мә­се­лен, Қылмыстық кодекске 188-1 «мал ұр­лығы» бабы енгізілді. Аталған бабқа сәйкес, мүл­кін тәркілей отырып, 12 жылға дейін бас бос­тан­дығынан айыру жазасы көзделген. Бұл рет­те мал ұрлығы ауыр қыл­мыстар қатарына ауыс­­тырылды, бұл тараптар­дың татуласуы ар­қы­лы жауапкершіліктен қашу мүм­кіндігін жоқ­қа шы­­ғарады. Ұрлықтың басым бөлігі малды еркін жаю кезінде болғандықтан, минис­тр­лік тара­пынан ауыл шаруашылығы жануар­ларын жаю­дың үлгілік қағидалары бекітіліп, жер­гі­лікті атқарушы органдарға жіберілді. Өз кезе­гінде қағидаларды бұзғаны үшін әкімшілік жауап­кер­шілік енгізілді. ІІМ ұрлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі ведомстволық бағдарламаны бекітті, өңірлерде үлгілік жоспар бойынша маман­данды­рылған жедел-іздестіру топтары құрылды.