Әңгіме Қазақстаннан сырт елдерге кетіп жатқан қаржыға байланысты болып отыр. 2020 жылды әртүрлі аударым жүйелері арқылы сыртқа шығарылған қаржы 790 млрд теңгеден асқан, деп жазады Egemen.kz
Ал керісінше, Қазақстанға сырттан келіп жатқан қаржы мөлшері кемігені байқалады. Осыған байланысты сарапшылар «Қазақстаннан неге кетеді, қаржы нарығы ма жақпаған» дегеннің кері келіп тұрғанын айта бастады. Басынан бастасақ:
Ақша аударым жүйелері арқылы республикадан қаражаттың таза шығуы 2020 жылы 500,9 млрд теңгені құрады.
Ақша аударымдары жүйелері арқылы алынған қаражат көлемі 2020 жылы 787,7 миллиардты құрады, 2019 жылмен салыстырғанда бұл көрсеткіш 133,2 миллиард теңгеге немесе 20,4% өсті.
Сонымен қатар, өткен жылы осы жолмен алынған қаражат көлемі тарихи максимумға жетті - 2017 жылмен салыстырғанда көрсеткіш 58% -дан асты. Сонымен бірге, 2020 жылғы желтоқсанда трансферттер көлемі 74,9 млрд теңгені құрады. Негізгі бағыттар - 4 мемлекет – Өзбекстан, Қырғызстан, Түркия және Ресей.
Олар барлық жіберілген қаражаттың 85%-ын құрайды. Сонымен қатар әрқайсысының көрсеткіші 2020 жылы төмендегідей мөлшерде өсті:
Ресейге аударымдар көлемі 213,8 млрд теңгені құрады (+ 2,6%) Өзбекстан - 153,9 млрд (+ 10,7%) Қырғызстан - 165,7 млрд (+ 90%) Түркия - 136,7 млрд (+ 46,4%).Осы ретте сарапшылар көрші ел – Қырғызстанның ІЖӨ-не сырттан келіп жатқан қаржы әсер етуі мүмкін екенін айтады. Мысалы, 2015-2018 жылдары көрші елге сырттан келіп жатқан қаржы ІЖӨ-нің 7 пайызына дейін жеткен. Осылайша, Қырғызстанға трансферттер 2020 жылы екі есеге жуық өсті. Егер 2019 жылы бұл ел Қазақстаннан алынған қаражаттың жалпы көлемі бойынша төртінші орында болса, 2020 жылы екінші орынға көтерілді.
Сонымен бірге трансферттер көлемі бірқатар бағыттар бойынша төмендеді.
Керісінше, Қазақстанға келетін қаражат көлемі азайып келеді. 2020 жылы республикаға төлем жүйелері арқылы 286,8 млрд теңге аударылды, бұл 16,7% немесе 2019 жылғы деңгейден 57,3 млрд.
Алайда, желтоқсан жағдайдың өзгеруіне үміт берді: 2019 жылдың мамырынан бастап алғаш рет жыл сайынғы өсім байқалды. Егер 2019 жылдың соңғы айында республикаға 27,5 млрд теңге келген болса, қазір бұл оның деңгейі 28,4 млрд теңгеге көтерілді.
Жалпы динамикаға Ресейден трансферттердің қысқаруы әсер етті:
2018 жылы көлемі 181,3 млрд теңгені құрады • 2019 жыл - 129,4 млрд теңге. 2020 жыл - 74 млрд теңгеБәсі басым болып тұрған факторлардың бірі - Ресейдің Орталық банкінің 2019 жылы басталған бірқатар елдерге (соның ішінде Қазақстанға) ақша аударымдарына қатысты неғұрлым қатаң саясаты. Екінші маңызды себеп - елдер арасындағы байланысқа пандемияның әсері:
Мысалы, қазақстандық студенттер карантиндік шектеулерге байланысты Ресейдің жоғары оқу орындарына түсуде қиындықтарға тап болды және қашықтықтан оқыту режимінде қалды - сәйкесінше оларға ақша жіберудің қажеті болмады.
Коронавирус басқа елден - Кореядан трансферттің төмендеуіне де әсер етті: себебі күні бүгінге дейін Кореядағы мигранттардың елдегі туыстарына салып жатқан қаржысы азайып кеткен.
Алайда, кейбір басқа салаларда трансферттер көбейді.
Өзбекстаннан жіберілген қаражат көлемі 23,8% - 38,3 млрд Қырғызстан - 11,9% -ға, 33,7 млрд Германия - 33,3% -ға, 16 млрд-қа өскен.