Ұрланған автокөлікті табу жеңілдейді

Сенаторлар «2005 жылғы 25 қарашадағы Тәуел­сіз Мемлекеттер Достастығына қаты­су­шы мемлекеттердің автокөлік құрал­дарын жымқыруға қарсы күрестегі және олар­ды қайтаруды қамтамасыз етудегі ынтымақ­тасты­ғы туралы келісімге өзгерістер енгізу туралы хаттаманы ратификациялау туралы» заң жобасын қабылдады.

Бұл келісім ТМД елдерінің аумағында тір­кеу­ден шығарылған және апатқа ұшыраған авто­көліктер туралы мәліметтер жарияланатын деректердің ақпараттық базасының жұмысын қолдауды көздейді. Мәліметтермен жедел алмасу тәжірибесі Достастыққа мүше мемлекеттердің автокөлік ұрлығымен күрес және оларды қайтару жұмыстарында бірлесіп, белсенді әрекет етулеріне мүмкіндік береді.

Айта кетерлігі, хаттамаға 6 елдің ішкі істер министрлері қол қойған. Олардың арасында Ресей, Тәжікстан, Беларусь, Қазақстан, Қырғызстан, Молдова бар. Хаттаманың негізгі мақсаты – ұрланған автокөлік иелерінің құқықтарын қорғау.

«Бүгінде ТМД келісіміне сәйкес, елдермен шекарамыз ашық. Осыны пайдаланып, кей­бір адамдар заң бұзушылық жасайды. Мы­салы, 2005 жылдан бастап осы кезге дейін ұр­­лан­ған 223 көліктің тек 30 пайызы елге қай­тарыл­ған. Өйткені, сұрау салу норма­ларының кемшіліктері бар. Соларды жою үшін құжатқа жаңа нормалар енгізілді. Енді ереже бойынша сұрау салуды орындауға бір ай уақыт беріледі. Сондай-ақ сұрау салу бойынша ақпарат ұсынудан бас тарту үшін нақты негіз қажет.

Сонымен қатар хаттамада жол-көлік, өрт және табиғи апаттан зардап шеккен авто­көлік­тер туралы мәлімет беру, кеден орган­дарымен ақпарат алмасу, 1 жыл ішінде сұрауы жоқ автокөлік қай жерден табылса, сол мем­лекеттің меншігінде қалдыру мәселелері қарастырылған.

Еуразиялық экономикалық одаққа кіретін мемлекеттер арасында ортақ кедендік шекара бар. Сондықтан осы көліктерді бақы­лап, ақпарат алмасу үшін бұл хаттама қажет», деді заң жобасы жөнінде баяндама жасаған Ішкі істер министрі Ерлан Тұрғымбаев.

Заң жобасын талқылау барысында сенатор Ләззат Сүлеймен хаттаманы қабыл­дау­дың маңызына тоқталды. «Ішкі істер министр­лігінің ақпаратына сәйкес соңғы  15 жылда елімізде 40 303 автокөлік ұрланған, оның ішінде 26 079-ы табылып, иелеріне қайтарылған, 14 224-і табылмаған. Ұрланған автокөліктердің 223-і ТМД елдерінде табылып, оның 66-ы елімізге қайтарылған. Сондай-ақ біздің елімізде 233 автокөлік табылып, 84-і ТМД елдеріне қайтарылды.

Сонымен қатар 2020 жылы ұрланған 2121 кө­ліктің 547-сі ұрлық және айдап кету фактілері бо­йынша қылмыстық есепке қойылды. 412-сі иелеріне қайтарылды, ал қалған 1162-сі қар­жы пирамидалары және алаяқтық бойынша тергеліп жатқан қылмыстық істер шеңберінде есепке қойылды», деді депутат.

Отырыс барысында «Еуразиялық экономи­калық одақтың тауар белгілері, қызмет көрсету белгілері және тауарлар шығарылған жерлердің атаулары туралы шартты ратификациялау туралы» заң жобасы да қаралды. Атал­ған құжатта тауар белгілеріне патент алу, қызмет көрсету белгілері және тауар шыға­рыл­ған жерлердің атауларына қатысты нормалар қарастырылған.

Осы заң жобасы қабылданса, қазақстандық­тарға ЕАЭО елдері аумағында жұмыс істеу үшін патент алу рәсімі жеңілдейді. Ол үшін азаматтар ЕАЭО-ға мүше мемлекеттердің бірінің патент беретін ведомствосына жүгінсе, жеткілікті болады. Осылайша Экономика­лық одақ аумағында өз тауар белгісін қорғауға мүмкіндік алады.

«Көрсетілген объектілерді тіркеудің өңірлік жүйесін енгізу Еуразиялық экономикалық одақ туралы шартта көзделген. Бұл жүйе­нің артықшылығы бір қорғау құжатын бес мем­лекеттің аумағында бір уақытта алу мүм­кіндігі болып отыр. Өнеркәсіптік меншік ны­сан­­дарына қатысты тиісті қорғауды алу үшін ең маңызды факторлардың бірі – берілген өті­нім­нің басымдық күні. Бұл жүйе бір өтінім беру арқылы бес мемлекетте бір басымдық күнін белгілеуге мүмкіндік береді. Шартты рати­фикациялау ұлттық тауар белгілері ие­лері­нің құқықтарын шектемейді, сонымен бірге еуразиялық нарыққа бағдарланған отан­дық тауар өндірушілердің құқықтарын қорғау деңгейін арттыруға жағдай жасайды», деді Әділет министрі Марат Бекетаев.

Сондай-ақ сенаторлар «Қазақстан Рес­пуб­ликасы мен Болгария Республикасы арасын­дағы сотталған адамдарды беру туралы шартты ратификациялау туралы» заң жобасын қа­был­дады. Бұл құжат арқылы сотталған адамдарды әрі қарай жазасын өз елінде өтеуіне мүмкіндік туады.

Заң жобасы жөнінде баяндама жасаған Бас прокурордың орынбасары Марат Ахмет­жанов: «Сотталған адамды беру үшін ең алды­мен сот­талған адам екі елдің бірінің азаматы болуы тиіс. Сондай-ақ сотталған, сұрау алынған кез­де үкім заңды күшіне енген және кемінде 6 ай өтейтін уақыты қалуы керек. Бұдан бөлек, сот­талған адамның жазбаша келісімі мен екі ел де беруге келісуі қажет. Осы айтылған талаптар сақталмаса, адам берілмейді. Қазір бізде де, Бол­гарияда да келісуші тараптардың сотталған азаматтары жоқ», деді.

Сенаторлар «Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттердің темекі өнімдеріне акциздер саласындағы салық саясатын жүргізу қағидаттары туралы келісімді ратификациялау туралы» заң жобасын да қарады. Құжат 2024 жылдан бастап темекі өнімдеріне акциздердің индикативтік мөлшерлемесін қолдануды қарастырады. Мұндай норма ЕАЭО-ға мүше мемлекеттердің аумағында темекі өнімдерінің акциздеріне салық салуда бірыңғай тәжірибені қолдануды қамтамасыз етеді.

«Келісімде 2024 жылдан бастап индикатив­тік мөлшерлеме мен одан ауытқу диапазондарын қолдану, ЕЭК Кеңесіне акциздердің индикативтік мөлшерлемелерін бекіту және негіз­делген экономикалық орындылығы бол­ған кезде оларды өзгерту бойынша өкілет­тік­тер беру көзделеді. Акциздер мөлшерлемелерін жақындастыру 2024 жылдан бастап жүзеге асырылады. Әрбір бес жыл сайын бірыңғай индикативтік мөлшерлеме және одан ауытқу диапазоны белгіленеді», деді баяндама жасаған Ұлттық экономика министрі Әсет Ерғалиев.

Одан бөлек, сенаторлар «Қазақстан Респуб­ликасының кейбір заңнамалық актілеріне адво­каттық қызмет және заң көмегі мәселелері бо­йынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасы бойынша келісім комис­сиясының құрамын бекітті. Бұл құжат бо­йын­ша Мәжілістің пікірін қарау және келісу үшін Парламенттің келісім комиссиясының құрамына Сенаттан Сәуле Айтпаева, Андрей Лукин және Сұлтанбек Мәкежанов ұсынылды.

Отырыста сенаторлар депутаттық сауалдарын да жолдады. Нұржан Нұрсипатов қос азаматтық мәселесін көтеріп, бұл бағыттағы шараларды жүйелеу керектігін айтты. Сергей Ершов акциздердің өсу есебінен көбейген салық түсімдерін халықтың әлеуметтік әлжуаз топтарына жұмсаудың маңызы зор екенін жеткізді. Бекболат Орынбеков Тараз қаласында су тазалау құрылғыларының құрылысын жүргізу қажеттігін сөз етсе, сенатор Мұрат Бақтиярұлы Арал теңізіне қатысты мәселеге назар аударды.