Балаларды қорғаудың халықаралық күні аясында кешегі кеңестік идеология жас сәбилердің ана тілінде тәрбие алу құқығын да шектегенін еске алып, бір күрсінесің. Пайымдап қарасақ, сол кезде санаға сіңірілген өзге тілдің өктемдігінің салдарынан әлі толық арыла алмай келеміз.
Тәуелсіздікке дейін 20 мыңнан астам қазақ тұрғыны бар Петропавл қаласында ана тілінде тәрбиелейтін бірде-бір балабақша болған емес. Оны ешкім керек те қылмады десек артық айтпаспыз. Іштей балам қазақша білсе екен деген жандар болғанымен, ешқайсысы ол ойын сыртқа шығарып, «Бізде неге қазақша балабақша жоқ?» деген талап қоя алмады. Себебі «ұлтшыл» атанудан қаймыққан жұрт әбден басылып қалған еді. Алда-жалда айта қалғандар болса, оның мойнына «ұлтшыл» деген айып өмір бойына тағылатын.
Осындай ахуал жалғыз Петропавл емес, Қазақстанның барлық қаласында да бар-тын. Республика астанасының өзінде бір «Ертөстіктен» басқа балабақша ашылған жоқ. Қазір соның бәрі ұмыт болып барады. Кеңес өкіметі тағы бір 20 жыл үстемдік құрғанда түгел халық болмаса да қала қазақтары ұлт ретінде тегіс жұтылып кетуі мүмкін еді. Сондықтан тәуелсіздігімізге қалай тәу етпейік?!
Петропавлдың бір балабақшасында ана тілінде тәрбиелейтін топ ашу мәселесі 1989 жылы басталған. Сол кезеңде КСРО елдерінде жаппай ұлттық бұлқыныс пайда болған еді. Соның дүмпуімен Қызылжар өңірінде де ұлттық құндылықтарымызды жаңғырту басталды. Әрине, тұтастай балабақша ашу ол кезде ауызға да алынбады. Тек топ ашайық дегеннің өзі талайлардың шамына тиді. Өз арамыздан шыққан кейбіреулердің де «Қазақша тәрбиелеу деген не сұмдық? Тұтас халқымызды бөлгілерің келеді ме?» деген сөздерін өз құлағымызбен естігенбіз. Партияның шуағына шомылып, номенклатураға еніп, арнаулы паектерін алып, өз жағдайын барынша жақсартып, тіпті аты-жөндерін де жарым-жартылай орыстандырып алған ондайлар қағынан жеріп тұрса да өздерін халық атынан сөйлеуге хақысы бар еркетотай санайтын. Бірақ бұл кезде олардың күні өтіп бара жатқан-тұғын. Республика бойынша ашылған «Қазақ тілі» қоғамының төңірегіне жиналған бойларында намысы, жүрегінде оты бар талай азамат бұл мәселені жергілікті билікке тікесінен қоюға жарады. Аруақтары разы болсын деп есімдерін атай кететін болсақ, олар – Рәшит Бәдірленов, Қабдірашид Әбішев, Қабдөш Қалиев, Қилаж Мағазов, Қайырбек Оразов, Мәлік Мұқанов, Қосыл Әбдірахманов, Зейнолла Әкімжанов сынды марқұмдар мен көзі тірі Мүтәллап Қанғожин, Қайырбек Ғалиев, Өмір Есқали, Қошан Қали және басқалар еді. Солардың күш салып, талап етуімен жергілікті билік қазақ тілінде тәрбиеленетін бөбектер тобын ашуға рұқсат берді. Ағаларымыз бұрын жергілікті биліктің бір құлағын ұстап жүрген жандар болғандықтан, топты анау-мынау емес, партияның обкомы қызметкерлерінің бөбектері тәрбиеленетін, қаланың қақ ортасындағы «Ромашка» балабақшасынан ашуға қол жеткізді. Осының өзі кезінде үлкен жетістік болған. Бірақ топқа беретін бөбектерді жинау оңай болған жоқ, тек әйтеуір қаланың ортасындағы жайлы балабақша болған соң ғана келіскендер табылып, барлығы жиырма шақты бөбек жиналды...
Сөйтіп екі жылдай тек қазақ тобы болған осы балабақша 1991 жылдың 6 қарашасында «Салтанат» деген атаумен тұтастай қазақ балабақшасы болып қайта ашылды. Бұған да жоғарыда есімдері аталған азаматтар үлкен күш-жігер жұмсап еді. Бұл тәуелсіздікке қадам басқан еліміздің алғашқы салтанаты іспетті ақжолтай балабақша болды. Қала ғана емес, барша облыс халқы бұған шат-шадыман болып қуанған. Арада 1 ай 10 күн өткенде Қазақстан өзінің тәуелсіздігін жариялады.
Тәуелсіздіктің 30 жылдығымен тұспа-тұс «Салтанат» та биыл 30 жылдығын атап өткелі отыр. Осы жылдарда ол мыңға жуық балдырғанды қазақ тілінде тәрбиелеп, білімнің алғашқы баспалдағын көрсетіп, мектепке аттандырды. Тәрбиеленушілердің қатарында орыс, татар, неміс, украин, корей және басқа этностар өкілдерінің бөбектері де болған. Соның ішінде Катерина Жукова деген қыз бала үнемі белсенділік танытып, үлкен сахналардан қазақтың әндерін айтып, көрініп жүретін. Кейін мектепті де, жоғары оқу орнын да қазақ тілінде бітіріпті.
Өкінішке қарай, «Салтанаттың» алғашқы меңгерушісі болған Римма Ахметова былтыр жаман індеттің кесірінен өмірден ерте өтіп кетті. Балабақшаны гүлдендіріп, сәбилердің көзайымына айналдыруға көп еңбек сіңірген жан еді, жарықтық. Одан кейін балабақша меңгерушісі болған Гүлмайра Ақжігітова қазір зейнет демалысында. Ал қазіргі меңгеруші Айгүл Нәсілова – еңбек жолын осы балабақша ашылғанда бастаған тәжірибелі қызметкер. 1991 жылы ол М.Жұмабаев атындағы педагогикалық колледжді бітіріп келген жас тәрбиеші екен. Содан бері 30 жыл бойы бір орында қызмет етіп, қазір балабақшаның меңгерушісі болып отыр.
Қазір бұл балабақша – қаладағы мектепке дейінгі үздік тәрбие мекемелерінің бірі. Бүгінде мұнда 140 бөбек тәрбиеленеді. Қызметкерлерінің жалпы саны – 40 адам. Олар түрлі өнер мен білімге баулитын алты топ ұйымдастырған. Балабақшалар арасындағы облыстық, қалалық конкурстардың жүлдегерлері көбіне-көп осы мекеменің балдырғандарының арасынан шығып жатады. Сөйтіп «Салтанаттың» да жетістіктері ел тәуелсіздігімен бірге жылдан-жылға көбейіп келеді.
ПЕТРОПАВЛ