• RUB:
    5.2
  • USD:
    523.72
  • EUR:
    544.09
Басты сайтқа өту
Тәуелсіздік 23 Маусым, 2021

Мәдени дамудың мәйегі

556 рет
көрсетілді

Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» мақаласында айтылған басым бағыттардың бірі әлем қауымдастығы алдында қазақ мәдениетінің алар орны мен оның ғаламдық ықпалдастығы туралы болатын. Осы орайда, «Жаһандық әлемдегі заманауи қазақ мәдениеті» атты бағдарламалық жоба қабылданып, тұрақты түрде жүргізіліп келе жатыр.

Республикалық «Рухани жаңғыру» Қазақстандық қо­ғамдық даму институты маман­дары аталған бағдарлама негі­зінде атқарылуға тиіс жұ­мыс­тар үш бағыт бойынша іске асып жатқанын айтады.  Атап айтқанда, бірінші бағыт – шетелдегі мате­риал­дық мәдениет пен өнердің үздік жетістіктерінің көрме-тұсаукесерлері; екінші бағыт – қа­­зақ­­стандық авторлардың үздік әдеби шы­ғармаларын шетел тілі­не аудару және әлем оқыр­мандарына танысты­ру; үшінші бағыт – театрлар мен ұжым­дардың шетелдегі гастрольдері.

Атқарылған шаруаларға қатысты нақты дерек пен дәйекке жүгінер бол­сақ, осы жылдың бірінші жарты­жыл­дығына дейін еліміз және шетелдерде «Жа­һан­дық әлемдегі заманауи қазақ мәдениеті» жобасы бойынша – 150-ден астам мәдени-рухани іс-ша­ра өт­кізілген екен. Атап өтер болсақ, осы­лар­дың 86-сы әртүрлі деңгейдегі мәдени-саяси-рухани басқосулар, 12-сі кі­тап және фотокөрмелері, сонымен бірге, 8 туындының тұсаукесері, 8 дөң­­гелек үстел, семинар-дәрістер, 9 бейне­­кон­ференция, Қазақстанның тарихы мен мәдениеті туралы 5 кинокартина көрсетілімі, еліміз әртістері мен шығармашылық ұжымдардың 4 концерті ұйымдастырылып, Абай және Әл-Фара­би орталықтары қатарлы 6 нысан ашыл­ған екен. Аталған оқиғаларды насихаттау мақсатында шетелдік БАҚ-тарда 60-қа жуық мақала жария­ланыпты.

Жобада көрсетілген мәдени бағыт­тар бойынша 2018 жылы Франция­ның Кот-д Азур қаласында 8-19 мамыр ара­лы­ғында өткен халықаралық 71-ші Канн фестивалінде еліміздің ұлт­тық па­вильо­нының көрмесі өтіп, онда соңғы жылдардағы үздік кинокар­тина және жас режиссер Әділхан Ержа­нов­тың «Әлемнің тендерлік бей-жайы» жұмысы кинофестивальдың ­«Ерек­­ше көзқарас» атты арнайы бағ­дар­­ламасы­на енгізілсе, Жаннат Ал­ша­нованың «Мау­сымның соңы» филь­мі «Ки­нофонд» бағ­дарламасына ұсы­нылыпты.

Бағдарламалық жобаның алғаш­қы жылы (2018) қазақ, орыс, ағылшын тіл­­­дерінде «Заманауи қазақ бейнелеу өне­рінің антологиясы» каталогы шы­ға­­рылып, ҚХР, АҚШ, Түркия, Ре­сей, Фин­­ляндия, Корея, Малайзия, Мажар­стан, Швеция қатарлы 28 мемлекетте қа­зақстандық әдебиет орталығы ашылып үлгерді. Сондай-ақ «проза» және «поэзия» жанрлары бойынша Қазақстан әдебиетінің шығармалары БҰҰ-ның 6 тіліне (ағылшын, француз, испан, араб, қытай, орыс) аударылды. Жалпы, таралымы 120 000 дана қазақстандық поэ­зия антологияларының тұсаукесерлері – 2019 жылы 25 қыркүйекте Лондонда, 27 қыркүйек күні Мадрид және француз астанасы Парижде, 30 қыркүйек күні Мәс­кеуде, осы жылы қазан айының 15 жұл­дызында Каир қаласында өткізіліпті.

– «Рухани жаңғыру» бағдарламасы аясындағы маңызды оқиғаның бірі – Қазақстан Республикасының Президен­ті Қ.Тоқаевтың биылғы жылдың басында шетелде жарияланған «Абай және XXI ғасырдағы Қазақстан» атты мақаласы болды, – дейді «Рухани жаң­ғыру» Қазақстандық қоғамдық даму институтының басқарма төрағасының орынбасары, саяси ғылымдар докторы Әсем Қайдарова ханым.

Мемлекет басшысының мақаласы – «ЕU Reporter» (Бельгия), «Prazsky zpravodaj», «Halo noviny» (Чехия), «Факти» (Болгария), «Inside Recent» (Сингапур), «Post of Asia» және «IRNA» АА (Иран), «Созвучие» (Беларусь), «Қырғыз туусу» және «Пикир» (Қыр­ғызстан), «Tajikistan times» (Тәжікстан) және т.б. шетелдік газет-журналдарда жарияланған екен.

Өткен жылдың бірінші жартыжыл­дығында қазақ әдебиетінің классиктері мен басқа да отандық авторлардың 12 кі­табы қырғыз, малай, моңғол, нидерланд, португал, түрік және украин тілдеріне аударылып жарық көріпті. Олардың ішінде Абай шығармалары (қарасөз­дері мен поэмалары) қырғыз, малай, моңғол, нидерланд, португал және украин тілдеріне аударылып өз оқырмандарын тапса, жазушы Шерхан Мұртазаның «Қызыл жебе» романы, профессор Мырзатай Жолдасбековтің «Жамбыл Жабаев – Ұлы дала ақыны» туындылары түрік тілінде жарық көріпті.

Сондай-ақ аталған бағдарлама аясын­да атқарылған маңызды оқиғаның бірі – Қазақстанның шетелдегі ресми ме­ке­мелері қазақ әдебиеті туындыла­рын шетелдік ғылыми және білім беру инс­титуттарына жолдауы десек қате­леспейміз. Бұл шара негізінде шетел тілдеріне аударылған Қазақстан қа­лам­герлерінің кітаптары – Стокгольм қоғамдық кітапханасына, Швеция Рес­пуб­ликасының Лунд университетіне, Словакия Республикасы Ғылым ака­де­мия­­сының Философия институтына, Әзербайжандағы Түркі мәдениеті мен мұрасы халықаралық қорына, Ма­жарстандағы Сегед университетінің кітапханасына және Испания елінің Ка­та­лония Ұлттық кітапханасына жолданыпты.

Осы орайда қазақ мәдениетін наси­хаттауға арналған тағы бір елеулі іс – биылғы мамыр айында Қазақстан Рес­публикасының Бразилиядағы елші­лігі Аргентина, Боливия, Колумбия, Парагвай, Перу, Уругвай, Чили, Эква­дор елдерінде қызмет жасап жүрген дип­ломатиялық өкілдіктері арқылы испан тіліне аударылған «Қазақ әдебиеті антологиясын» аталған елдердің ұлттық кітапханаларына, жоғары оқу орында­рына және ғылыми орталықтарына жолдауы болса керек.

Қазақ мәдениетін шетелде наси­хат­таудың тағы бір бағыты – отандық фильм­дер. Осы орайда кино туынды­лар арқылы Қазақстанның тарихы мен мә­дениетін насихаттауға ерекше кө­ңіл бөлінуде. Отандық кино ре­жис­­­сер­­лер – Т.Арғанчеевтің «Абай. Өмір­­­­-

бая­ны және шығармашылығы», Д.Жол­жақсыновтың «Құнанбай», А.Сады­қова пен Ғ.Насыровтың «Қазақ биі», Р.Әбдірашовтың «Қазақ хандығы. Ал­тын тақ», «Алмас қылыш», А.Сатаев­тың «Жаужүрек мың бала» және т.б. фильмдері БАӘ, Швеция, АҚШ, Эфио­­пия, Болгария сияқты елдерде көр­се­тілді.

Сонымен бірге қазақстандық автор­лардың ең үздік әдеби шығармаларын шетелдік аудиторияға танытуға бағыт­талған ауқымды жоба қолға алынған екен. Нәтижесінде, 2020 жылдың 5-9 ақпанда посткеңестік кеңістік елдері үшін ең ірі кітап көрмесі саналатын 27-ші Минск Халықаралық кітап жәрмеңкесіне және 20-23 ақпанда Балтық елдері арасында өтетін ең ірі 21-ші Халықаралық Вильнюс (Vilnius Book Fair) кітап жәр­меңкесіне қазақ қаламгерлерінің туындысы қойылғаны қуантарлық оқиға ретінде атап өтілуде.