Қазақстан үшін дуалды оқыту – кәсіби білім берудің практикалық және теориялық компоненттері біріктірілген маман даярлаудың жаңа түрі. Дуалды оқытудың басты мақсаты – өндірісте жұмыс істеу дағдысы қалыптасқан түлекті даярлау. Басқаша айтқанда, алғашқы күннен бастап жұмысқа кірісіп, оны жоғары кәсіби деңгейде орындай алатын маман даярлау.
Біздің елімізде кадрларды даярлаудың бұл түрі 2012 жылдан бастап енгізіле бастады. Бұл бағытта бірқатар жетістік бар: нормативтік актілерде «дуалды оқыту» ұғымы бекітілген, БҒМ бұйрықтары қайта қаралған және шығарылған, заңнамалық деңгейде теория мен практиканың теңгерімі бекітілген, яғни 40% теориялық сабақтар және 60% өндірістік оқыту мен практика, техникалық және кәсіптік білім беру оқу орындарында осындай бағдарламаларды іске асыру қағидалары бекітілген, осы жүйе бойынша оқытылатындарға еңбек өтілі есептеледі, мамандарды даярлау үшін өндірістік базаны қамтамасыз ететін кәсіпкерлермен шарттар жасалды.
БҒМ 2016 жылғы 21 қаңтардағы №50 «Дуалды оқытуды ұйымдастыру қағидаларын бекіту туралы» бұйрығына сәйкес дуалды оқытуға қатысушылар: меншік нысанына қарамастан техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын оқу орындары, меншік нысанына қарамастан ұйымдар (кәсіпорындар), білім алушы – студент (тағылымгер), тыңдаушы.
Дуалды оқытудың міндетті компоненттері: дуалды оқыту туралы шарт, ұйыммен (кәсіпорынмен) келісілген дуалды оқытудың жұмыс оқу жоспары, өндірістік оқыту мен кәсіптік практиканы іске асыру үшін жабдықталған ұйымдардағы (кәсіпорындардағы) оқу, жұмыс орындары және оқу өндірістік орталығы жатады, ұйымдарда (кәсіпорындарда) өндірістік оқыту мен кәсіптік практиканың тәлімгерлері.
Ал дуалды оқытуды ұйымдастыру процесіне қатысушылардың функцияларына тоқталсақ, біріншіден, білім беру саласындағы уәкілетті орган дуалды оқыту бойынша оқу процесін ұйымдастыру мәселелері бойынша консультациялық көмек көрсетеді, дуалды оқытуды ұйымдастыру мониторингін және дуалды оқыту шеңберінде өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады. Екіншіден, «Атамекен» ҰКП дуалды оқыту туралы үшжақты шарттар жасасуға жәрдемдеседі, өңірлік кәсіпкерлер палаталарының жұмысын үйлестіреді, дуалды оқыту шеңберінде өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.
Түпқараған гуманитарлық-техникалық колледжі – қазіргі таңда дуалды оқыту жүйесін оқу процесіне енгізген колледждің бірі. Колледж 2016 жылы ашылған жылдан бастап «Мектепке дейінгі тәрбие және оқыту» мамандығы «Мектепке дейінгі ұйымдардың тәрбиешісі» біліктілігі бойынша 25 студент дуалды оқыту жүйесімен оқытылды. Ауданда орналасқан бірден-бір колледж болғандықтан, әлеуметтік серіктестермен келісімшартқа отыруда ешқандай кедергі болған емес. Әр оқу жылы сайын ең болмағанда бір мамандық дуалды оқыту жүйесімен оқытылуда. Үш жылғы мониторингке сәйкес колледждің дуалды оқыту жүйесі бойынша көрсеткіштері жыл сайын артып келеді. Дуалды оқыту жүйесі бойынша білім алушыларға сабақ беретін арнайы пән оқытушылары әлеуметтік серіктес мекемелерден тағылымдамадан жыл сайын өтуде. «Атамекен» ұлттық кәсіпкерлер палатасына дуалды оқыту туралы келісімшарттар, студенттер тізімі сәйкестендіріліп, реестрға тіркелді.
Дуалды жүйемен оқытылған түлектердің жұмысқа орналасу көрсеткіші жоғары болады. Өйткені оқу барысында өндіріспен тығыз байланыста болған студент жұмыс берушінің талаптарынан қорытынды шығарып, тәжірибе жинақтайды. Дуалды жүйе бойынша оқыту білім алушылардың кәсіби біліктер мен дағдыларды, іскерліктерді тікелей жұмыс орнында меңгеріп, жан-жақты кәсіби дамуына мүмкіндік беріп, түрлі жүйелердің – білім, ғылым, өндірістің өзара байланысын, өзара әсерін, өзара кірігуін қамтамасыз ету арқылы кәсіптік білім беру жүйесінің сапасын арттыратыны сөзсіз.
Айнұр СҰЛТАНҒАЛИ,
Түпқараған гуманитарлық-техникалық колледжі басшысының міндетін атқарушы