• RUB:
    5.06
  • USD:
    522.49
  • EUR:
    547.88
Басты сайтқа өту
Өнер 23 Қараша, 2021

Атамнан қалған ас

933 рет
көрсетілді

Сыралғы сусын жайында сөз іліксе алдымен әжеле­ріміздің тобылғымен торсығын ыстап, сүр жаяның, қазының сынық сүйегін салып ашытқан сары қымызы менмұндалайтындай. Саба толы қымызды сапыра шайқап, сәске ауса да сораптап отыратын сәт көз алдыңа келеді. Ұлысты ұлтымыздың осы бір қуатты дәмге құмарлығы көпті сүйсінтеді. Бірақ дейміз-ау, оны өзге ұлт өкілдері де мұнша әспеттеп, қадір тұта­тынын енді аңдап отырмыз.

Қымыз арқылы қазақ­тың көне кейпін, бекзада болмысын көрсеткісі кел­ген суретші Ольга Куже­лен­коның «Қы­мыз құятын тостаған» натюр­морты ұлт тәрбиесінің өзегі ұлт­тық та­ғамда екенін айтып тұр­­ған­дай. Тарих сөйледі, қыл­қалам қуаттады.

Қазақстанның бейнелеу өнерінің қалыптасу уа­қыты Ольга Кужеленко сын­ды су­ретшілердің шығар­ма­шы­лығы­мен байланыс­ты. Ол 1934 жылы көркемсурет әлеуе­тін топ­тастыру үр­ді­сі басталған кезде Дне­про­петровскіден қа­зақ даласына қоныс аударды. Алматыға кел­­­ген соң қалалық, респуб­лика­лық және бүкіл­одақтық деңгейдегі бар­лық көр­меге қатыса оты­рып, қала тір­шілігіне белсене ара­ласты.

Суретші бейнелеу өне­рінің барлық жанрын жазды. 1930 жылдары – индус­триялық композициялар, 1950 жылдары – тың игеру туралы жұмыстары, колхоз өмі­рінен сюжеттері, 1950 жыл­­дың соңынан бастап шығар­машылығында порт­рет пен натюрморт орын алды. Сөйтіп, Ольга Куже­ленко Алматы алма­лары мен керемет гүл­дерінің даңқын шығарды.

Оның натюрморты бір­те-бірте ұлттық сипатқа ие бола бастады. «Қымыз құятын тос­таған» картина­сында ою­лы кілем фо­нын­дағы композиция орта­сынан қазақы дөңгелек үс­телді көреміз. Оған ақ дас­тарқан жайылып, үстіне темір жапсырмалар­мен безен­ді­рілген ағаш зерен, сүйек сап­ты ожау, тор­сық, кесе сын­ды қазақтың ұлттық ас үй жабдықтарын қойған және піскен әдемі алмаларды шашып тастаған. Үстелдің жанында ойып өрнектелген сандық, ал оның үстінде әшекейлі жапсырмалары мен жартылай асыл тас­тар орнатылған тілімшелері бар қайыс белдік жатыр.

Суретші назарын жа­рық­қа, контрасқа және сән­дік детальдарға аударып, осы­лар­дың көмегімен натюрморт заттарын жабдықтайды. Екінші пландағы кілемнің сәндік фоны тап-таза ақ дас­тарқанға қарама-қарсы болып тұр. Үлкен зерен шашылып жатқан алмалармен қатар орналасқан. Жарық түсіп тұрған дастарқанның көлеңке жағына торсықты жасырған. Жирен, қызыл түстердің басымдығы тұр­мыс­тық заттардың жылы­лығын әспеттейді.

Картинадағы детальдар­дың қанық бояумен әрленуі әлдебір тыныштыққа тартады. Бұйымдардың сән­ділігі, безендірілуі және ма­те­­риалы суретшінің асқан ше­берлігін көрсетіп тұр. Бұл автордың қазақ тұрмысы мен талайғы тарихына деген жеке көзқарасы.