Бүгінде елімізде 80 түзеу мекемесі жұмыс істейді. Олардың 64-і – бас бостандығынан айыру түріндегі жазаларды орындау мекемесі болса, 16-сы – тергеу изоляторы. Бұл жөнінде Орталық коммуникациялар қызметі алаңында өткен брифингте ІІМ Қылмыстық атқару жүйесі комитетінің төрағасы Жанат Ешмағамбетов мәлімдеді.
Түзеу мекемелерінде қазіргі таңда 35 мыңға жуық адам бар. Оның ішінде 30 мыңы сотталған және 4 мыңы тергеу үшін қамауға алынған, олардың негізгі бөлігі, яғни 93 пайызы ауыр және аса ауыр қылмыс үшін жазасын өтейді. Шамамен 40 пайызы – бұрын сотталғандар.
Баспасөз конференциясында Қазақстанның пенитенциарлық жүйесінің қызметін жетілдіру мәселелері туралы баяндама жасаған комитет төрағасы сотталғандарды ұстау жағдайларын жақсарту үшін ІІМ пенитенциарлық жүйесінің инфрақұрылымын жаңғырту жөніндегі жол картасы әзірленгенін айтты. Жол картасы шеңберінде халықаралық стандарттарға сай келетін 20 жаңа мекеме салу көзделіп отыр. Бастапқы кезеңде 2022-2024 жылдары Алматы, Ақтөбе, Маңғыстау және Түркістан облыстарында төрт мекеме салу жоспарланған.
Сондай-ақ Ж.Ешмағамбетовтің мәлімдеуінше, қылмыстық атқару заңнамасын жетілдіру жөніндегі іс-шаралар іске асырылуда. Мәселен, өткен жылы қылмыстық заңнаманы жетілдіру және жеке адамның құқықтарын қорғауды күшейту мәселелері бойынша заң шеңберінде сотталғандардың құқықтық жағдайын жақсартуға бағытталған өзгерістер енгізілді. «Үкімет қаулысымен бекітілген адам құқықтары саласындағы бірінші кезектегі іс-шаралар жоспарын іске асыру кезінде қылмыстық сот төрелігі, жазаны орындау, азаптаудың және қатыгездіктің алдын алу саласында адам құқықтарын қамтамасыз етуге бағытталған заң жобасы әзірленді. Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің бастамасымен ведомствоаралық жұмыс тобы құрылды, оның құрамына ҮЕҰ өкілдері, ұлттық және халықаралық сарапшылар кірді. Бұл ережелер БҰҰ мақұлдаған тұтқындарға қатысты ең төменгі стандарттарды анықтайды», дейді комитет төрағасы.
Алайда комитет басшысы түзеу мекемелерінде ортақ тәртіпке бағынғысы келмейтіндердің бар екенін де айтты. «Жекелеген сотталғандар жазаны өтеудің заңнамада белгіленген тәртібін сақтамайды, әкімшілікке қысым жасаудың әртүрлі арандатушылық тәсілдерін, оның ішінде азаптауға қатысты жалған арыз-өтініш жасайтындар да бар. Осыған қарамастан, зорлық-зомбылық, қауіп-қатер және өзге де заңсыз қатыгез қарым-қатынас шаралары қолданылғаны туралы әрбір хабарлама төтенше жағдай ретінде қабылданады», дейді ол. Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша қызметкерлер мен сотталғандардың заңсыз іс-әрекеттерін бақылау және алдын алу мақсатында барлық пенитенциарлық мекемелерде бейнебақылау камералары орнатылады. Бұл процесс алдағы 3 жылда аяқталады деп жоспарланған.
Жұмысқа орналастыру – сотталғандарды бостандықтағы өмірге бейімдеу мен түзеудің маңызды факторы. Жұмысқа орналастырылғандардың саны өткен жылы 38 пайыз болса, биыл 49 пайызға жеткен. Бүгінде жабық мекемелердегі өндірістік алаңдарда 3,5 мыңға жуық адам еңбек етеді. Негізінен, тұтқындар құрылыс материалдары, металл құрылымдары, ағаш және пластиктен жасалған бұйымдарды өндіруге қатысады. Тігін өндірісі де жақсы жолға қойылған.