Целиноград ауданына қарасты Опан ауылының маңында жалпы көлемі 5 379 гектарды құрайтын алқаптың орланып, қоршалғаны туралы хабар жеткен. Мәселенің мән-жайын білсек, расында да солай екен.
Ауыл тұрғындары серіктестіктің егін алқаптарын бейсауат малдың тұяғынан қорғау үшін терең ор қазып қоршап тастағанын айтып дабыл қағуда. Төрт түлік мал үшін ғана емес, аң-құсқа да қауіпті екенін бейнебаянмен және суреттермен дәлелдеп отыр. Целиноград аудандық жер қатынастары бөлімінің ақпаратына қарағанда, «Антоновка» ЖШС өзіне тиесілі жер телімінде егістік алқабын қорғау мақсатында алқапты айналдыра отырып, ені 1,5 метр, тереңдігі 2,5 метр, жалпы ұзындығы 46 шақырым болатын 5 379 гектар алқапты айналдыра қазған. Қолданыстағы заңнамаға сүйенсек, ор қазу арқылы жерді қоршау заң бұзуға жатады. Топырақтың үстіңгі құнарлы қабатына залал келтіргені өзі алдына, егістік жер серіктестікке уақытша пайдаланып, егін егу үшін берілген, ор қазу үшін емес.
Әрине, серіктестік басшылары маңдай термен өсірген егінін қорғауы керек. Бұл үшін егін көктеп шыққан соң қорықшы қойған ләзім. Бұрыннан бар тәжірибе. Бейсауат мал егінге түсіп, зиян келтіретін болса, қолданыстағы тәртіп бойынша зиянын өтейді. Ал ор қазу – шектен шыққан әрекет. Мал былай тұрсын, адам үшін де қауіпті. Егер алда-жалда өрт қаупі туа қалса, өрт сөндірушілер де алқапқа өте алмайды ғой. Аң-құсқа қаншалықты зияны барын білмек болып облыстық орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі аумақтық инспекциясына сауал жолдадық. Инспекциядан келген жауаптың түйіні мынадай. 2021 жылғы қыркүйектің 28-29-ы күндері инспекцияның бас мамандары Қ.Мұсағалиев, Д.Ахметов «Жасыл аймақ» мекемесінің мамандары А.Байзахов, Н.Әлшінбаевпен бірге Целиноград ауданының Приреченский ауылдық округіндегі Антоновка ауылына (қазіргі Опан ауылы) барды. Тексеру барысында «Антоновка» ЖШС-ға тиесілі 5 379 гектар жер телімінде ені 1,5 метр, тереңдігі 2,5 метр және ұзындығы 46 шақырым болатын ор экскаватормен қазылғаны анықталды. Серіктестіктің мемлекеттік орман қоры жерлеріне қатысы жоқ.
Инспекция басшысы Лашынтай Дүйсеновтің айтуына қарағанда, әзірше аң-құсқа төніп тұрған қатер жоқ. Ал облыстық жердің пайдалануы мен қорғалуын бақылау басқармасы біздің сауалымызға мынадай жауап жолдады. Сауалды қарастыру барысында кадастрлық нөмірі 01-011-048-098, жалпы ауданы 5 379 гектарды құрайтын жер учаскесі Целиноград ауданы әкімдігінің 2003 жылғы №366, 2004 жылғы №342 қаулыларымен «Антоновка» серіктестігіне тауарлы ауыл шаруашылығы өндірісін жүргізуге уақытша өтеулі ұзақмерзімді пайдалануға берілгендігі анықталды. Жауапхатта ордың қазылғандығы анық көрсетілген. 2022 жылдың 1 қаңтарынан бастап жергілікті атқарушы органдардан жерді пайдалану мен қорғаудың мемлекеттік бақылау функцияларын облыстарда, республикалық маңызы бар қалаларда және астанада аумақтық бөлімшелер құра отырып, орталық уәкілетті органның ведомствосына қайтару көзделген. Бүгінгі күні Қазақстан Республикасының Заңнамасы шеңберінде қайта ұйымдастыру (тарату) рәсімі аяқталғанға дейін жердің пайдалануы мен қорғалуына мемлекеттік бақылау жүргізуге мүмкіндік жоқ.
Басқарманың жауабы осындай. Бірақ ор бүгін қазылып отырған жоқ қой. Облыстық орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі аумақтық инспекциясы 2021 жылдың қыркүйек айының соңында тексеріс жүргізген. Демек ор оның алдында қазылған. Ол уақытта облыстық жердің пайдалануы мен қорғалуын бақылау басқармасының құзыреті өзінде. Ендеше, неге уақытында шара қолданылмағаны түсініксіз.
Ақмола облысы,
Целиноград ауданы