Қор өнімі қалтаны қақпайды

Өскемен мен Семейде маңызы бар азық-түлік, көкөністердің баға­сын бірқалыпты деңгейде ұстауға бағыт­талған шаралардың бірі – тұ­рақ­тандыру қоры өнімдерін сату. Бүгінде бұл қор картоп, сәбіз, пияз, қы­рыққабат сияқты көкөніс түрлері мен халық жиі тұтынатын қант, макарон, күріш, қарақұмық жармасы, күн­бағыс майы және жұмыртқа өнім­дерін белгілі бір шектік бағадан асыр­май сауда сөрелеріне қойған. Алайда тұтынушылар арзан өнімнің тез таусы­лып кететінін айтса, енді бірі мұншалықты арзан өнім барына сен­беді. Шындығында, килограмы 82 тең­гелік картоп қаланың басқа дүкен­де­рінен табылмайды. Ал тұрақтандыру қо­рының елуге жуық нүктесі бар. Бірақ тұрғындар айтқандай қор өнім­дері тез таусылады.

Рейд кезінде анықталғандай, көп­теген сауда нүктесінде қор өнім­дері толық көлемде болмаса, енді бірінде тауарлардың бағасы көзге елеусіз жерлерге орналас­тыр­ған. Оған қоса, барлығында дерлік та­уар­дың сапасы мен жеткізілуіне қа­тыс­ты ақпарат алуға мүмкіндік бе­ретін қордың бай­ланыс нөмірлері де ілінбеген.

– Тұрақтандыру қоры өнім­де­рі қолжетімді бағада саудалануы үшін облыстық бюджеттен белгілі мөлшерде айналым қаражаты са­лынған. Біз сатуда тұрған қор өнім­де­рін кез келген уақытта тексере аламыз. Қазіргі уақытта қор өнімдері Өскемен мен Семейде ғана емес, Курчатов қала­сын­дағы сауда нысандарында да сатыла бастады. Олар өз аумақтарында жол шығынан қосып, көкөністерді шамамен 85-90 теңге аралығында сатады. Көпшілік тарапынан картоптың, қырыққабаттың, пияздың сапасына шағымдар болды. Бірақ сатушылар оны жоққа шығарып отыр. Тұрақтандыру қорының павильондарында тауар бар. Бірақ макарон, жұмыртқа сияқты өнім­дер көзге көрінетін жерлерге орна­лас­тырылмаған, – дейді облыстық мәслихаттың депутаты Маржан Бахытқызы.

Жобалық кеңсе басшысының ай­туын­ша, тұрақтандыру қоры өнім­дерін саудалайтын дүң­гір­шектерді кәсіпкерлер жалға алып, өз тауарларын да саудаға қояды. Кәсіпкер үшін өте тиімді. Өкініштісі, сатушылар алдымен өз өнімдерін өткізуді мақсат еткен. Сенім телефон нөмірін де көрсетпеген.

– Тұтынушылар сенім телефонына қоңырау шалып, ой-пікірлерін айтуға болар еді. Кейбірі бірнеше күн қатарынан келсе де сатушылар тауардың бітіп қалғанын немесе келмей жатқанын айтатын сияқты. Тіпті қымбат бағаға сатып жіберулері де мүм­кін. Сол себепті, сенім нөмірі тұрақ­тандыру қорының әр сауда нүкте­сінде көрнекті жерде тұруы керек, – дейді Маржан Бахытқызы.

Айта кетерлігі, кәсіпкерлер тұ­рақ­тан­дыру қоры өнімдерін сатуда өзде­рі­не түсетін пайда­ның жоқ­тығын алға тартады. Мәселен, қордан алған өнім­дер­дің ішінен шыққан шірік көкөніс­терді қайта өткізе алмайды.

– Бізден көкөністердің шірі­ген қалдықтарын қайтарып алса пайдасы болар еді. Осы бағада сатып аламыз. Оның үстіне сау­да орнын жалға алып отырмыз. Оның жалдаған ақысы бар. Сауда өзін-өзі ақтауы керек, – деп бірқатар мәселені айтты Айнұр есімді сатушы.

Кейбір сауда нысандары қор өнімде­рі­нің тез таусылып қал­мауы үшін тауар­дың бір адамға сатылатын шекті мөлшерін де белгілеп қойған. Мысалы, «Сту­денттер қалашығы» ауда­нын­дағы қор нүктесінде бір адамға бір килодан деп белгіленсе, «Ва­лентина» сауда үйінің маңын­дағы сауда дүңгіршегінде бес килодан деп көрсетілген. Осы орайда «Ертіс» әлеу­мет­тік-кәсіпк­ерлік корпорация­сы Мем­ле­кеттік бағ­дар­ламалар де­пар­­та­мен­тінің директоры Артем Демидов корпорация өнімді әр адам­ға бес килодан артық сатпау туралы арнайы шешімі бар екенін атап өтті.

– Біз сауда орындарын жүйелі түрде тексеріп отырамыз. Иә, тауардың жеткізілмей қалатын кездері болады. Сауда павильондарын кәсіпкерлерге жалға беру схемасы әлі де болса жетіл­ме­ген. Кез келген кәсіпкер бірінші кезекте сауданың пайдасын көргісі келеді. Ал әлеуметтік маңызы бар тауар түрлерін үстемесіз сататындықтан, қор өнімдерін көп мөлшерде ал­ғылары кел­мейді. Кәсіпкерлер көкөніс өнім­дерінің қорын жинақтау үшін 150-200 мың теңгедей қосымша қаражат құю­лары қажет, – дейді Артем Демидов.

А.Демидовтың пікіріне қара­ғанда, кәсіпкерлердің тұрақ­тандыру қо­ры өнімдерін сатуда пайда бар. Өйт­ке­ні олар осындай әлеуметтік ма­ңызы бар өнім түрлерін сатып, сауда нысандарына деген халықтың қызы­ғушылығын арттырады. Демек өз сау­далары да қызып тұр. Ал қор өнім­дері биыл бі­рін­ші рет ғана үсте­ме­сіз сатылып жа­тыр.

Жалпы айтқанда, тұрақ­тандыру қоры­ның әлеуметтік маңызы бар өнім­дерін арзан бағада саудалау – ха­лыққа аз да болса көмек. Тұрақ­тан­дыру қоры өнімдерін әлеуметтік бағада саудалау үшін облыс бюд­жетінен 3 млрд теңге бөлінген.

ӨСКЕМЕН