Бизнесте әйелдердің үлесі артып келеді

Алматыда «Атамекен» Іскер әйелдер кеңесінің ұйымдас­тыруы­мен өткен «Бизнестегі әйелдер» ІІІ форумында Парламент Мә­жілісінің депутаты, Президент жанындағы Әйелдер істері және отба­сылық-демографиялық сая­сат жөніндегі ұлттық комиссия­ның, «Атамекен» ҰКП ІӘК төр­айымы Ләззат Рамазанова ай­мақ­тарда әйелдерді қолдайтын ре­сурстық орталықтарды көп­теп ашу қажеттігін алға тартты. Л.Ра­мазанованың айтуынша, ел тәуелсіздігінің, мәдениетінің алтын бесігі әрі қаржы орталығы ретінде Алматының бизнес ке­ңістігіне тың серпіліс қажет. Бүгінде халықаралық кеңістікте Қазақстан – гендерлік теңдік тұр­ғысынан айтарлықтай жетістік­терге жеткен ел. 2011 жылы негіз­гі рейтингте Қазақстан Орта­лық Азия және ТМД кеңісті­гінде көш­тің алды болды. Соң­ғы жылдары инвестициялық тартым­дылығы артқандықтан салада бәсекелестік күшейіп келеді.

Бүгінде республикада еңбекке жарамды әйелдердің саны 7 млн-нан асады, көрсеткіш ерлерге қарағанда 350 мыңға артық. То­лық жұмыс күнімен қамтылған әйелдердің үлесі 42,6 болса, өнеркәсіпте – 31,6, өндірістік емес секторда 50,5 пайызды құрайды.

Қазақстан Қаржыгерлер қауым­­дастығының төрайымы Елена Бахмутова басқару пози­ция­сында әйелдер белсенді­лігі жоғары екенін атап өтті. Ком­па­нияларда әйелдердің үлесі 30 пайыздан асса, серіктес әйелдер­дің үлесі 24 пайызды құрайды. Ал басшылардың 26 пайызы – нәзік жандылар. Әлемдік еңбек нарығына пандемияның әсері жоғары болғандығын да жоққа шығара алмаймыз. Салдары­нан экономиканың көлеңкелі салаларында еңбек ететін 700 млн-нан астам әйелдің 60 пайы­зы­ның табысы төмендеген. Азия-Тынық мұхиты аймағында ер­­лерге қарағанда (50 пайыз) әйелдердің жұмыс сағаты төмен­деген (35 пайыз). Ал Еуропа және Орталық Азияда өзін өзі қам­тыған әйелдердің 25 пайызы жұ­мысынан айырылған. Бүгінде еліміздегі өндірістік емес секторда да әйелдердің саны басым. Е.Бахмутова сондай-ақ же­ке­леген салаларда гендерлік айыр­машылық бар екенін атап өтті. Мысалы, қаржы саласында әйел­дердің орташа жалақысы ерлер­дің орташа жалақысының – 65, шығар­машылықта – 63, білім беру мен денсаулық сақтауда сәйке­сінше 102-93 пайызына тең. Ал­дағы уақытта аталған қызмет түр­лері дами түсетіндіктен, эко­но­миканы жедел қалыпқа келтіруде осы салаларға сұраныс артады.

Бүгінде Алматыда 224 мыңнан астам кәсіпкер тіркелген. Оның 90 пайызын шағын және орта кәсіпкерлік нысандары құрайды. Кәсіпкерлердің 45 пайызы – әйелдер. Олар көбінесе сауда, қызмет көрсету, наубайхана, сұлу­лық салондары, мейрам­хана, т.б. салаларда еңбек етеді. «Ата­мекен» ҰКП Алматы қала­сы филиалының директоры Айтуар Қошмамбетовтің айтуын­ша, палата тарапынан кәсіп­кер­­­лерді қолдауға байланысты жоба­лар жүзеге асуда. Оның ішін­де «Ең­бек» бағдарламасының ма­ңызы жо­ғары. Жеңілдетілген не­сие­лер де қарастырылған. Қала­да әйел­дер кәсіпкерлігін қолдау ор­та­лы­ғының жұмысы жолға қойылуда.

Екі ел арасындағы ынтымақ­тастықты дамыту экономиканың дамуы мен әртараптануына сеп­ті­гін тигізеді. АҚШ-тың Бас консулы Кэролайн Сэвидж бүгін­де Алматының Орталық Азия­дағы сауда және шығармашы­лық орталық ретінде дамып келе жатқанына назар аударды. Оның айтуынша, әйелдердің эконо­ми­каға белсенді қатысуы қоғам мен экономика жетістігі үшін аса қажет. Мұны осы сала­дағы зерт­теулер де айқын көр­­сетіп отыр. Бас консул кәсіп­керлікті эконо­ми­каның қозғау­шы күші дей келіп, өткен жылы Америкада 5,4 млн бизнес нысан ашылып, бұл көрсеткіш 2020 жылмен салыстырғанда бір млн-ға артқа­нына тоқталды. 1974 жылы Амери­када 400 мың әйелдер биз­несі тіркелген болса, бүгінде оның саны 13 млн-нан асады. Яғни Америкадағы әйел­дер биз­несі­нің үлесі 31 па­йызды құрайды.

McKinsey жаһандық инсти­туты­ның мәліметі бойынша қа­зіргі кезде гендерлік теңдік әлем­дік ІЖӨ-ді 12 трлн долларға арт­тыруға мүмкіндік береді. Бү­гінгі таңда 37 қазақстандық кәсіп­орын мүмкіндіктерді кеңейту қағи­даттарына қол қойған. Көп­теген қазақстандық компанияларда әйелдер көшбасшылығына қар­сы­лық жоқ. «Қазақстан әйелдер құ­қық­тарын дамыту жөніндегі БҰҰ қағи­даттарын ілгерілетуде Орта­лық Азиядағы көшбасшы ел», деп атап өткен «БҰҰ-әйелдер» құрылымының жетекшісі Мария Доценко жаһандық бастама бизнеске гендерлік теңдікті және әйел­­­дердің жұмыс орнында, биз­нес на­рығында және қоғам­да мүмкін­діктерін кеңейтуді қа­лай ілгерілету керектігі туралы нұс­қаулар беріп келетінін жеткізді.

АЛМАТЫ