• RUB:
    5.05
  • USD:
    522.91
  • EUR:
    548.85
Басты сайтқа өту
Пікір 30 Наурыз, 2022

Саяси жүйені жетілдіру жолындағы қадамдар

388 рет
көрсетілді

Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қазақстан халқына Жолдауын мұқият тыңдаудан түйген ең басты ойым, ол – бар билікті бір адамның қолына беріп, бәрін бір тұлғаға тіреп қойған бұрынғы жүйеден бас тартуға ұмтылуы деп айтар едім. Бұл жеке бастың қамы емес, бүкіл елдің болашағы үшін жасалған қайырлы қадам деп санаймын.

Президенттік билікті күшейту үшін түрлі институттарға сүйену, соның ішінде өзі мүшесі болып табылатын парламенттік пар­тияның төрағасы болу бүгін­ге дейін барлық билікті монопо­лияландыруға алып келді. Пре­зиденттің партиясы болған соң барлық билік ресурстары сол партияның мүддесіне қыз­мет етті. Саяси бәсекелестік іс жү­зінде өте төмен дәрежеде бол­ды. Ал мұндайдың қандай нәти­же берері алдын ала белгілі еді. Халықтың сайлауға деген, қоғамдық өмірді жақсартуға деген құлшынысы мен белсенділігі барынша салқындады. Осы бейжайлықтан арылудың ең басты жолы – Президенттің  партияның төрағасы болудан бас тартуы екенін Қасым-Жомарт Кемелұлы дөп басып айтты.

Саяси өмірімізді жақсартуға бағытталған екінші мәселе – мажоритарлық жүйенің енгі­зілуі. Біз әзірге, саяси партиялар өзара ашық күрес арқылы тек пропорционалдық сайлау жүйесімен сайланып, билікке қол жеткізетін демократиясы жоғары дамыған Батыс мемлекеттеріндей бола алмаймыз. Оған қол жеткізу үшін саяси дамудың біраз жолдарынан өтуіміз керек. Сондықтан да Президенттің Парламент депу­таттарының 30 пайызы бұрынғы мажоритарлық жүйемен сайлануын енгізу туралы бастамасын өте дұрыс деп санаймын. Халық белсенділігі артпаса шағын топтармен мемлекеттің саяси жүйесінің дамуы, ашықтығы мен заң үстемдігінің орнауы мүмкін емес. Ал бұлар болмаса сыбайлас жемқорлық сияқты індеттің арта берері сөзсіз.

Сонымен қатар Жолдауда Прези­дент Парламенттің өкілет­тігін арттырып, биліктің біраз тармағын беруді ұсынды. Бұл да қайнауы жеткен мәселе. Нақты билік тек қана Президентке байланған мемлекетте әкімдер мен министрлер Парламент депу­таттарының сауалдары мен ондағы талаптарды жүре тыңдап, оған шығарып салма жауаптар беруге әбден дағдыланып алды. Егер өкілді билік өз тарапынан бастама көтеріп, Парламент талаптарын орындамайтын жоғары билік иелерін тыңдап қана қоймай, ондайларды орындарынан алу, қызметінен шеттету құқығы болса – мәселе мүл­де басқаша болар еді. Прези­дент өзінің Жолдауында осы олқы­лықтың орнын толтырып, Пар­ламентке қосымша өкілет­тік беру керектігін айтты. Бұл Пар­ламенттің беделі мен ықпалын іс жүзінде арттыратын шара болмақ. Мұндайда министрлер мен әкімдер өкілді билік алдындағы өз жауапкершілігін сезініп, есеп­теріне мұқият дайындалатын болады, депутаттардың сауалдарына да бейжай қарамай, орынды ұсыныстардың оң шешілуіне жанын салар еді. Ал бүгінге дейін ол Парламенттен келген сауалды төменге сырғытып, жалтарма жауап бере салуды ғана біледі. 

Президент жергілікті өкілді орган­дардың да өкілеттігін арт­тыруды көздеген бірнеше өзге­ріс болатынын айтты. Осы күнге дейін мәслихаттар әкімнің қол­жаулығы болып келгені белгілі. Енді шын мәніндегі халық өкілді­лігіне айналса құба-құп болар еді.

Жолдаудың өне бойынан мем­лекеттің жарқын болашағын, іргесі­нің нығая түсуін көздеген осын­дай орынды өзгерістер көрі­н­іп тұр. Енді тек олардың шашау шықпай орындалуын тілейміз.

 

Ерік НҰРАҚАЕВ,

Солтүстік Қазақстан облыстық Кәсіподақтар орталығының төрағасы

 

Солтүстік Қазақстан облысы