Оқушылар жазда қалай демалады?

Облыстың 551 мектебінде 133 346 оқушы бар. Бала саны баршылық. Қысқа мерзімде осыншама оқушыны мәнді де мазмұнды демалыспен қам­ту оңай шаруа емес. Қазіргі уақытта да­йындық жұмыстары бір­шама тың­ғы­лықты жүргізілуде. 15 мемле­кет­тік, 5 жекеменшік сауықтыру демалыс орта­лығы қарбалас күйге енген. Осы орайда ойда жоқта орала кеткен олжа іспетті жағымды жаңалық та бар.

Әрбір ауысым сайын 350 бала­ны қабылдауға қарымы қаптал же­те­тін «Сұңқар» сауықтыру ке­шені «Қаз­Мұ­найГаз» ұлттық ком­па­ниясының иелі­гінен облыстың ком­­муналдық мен­шігіне берілді. Ен­дігі арада жүкті жеңіл­детуге тәп-тәуір септігі тиетін болды. Атал­ған сауықтыру кешені жыл бойы оқу­шы­ларды сауықтыруға үлес қоспақ әрі бұл жерде мәдени-көпшілік шара­­лар­ды өткізуге мол мүмкіндік бар. Кешенге жөндеу жұмыстарын жүр­­гі­зуге және материалдық-тех­ни­ка­­лық базасын жаңғыртуға облыстық бюджет­тен 100 млн теңге қаражат бө­лін­ді. Жөндеу жұмыстары бірқатар демалыс орнында қолға алынбақ. Жа­тын орындары жөнделіп, асханалары тәр­тіп­ке келтірілмек. Олардың ара­сын­да Бурабай баурайындағы «Звезд­ный» балаларды сауықтыру орталығы да бар.

Тамаша табиғатымен ерекше­ле­­­не­тін аймақта мүмкіндік өте зор. Үзі­­­ліп түскен моншақтай әсем кү­міс көлдермен, қолдың саласындай ақ қайыңдар мен мәңгі жасыл қара­ғай­лар көмкерген, құйқалы қырат белдерімен аты шыққан Бурабайды былай қой­ған­да, саф ауалы, орман-тоғайлы, ақ айдындары шалқып жатқан Зеренді, Сандықтау өңірінің құтты қойнаулары ел тануға, жер та­нуға ұмтылып тұрған жастарды қол бұлғап шақыратындай. Сол мүм­кіндікті қапысыз игеріп, ұрпақ қаже­т­­іне жаратсақ, жарасымды емес пе?! Осы арада көпшілікті алаңдатып отыр­ған мәселенің бірі – жолдаманың құ­нына тоқтала кетсек, артықтығы болмас. Мемлекеттік лагерьлерге ұй­ға­рыл­ған жолдаманың орташа құны 25-75 мың теңге шамасында. Ал жеке­мен­шік­тің иелігіндегі лагерь­лер­дің бағасы шарықтап тұр. Орташа есеппен 75-90 мың теңге төңірегінде.

– Биыл үш немеремді демалыс лагеріне жіберіп, бір уақыт серпіл­тіп алғым келіп еді, – дейді облыс орта­лы­ғының тұрғыны Думан Сәр­сен­баев, – қымбаттау болатын түрі бар. Жо­л­дамадан басқа да шы­ғын­дары бар ғой. Сон­дықтан бала­лар­дың демалысынан бизнес жасау дегеннің өзі көкейге қон­бай­ды. Әлде барлық демалыс лагерь­лері мем­ле­кет­тің меншігінде болуы керек пе еді? Ертеңгі болашағына мемлекет қамқорлық жасау керек емес пе?!

Ойға алған шаруа оңынан оңға­рыл­са, қала сыртындағы лагерьлер­де шамамен 11 мың оқушыны қам­ту жоспарлануда. Оның ішінде 2 мыңға жуық оқушы демеушілердің көме­гі­мен тегін демалады. 1,5 мың бала салалық кәсіподақтар арқылы жазғы демалыстарын тиімді өткізеді деген ниет бар. Ата-аналар төлемі есебінен 7 мыңға жуық бала қамтылмақ. Жады­­­раған жазда «Балдәурен» рес­пуб­­­ликалық оқу-сауықтыру орта­лы­­ғы­ның филиалдарында 450 оқушы демалады. 2,6 мың бала ата-аналарымен ел ішінде тынығады.

– Әсіресе қала балаларының ауыл­­­ға баруы өте құптарлық, – дей­ді Көк­ше­тау қаласының тұрғыны Нұрлан Алпысбаев, – таза ауа жұтады, атасы мен әжесіне қолғабыс болып, қой бағып, қозы қайырып, еңбектің дәмін татады. Ең бастысы, таза қаза­қы ор­та­ға барып тіл сындырады. Әдет-ғұрыпты, салт-дәстүрді санасына то­қиды. Үл­кенді құрметтеу, сыйлау тә­різ­ді ізгі ғұ­рып­ты көкірегіне көші­ріп алады. Аз олжа емес қой. Ауыл­дағы ағайын, ет жақын туыспен танысып, атажұрттың түп­қазығын бағамдаса, туған жерінің топы­рағына аунап қайт­са, күнінің жай өтпегені.

Барлық межеленіп отырған жос­­пар жүзеге асқанда, қала сыртын­да­ғы демалыс сауықтыру орындары ұзын-ырғасы 25 мыңға жуық баланы қамтиды. 1 маусымнан бастап мектеп жанындағы алаңдар да ұйым­дас­тырылмақ. Облыс бойынша де­ма­лыс­тың осы түрімен 56 мыңға жуық оқушы тынығады. Әлеу­мет­тік жа­ғы­нан аз қамтамасыз етілген отба­­сы­ның балаларын демалдыру да назарда.

Мектеп оқушыларының демалуымен қатар тәрбиесі де ұштастырылмақ. Бұл өте құптарлық шаруа. Жас кө­кі­рек­­ке патриоттық тәрбиенің дәнін егу тамаша іс болар еді. Осы орай­да әр­қилы экскурсиялар, мәдени жорық­тар, шатырлы және киіз үй лагерьлері қолға алынғалы отыр.

– Туған өлкенің тылсым қасиетін жас құрақтай жетіліп өсіп келе жат­­қан балалардың бойына сіңіру үшін ұлттық лагерь ұйымдастырса да болар еді, – дейді Жетпісбай Тұрсынбев, – мәселен, қазақтың қа­сие­т­ті киіз үйінен артық не бар? Ке­ре­геден Сары­­­ар­қаның салқын сама­лы соғып, ша­ңы­рақтан зеңгір ас­­­пан­­ның көгілдір бояуымен көмке­ріл­­ген биігіне жанарын қадаған жас ұлан даланың рухын түсінер еді әрі ұлттық лагерьде тататын дәм­ді сары қымыз бен құрт, ірімшік болса, қысқасы, ұлттық тағамнан дәм татса. Облыс орта­лығындағы тарихи-өлкетану мұ­ражайы көшпелі көрме ұйым­дас­ты­рып, облыстық филар­мо­ния­ның әншілері туған жеріміздің тарихи тұл­ғаларының өмірі мен өнегесін си­пат­тайтын концерттік кеш өткізсе. Күні-түні интернеттен бас алмайтын бала­лардың бойына ұлттық нәр осылай сіңбес пе еді.

Бұл бағытта да облыстық білім бас­­қармасының дайындап отырған қо­мақты шаруасы бар. Жаз бойы 850 шығармашылық үйірме мен студия жұмыс істемек. 1 260 еңбек жаса­ғы көгал­дандыру, абаттандыру жұмыс­та­ры­на араласады. Басқа да шаруа шаш­етек­тен. Мәдениет, спорт және білім беру саласындағы мем­лекеттік тапсырысты іске асыру­дың нәтижесінде 8 мыңға жуық бала әрқилы үйірмеге тегін қатыспақ. Бұл тарапқа 3,5 млрд теңге қаражат бөлініп отыр.

Жазғы демалыс кезінде балалар археологиясы бойынша атқарылатын жо­балар пысықталған. «Бір апта ауыл­­да» әлеуметтік бастамасы, «Та­рих­тың жанданған сабақтары» атты жағымды жаңалықтар да бар. Іргедегі Ресейді жай­лаған ағайынның балаларына ар­нал­ған «Айналайын, атамекен!» сок­ральді туры жұмыс істемек.

Міне, осы сәтте атажұртқа ат басын бұрған жас толқынға өңірдің өңін кел­тіретін, тылсым тарихтың тұң­ғиы­ғы­нан талмай сыр шертетін та­ри­хи жерлерді аралатса. Ата-ба­ба­­сының ақ білектің күшімен, ақ най­­заның ұшымен қорғаған ата жұр­тын­дағы аруағын асы­ратын құй­қа­лы жерлерді көрсетсе. Бурабай бау­­­­­райы тәлім-тәрибе беретін тарихқа тұнып тұр. Абы­­лайдың алаңы, Кене­сарының үң­гірі, одан басқа да ерлік­тің ізі тұн­ған шарада шүпілдеп кө­рінбей ме? Айталық, ерлік дас­та­ны жазылған Ерейменнің етегі, Алаштың Бөгенбай батыры. 1991 жылы маусым айында Ерейментау кала­сына кіреберістегі төбешікке Бөгенбай батыр стелласы орнатылды. Ел қор­ға­ған ердің ерлігі мен өрлігін бүгінгі ұр­па­ғына қапысыз меңзеп тұрғандай ат шаптырым жерден көзге түседі. Сол сәтте көкірегіңе мақтаныш сезімі құ­­йы­лып, тұла бойыңды өрліктің өкпек желі шарлап кеткендей болады. Сонау биіктің басынан батыр баба көз салып қарап тұрғандай. Стела мы­рыш­пен қапталған металл құры­лым­нан тұрады. Жоғарыға қарай өрле­ген найзалары және оған асылған қал­­қан­­дары бар үш бөлімді орталық ком­­позиция үш жүздің бір күмбез астында жиналғанын бейнелейді. Үш найзаны біріктіретін қалқанында «Қор­ған болған еліме, айбар болған же­ріме, қойылды осы ескерткіш, бұ­рын Бө­ген­­байдай еріме. XX ғасыр ұр­пақ­та­рынан», деп жазылған.

Міне, осындай сан ғасыр бойы санадан өшпеген рухани байлықты көкі­рек­теріне құйып алса, аз олжа емес қой. Бәлкім, арыдағы жұрт­қа айта барар, айбын асқан атасының елден ерек ерлік істерін. Оқушы­лар­дың жазғы демалысы ақыл таразысына салып қарасаңыз, тәп-тәуір ойластырылған сыңайлы. Тек жоғарыда айтып өткеніміздей, баға мәсе­лесі ата-аналарды алаңдатып отыр. Оған қоса, әр істе, тәрбиелік мәні бар әр шаруаның астарында жас кө­кі­рекке құя­тын жарқын сезімнің жар­қылы шал­қып тұрса.