Зияткерлік меншікті қорғау күшейтіледі

«Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне зияткерлік меншік және мемлекет кепілдік берген заң көмегін көрсету салаларындағы заңнаманы жетілдіру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңға Парламент депутаттары бастамашы болды.

«2018 жылғы маусымда зияткерлік меншік объектілерін тіркеудің бір деңгейлі жүйесін құруды, мемлекеттік қызметтер көрсету рәсімдерін оңтай­лан­дыруды, тауар белгісін заңсыз пай­даланғаны үшін өтемақы инсти­тутын және тауар белгілеріне өті­німдер жария­лау тетігін енгізу­ді көздейтін заң қабыл­данды. Осы құжат зияткерлік мен­шік саласындағы заңнаманы жетіл­­діру­дегі кезекті қадам бол­ды. Бұл процесс ұлттық заңна­ма­ны халықаралық шарттармен үй­лестіру қажеттілігіне негізделген.

Қазіргі уақытта Қазақстан 19 ха­лық­аралық шартқа және 25 өңірлік келі­сімге қатысады. Осыған байланыс­ты, 2020 жылы Парламент Мәжілісі Әділет министрлігіне осы саладағы құ­қық қолдану практикасына талдау жа­сауды ұсынды. Талдау Reed Smith ком­паниясының заң консультанттарын тарта отырып жүргізілді. Оның қорытындысы бойынша зияткерлік меншік саласын одан әрі дамыту жөнінде ұсыныстар әзірленді», деді заң жобасы жөнінде баяндама жасаған Мәжіліс депутаты Гүлнар Бижанова.

Бұл жұмыстың нәтижелері Мәжіліс депутаттарына таныс­тырыл­ған. Депутаттың сөзіне сүйенсек, заң жобасында халыққа мемлекет кепілдік берген заң көмегін 2025 жылға қарай 2 есеге ұлғайту жөнін­дегі міндетті шешу ұсынылады. Мұндай міндет Amanat партиясының сайлауалды бағдарламасында қойылған.

«Жол картасын орындау үшін 2022-2024 жылдарға республика­лық бюджеттен 8 млрд 700 млн теңге бөлінді. Түзетулер 12 мыңнан астам мемлекет кепілдік берген заң көмегін көрсетуге заң консультанттарын тартуға бағытталған және халықтың мұқтаж топтарын қамтуға көмектеседі. Бұл құқықтық мәселелерді шешу тиімділігін арттыруға, түрлі инстанцияларға жүгіну санын азайтуға ықпал етеді», деді Г.Бижанова.

Заң жобасына қатысты Сенат Спикері: «Бұл заң жобасы зияткерлік меншік құқығын жетілдіруді көз­дей­ді. Құжатта зияткерлік мен­шік құқық­тары мен өнеркәсіптік меншік объекті­лерін қорғауды күшейту мәселесі қарасты­рыл­ған» деген пікірін білдірді. «Заң жобасында ұлттық заңнаманы осы саладағы халықаралық ұстаным мен тәжірибелердің ережелерімен сәйкестендіруге қатысты нормалар да бар. Сондай-ақ енгізілген нормалар мемлекет кепілдік берген заң көмегін алу аясын кеңейтуге бағытталып отыр. Алдағы уақытта осы заң елімізде зияткерлік меншік нарығын дамытуға, азаматтарымыздың құқықтарын қам­тамасыз етуге өз септігін тигізеді деп сенеміз», деді Мәулен Әшімбаев.

Жалпы қабылданған заң уәкілетті органда, сараптама ұйы­мында және соттарда өтініш берушілер мен құқық иелену­шілердің мүдделерін көздейтін патенттік сенім білдірілген өкілдер институтын жетілдіруге арналған. Сондай-ақ заң консультанттары мемлекет кепілдік берген заң көмегін көрсету жүйесіне енгізіледі. Сол арқылы халықтың осал топтары өкілдерінің заң көмегін тегін алу мүмкіндігі пайда болады.

Сонымен қатар отырыста сенатор­лар өздерінің депутаттық сауалдарын жолдады. Үкімет басшысына жол­даған сауалында Нұртөре Жүсіп мемле­кеттік рәміздерді қорлаған және әдепсіз сөздер айтқан әншілерді сахнадан 5 жыл­ға шеттетуді ұсынды. Одан бөлек, Мәде­ниет және спорт министрлігі жанын­дағы өңірлік және республикалық көр­кем­дік кеңестердің жұмысын жандан­дыру қажеттігін айтты. «Жақында Алматы­дағы спорт сарайында өткен концертте «ИК» тобы мен «Шиза» лақап аты бар ән­шінің өте өрескел іс-әрекеттеріне куә бол­дық. Олар Туды келемеж етіп, бей­­әдеп сөздер айтты. Іле-шала тек кешірім сұрап, айыппұл төлегені мәлім болды. Жаңа Қазақстанның ең басты тала­бы – заң үстемдігі. Заң бәрімізге ортақ. Құр кешірім сұраумен құтылу – жауап­кер­­ші­ліктен жалтару деген сөз», деді Н.Жүсіп.

Осы орайда депутат осы оқиғаға қатыс­ты Мемлекет басшысының да пікір біл­діргенін атап өтті. Сенатордың ай­туын­ша, қоғам бұл оқиғаға қандай құқықтық баға берілетінін күтіп отыр.

«Қылмыстық кодекстің 372-бабы бойынша «Қазақстан Республикасының рәміздерін қорлау – 2000 айлық есеп­тік көр­сеткішке дейінгі мөлшерде айып­пұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыс­тарына, не 600 сағатқа дейінгі қоғамдық жұмыстарға тартуға немесе 2 жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеу­ге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыру­ға жазаланады». Концертті кімдер ұйым­дастырды? Әдетте қалтасында қомақ­ты қаржысы барлар өткізеді. Оларға мына мөлшердегі айыппұлды төлей салу түкке тұрмайды», деді депутат.

Сенатор мұндай оқиғалар үшін жауап­кершілікті қатаңдату маңызды екеніне сенім артып отыр. Ол шығармашылық еркіндігі жауапсыздықты білдірмейді, ал мемлекет ұлттық құндылықтарды белсенді қорғауы керек екенін атап өтті.

«Мәдениет министрлігі жанынан репертуарлық алқа мен республикалық және аймақтық көркемдік кеңестер құрылуы керек. Бұқаралық мәдени іс-шараларды өткізу мен жүргізу талаптарына халықтың салт-дәстүрі мен әдеп-ғұрпын сақтау мен сыйлау ережелерін енгізуді, осы талаптарды бұзған шығар­машыл ұйымдар мен әншілердің қызметін 5 жылға дейін шектеу қойылуы тиіс», деді сенатор.

Премьер-Министрдің орынбасары Ералы Тоғжановқа сауал жолдаған Мұрат Бақтиярұлы білім беру саласындағы проблемаларды көтерді. Атап айтқанда, білім алудағы теңсіздікті, бастауыш сыныптарда тілдерді оқыту сапасын, сондай-ақ Білім және ғылым министрлігін оңтайландыру мәселелерін атап өтті.

Тәуелсіздік жылдарында еліміздегі неғұрлым реформаланған білім беру саласы. Тек соңғы 5 жылда білім туралы заңға 29 рет өзгерістер мен толықтырулар енгізілді, ал мемлекеттік білім беру стандарты 2000 жылдан 2017 жылға дейін 7 рет өзгерді. Сонымен қатар бұл өзгерістерден тек кітап баспалары ғана пайда көрді, ал балалар тек тәжірибе нысанына айналады. Сенатор бұл салаға миллиардтаған қаражат салғанына қарамастан, елдегі білім деңгейі жақсартуды талап ететінін жеткізді.

«Әлемдік банк зерттеуі бойынша елдегі оқушылардың 1 пайызы ғана сапалы білім алып жатыр. Оқушыларымыздың басым бөлігінің таңдау жасау мүмкін­дігі жоқ. Олар негізінен екі не үш ауысым­дық мектептерде білім алуда. Әлем­дік банктің зерттеуінше қазір еліміздегі адам капитал индексі бар-жоғы 63 па­йыз. Бұл индекс бала туылғанынан бас­тап 18 жасқа дейінгі қалыптастырылуы тиіс оқушылардың қабілеттері мен дағдыларының жиынтығы. Біздің білім жүйесі осылардың 63 пайызын беріп отыр», деді сенатор.

Мұрат Бақтиярұлы өзінің сауалында саланың басқа да өзекті мәселелеріне тоқ­талды. Атап айт­қанда, Білім және ғылым министр­лігі осы мәселелердің бар­лығын шешу жолында аса ауқымды қызмет атқарып жатқанына назар аударды.

«Білім және ғылым министрлігі қазір­гі ережеге сай 200-ден астам қызмет көр­сетеді. Атап айтқанда, 900 мың бүлдір­шіні бар 10 300 балабақша, 3,5 млн оқушы оқитын 7 500 орта мектеп, 500 мың контингенті бар 820 колледж, 600 мың студенті бар 120 жоғары оқу орны және жарты миллионнан астам мұғалімдер мен педагогтардың жұмыстарын үйлестіру керек. Бұл бір министрлікке өте үлкен салмақ. Сондықтан да кеше ғана Президент айтқандай, министрліктің басқару жүйесін оңтайландыру жолдарын қарастырған дұрыс деп санаймыз», деді депутат.

Үкімет басшысының атына жолдаған депутаттық сауалында Сұлтанбек Мәке­жанов ауылдық бюджеттер кіріс­тердің жеке көздерінің тізбесін кеңейту керектігін айтып, осы бағытта бірқатар нақты шаралар ұсынды.

Ауыл округтері әкімдерінің дербес­тігін күшейту бюджетті ұлғайтуға септігін тигізеді. Ол үшін сенатор Сұлтанбек Мәкежанов жергілікті бюджеттерге түсе­тін түсімдер тізбесін кеңейтуді ұсын­ды. Депутат жақында Жамбыл облы­сына барған кезде сенаторлар ауыл тұр­ғындарымен бюджетара­лық қатынастар жүйесінің және бюджет­тік операцияларды оңтайландыру­дың мәселелерін талқылағанын атап өтті. Кездесулер барысында көтерілген мәсе­ле­лердің бірі 4 дең­гейдегі бюджет кіріс­терінің, яғни ауыл кірістерінің шек­теу­лі тізбесі болды.

«Төртінші деңгейдегі бюджет кіріс­терінің меншікті көздерін кеңейту бойынша бірқатар нақты тетік қарастырылғаны белгілі. Атап айтқанда, қоршаған ортаны өндірістермен ластағаны үшін төлемдерді, сондай-ақ қоршаған ортаны ластағаны үшін айыппұлдардың түсімдерін бюджетке 70 пайыз бөлу нормативі бойынша беру ұсынылады. Сонымен қатар ауылдық округтің учаскелік полицейлері салған айыппұлдарды сол ауылдың бюджеті­не берілсін», деді депутат Сұлтанбек Мәкежанов.

Сонымен қатар сенатор Үкіметке өңірлердің қаржылық дербестігін кеңейту және экономиканы дамытуды ынталандыру, сол арқылы жергілікті бюджет кіріс­терін ұлғайту тетіктерін әзірлеуді ұсынды.