Келешекке көз жүгіртуде ғылыми пайымға сүйенетін мамандар XXI ғасырдың жасанды интеллект ғасыры болатынын айтып жүр. Үлкен өлшеммен алғанда ғасыр енді ғана басталды. Ал жасанды интеллект саласының алғашқы қарлығаштары әлемде бірқатар салаға енгізіле де бастады.
Жасанды интеллект шешімдерінің әлемдік нарығы, соның ішінде бағдарламалық жасақтаманы, аппараттық құралдарды және қызметтерді қоса алғанда, 2022 жылдан 2026 жылға дейін жылына орта есеппен 18,6 пайызға өсім көрсетпек деп болжайды International Data Corporation (IDC) зерттеу ұйымы. 2026 жылға қарай бұл нарықтың айналымы 900 млрд долларға жетпек.
«COVID-19 пандемиясы қазіргі жүйелеріміздің біз ойлағандай төзімді емес екенін көрсетті. Цифрлы трансформация айрықша қажеттілікке айналды. Қазір тасымалдауда проблемалар туындап, білікті маман тапшылығының туындап жатқанын байқап отырмыз. Сондай-ақ нақты деректерді алу бойынша да түйткіл көп. Ал жасанды интеллект технологиялары нақты өмірдегі көп проблеманы шешіп бере алатынын дәлелдеді», дейді корпорацияның нарық бойынша аналитигі Мартин Нуска.
Сарапшылардың болжауынша, жақын келешекте жасанды ақыл-ой технологиялары болжап біле алмас оқиғаларда көмекке келуі мүмкін: мәселен, табиғи апат, соғыс жағдайларын алдын ала зерделеу, медицина жүйесіне терең әрі жедел талдау жасау, сондай-ақ электронды коммерция және қауіпсіздік саласы үшін тану жүйесін дамыту бойынша. Корпорация дерегінше, Еуропа, Таяу Шығыс және Африкадағы жасанды интеллект шешімдері нарығының жиынтық көлемі 2023 жылы 100 млрд долларға, ал 2026 жылы 200 млрд долларға жетеді.
Қазақстан да жасанды интеллекті дамытуға бей-жай қарамайды. «Жасанды интеллект саласындағы зерттеулер мен әзірлемелерді қолдау қорының» дерегінше, қазір отандық ғылыми зертханаларда жасанды интеллект саласындағы зерттеулер жүргізіліп жатыр. Оған бірқатар жоғары оқу орнының ғылыми-зерттеу орталықтары да қосылған. Оның әдепкі нәтижелері де көрініс бере бастады.
Мысалы, Алматы лабораториясында Cerebra жобасы дайындалды. Қазір ол әлемнің үздік MedTech-жобаларының қатарына кіреді. Жасанды интеллекті пайдалана отырып жасалған жоба бойынша дәрігерлер науқастың бойынан инсульт белгілерін бастапқы кезеңде-ақ айқындай алады. Оны денсаулық сақтау жүйесінде қолданудың тағы бір мысалы – радиологиялық кескіндердің орталықтандырылған медициналық архивінде PACS жасанды интеллекті тәулігіне 300-ге жуық рентгендік суреттерді қарап, 84 пайыз дәлдікпен өкпе ауруларының жиі кездесетін 14 белгісін анықтап береді. Нәтижелерді өңдеу және сақтау дәрігердің қатысуынсыз автоматты түрде жүреді.
Жасанды интеллектке үрке қараушылар қатары да басым. Әрине, түсінуге болады. Адам қабілетін, адам мүмкіндігін толығымен алмастыру мүмкін емес, түптеп келгенде қажет емес те шығар. Роботтардың әлемді басқаруы секілді тұжырымдардың біртіндеп утопиядан шындыққа айнала бастауы аздап көңілге кірбің де ұялатады. Бірақ заманауи үрдіс өз дегенін жасамай қоймайды. Солай екен, демек оның жақсы, қажетті қырын меңгеріп, жасанды интеллект маманға көмекші боларлықтай нұсқаларын қарастыру жөн болатын сияқты.
Президент Қасым-Жомарт Тоқаев осыған дейін Қазақстанның технологиялық серіктестік тұрғысынан брендке айналуы қажет екенін айтты. Бұл әсте тегін сөз емес. Бізде цифрлы трансформацияны жүзеге асыру үшін қолайлы алғышарттар бар. Білікті, қолынан іс келетін жас та көп. Жасанды интеллект бізде адам қауіпсіздігін қамтамасыз ету тұрғысынан, экономика өнімділігін арттыру тұрғысынан көмектесер болса, онда оны енгізу жолында аянып қалуға болмас.