Ұжымдық ұтқыр қимыл

«Қазақстан әскеріндегі жедел, жа­уынгерлік және жұмылдыру даярлығына қатысты іс-шаралардың бәрі Жоғарғы Бас қолбасшының Қарулы Күштерді қажетті деңгейде жауынгерлік әзірлікте ұстап тұру туралы тапсырмаларын іске асыруға бағытталған», дейді Бас штаб бастығының орынбасары – Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабы Жедел жоспарлау департаментінің бастығы генерал-майор Марат Аймашев.

Елімізде өткен «Айбалта-2022» стра­тегиялық командалық-штабтық оқу-жат­тығуларының бірінші кезеңі тамыз айының ортасында басталды. Кең көлемдегі ауқымды жаттығулар Қор­ғаныс министрінің бірінші орынбасары – Қарулы Күштер Бас штабының бас­тығы генерал-лейтенант Мұрат Құсайы­новтың жалпы басшылығымен өтті.

Оқу-жаттығулардың алғашқы ке­зеңінде әскерлер қолбасшыларының бас­шылығымен тактикалық, жұмылдыру және тактикалық-арнайы оқу-жаттығу­лары жүзеге асты. Оның ішінде аумақ­тық қорғаныс бөлімшелерінің қаты­суы­мен ведомствоаралық өзара іс-қимыл мәсе­лелері пысықталды. Атап айт­қанда, Батыс Қазақстан, Қостанай облыстарында өткен «Бекет-2022» ведомствоаралық оқу-жаттығулары барысында Қарулы күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың бөлімшелері орталық мемлекеттік және жер­гілікті атқарушы орган­дармен бір­лесіп, гибридтік сипаттағы дағда­рысты жағ­дайлар туындаған кездегі оқу-жа­уынгерлік тапсырмаларды орындады.

«Айбалта-2022» оқу-жаттығуының екінші кезеңі 26 қыркүйекте басталса, Ұжымдық қауіпсіздік туралы шарт ұйы­мының «Іздеу», «Эшелон» және «Өзара іс-қимыл» оқу-жаттығулары 8 қазанда мәреге жетті. ҰҚШҰ Қорғаныс минис­трлері кеңесі мен Қауіпсіздік кеңесі хатшылары комитетінің 2018 жылғы 8 қарашадағы шешіміне сәйкес бірлескен маневрлер ұйымға мүше ел­дердің бірінің аумағында жыл сайын өткізіліп тұрады», дейді Бас штаб бас­тығының орынбасары. Осыған сәй­кес биыл коалициялық күштердің бір­лескен оқу-жаттығулары Жамбыл облысындағы «Мәтібұлақ» және «Гвар­дейск» полигондарында өтті.

Оқу-жаттығудың жабылу рәсімінде сөз алған генерал-лейтенант Марат Құ­сайы­нов халықаралық оқу-жаттығу­лардың ауқымы кең болғанын, сондай-ақ қатысушылардың кәсіби деңгейі жоғары екенін атап өтті.

«Өзара іс-қимыл», «Іздеу», «Эше­лон» оқу-жаттығулары шеңберінде бас­­қару органдарының үйлесімді іс-әре­кеті, жауынгерлік әзірлікті және жедел үйлесімділікті жетілдіру міндеттері орындалды. Қатысушылардың барлығы жақсы нәтиже көрсетті. Жауынгерлік техника мен қаруды кәсіби тұрғыда меңгеру арқылы дайындық деңгейлерінің жоғары екенін көрсетті», деді М.Құсайынов.

Басшылық пен қатысушылардың пікі­рінше, оқу-жаттығулар ҰҚШҰ ұжым­дық күштері қолбасшылығының әскер­лер­ді басқарудың тұрақтылығы мен үз­­діксіздігін, далалық машық деңгейін және жедел әрекет ету күштері іс-қи­мыл­­­дарының үйлесімділігін жоспар­лау­­дағы, қамтамасыз етудегі прак­тика­лық дағдыларын арттыруға, міндет­терді орын­даудың жаңа нысандары мен тәсіл­де­рін әзірлеу мен меңгеруге мүмкіндік берді.

Бұдан өзге еліміздің шығыс, батыс, орталық және оңтүстік өңіріндегі жеті полигонда жедел-тактикалық, тактикалық, тактикалық-арнайы, ұшу-тактикалық және арнайы оқу-жаттығулары өткенін атап өту керек.

Бұл жаттығулардағы оқу-жауын­герлік тапсырмалар «Айбалта-2022» стра­тегиялық командалық-штабтық жат­тығуларының бірінші кезеңінде бас қол­басшылар мен қолбасшылар қабылдаған шешімдер негізінде әзірленді.

Ұйым аясындағы жаттығулардың Қазақстан аумағында өтуіне тоқталған генерал-майор Марат Аймашев: «Бірін­ші­ден, «Өзара іс-қимыл», «Іздеу», «Эше­­лон­ның» үшеуі де біздің әскерлер өткізетін оқу-жаттығулармен өзара ты­ғыз байланысты», дейді. Екіншіден, «Іздеу» және «Эшелон» арнайы жаттығу­ларын өткізуде қарулы қақтығыстардағы барлау жүргізу мен материалдық-тех­ни­калық қамтамасыз етудің маңыздылығы ескерілгенін бөле айтты.

«Үшіншіден, ұжымдық әрекет ету күштерінің қолбасшылығы қолданыс­тағы келісімдерге сәйкес Қазақстан Қа­рулы күштерінің десанттық-ша­буылдау әскерлеріне жүктелді. Коалициялық күш­тердің жауынгерлік іс-қимылдарын жоспарлау мен оларды қолдануды жүзеге асырды. Сол себепті арнайы опе­рациялар мен гуманитарлық акция­ларды өткізуден бастап, қорғаныс жүр­гізу мен қарсы шабуылға көшуге дейінгі тапсырмалардың барлық спектрі бо­йынша жауынгерлік және арнайы іс-қимыл­дар біздің басшылығымызбен жүзеге асты», деді генерал-майор М. Аймашев.

«Бұдан өзге, қазақстандық тарап ұжым­­­­дық әрекет ету күштері қолбасшы­лы­ғының басқару пунктінде жер беде­рін не­­ғұрлым толығырақ әрі дәл баға­лауға және 3D форматта жедел жауын­герлік жағдай жасауға мүмкіндік бере­тін арнайы геоа­қпараттық платформа орналастырып отыр. Қазақстан Рес­пуб­­­ликасының Ұлт­тық қорғаныс уни­вер­ситеті әзірлеген жа­уынгерлік іс-қи­мылдарды модельдеу үшін ма­темати­калық бағдарламалық қамтамасыз ету де пайдаланылды», дейді ол.

«Эшелон» арнайы оқу-жаттығуында әскерлерді материалдық-техникалық қамтамасыз ету мәселелері пысықталды.

Оқу-жаттығу шеңберінде стра­те­гия­лық, жедел-стратегиялық, жедел, так­тикалық деңгейдегі күштер мен құ­рал­дардың барлық жиынтығы қол­данылды. Олардың қатарында зақым­далған машиналарды жинау пункттері, далалық нан зауыттары, ветеринарлық зертханалар, артиллериялық қоймалар мен жа­нар-жағармай қоймалары, жанармай құю пункттерін айтуға болады. Сондай-ақ мобильді далалық госпиталь, оның ішінде бірегей далалық инфекциялық госпиталь да жұмыс істеді.

Әскерлерді тасымалдауға «Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясы, жа­нар­маймен қамтамасыз етуде «Қазмұнайаэро» бірыңғай опе­ратор-жет­кізу­шісі, сондай-ақ өрт-техни­калық жат­­тығу­ларға Төтенше жағдайлар ми­нис­трлігінің аумақтық бөлімшелері тар­тылды.

Сонымен бірге осы оқу-жаттығулар аясында материалдық-техникалық және медициналық қамтамасыз ету бойынша екі ғылыми-практикалық конференция ұйымдастырылды. Ең өзекті мәселелер бойынша ауқымды зерттеулер жүргізетін зерттеу тобы құрылып, ұшқышсыз ұшу аппараттарын қолдану, коалициялық авиациялық күштерді құру мен қолдану, биологиялық қатерлерді бейтараптандыру бойынша РХБ қорғаудың және медициналық қамтамасыз етудің жиын­тық құрылымын сынақтан өткізді.

«Іздеу» арнайы оқу-жаттығуы барысында ҰҚШҰ мүше елдердің барлау органдары мен бөлімшелері арнайы тапсырмаларды орындады. Олардың басым бөлігі түнгі уақытта іске асқанын ерекше атап өткен жөн.

Ұжымдық жедел әрекет ету күш­терінің әскер топтары қарсыласқа үздік­сіз барлау жүргізді. Осы мақсат­пен әуе, радиолокациялық, радиотехникалық, арнайы, әскери және артиллериялық барлау бөлімшелері бірыңғай жүйеге біріктірілді.

Арнайы мақсаттағы барлау топтары мен нысанаға алу және бағыттау топтары парашютпен десант түсіруді пысықтады. Ұшқышсыз басқарылатын құрылғыларды қолдану арқылы опти­калық-электрондық барлау жүргізілді. Мамандар рейд жасаушы жасақтарды айналып өткен қарсыластың орналасқан жерін анықтап, артиллерия мен май­дандық авиацияның соққылары арқылы жою үшін олардың орналасқан координаттарын берді.

«Бұл жерде барлау құралдарының оқ атып, зақымдау кезіндегі атысы мен соққы беру нәтижелері де бағаланды. Соның барысында артиллериялық, зымы­рандық және авиациялық бөлім­шелерді жіті барлау және қайта нысанаға алу да іске асырылды», деді генерал-майор М.Аймашев.

Оқу-жаттығулардың мақсаты бо­йынша басқару органдары мен контин­генттердің бөлімшелері негізінен ҰҚШҰ-ның Ұжымдық қауіпсіздік өңірін­дегі қарулы қақтығысты оқшаулау іс-қи­мылдарын пысықтады. Онда Ұжым­дық әрекет ету күштерін топтас­тыру, бір­лескен операцияларды дайындау кезіндегі өзгермелі жағдай ескерілді.

Арнайы оқу-жаттығудың мақсаты – басқару органдарының өзара іс-қи­мылын жетілдіру, далалық білім дең­гейін көтеріп, барлау бөлімшелерінің үйле­сімділігін арттыру.

«Ұжымдық жедел әрекет ету күштері басқару органдары мен бөлімшелерінің «Өзара іс-қимыл» командалық-штабтық оқу-жаттығуы ұжымдық қауіпсіздіктің Орталық Азия өңіріндегі қарулы қақ­тығысты оқшаулаудағы бірлескен опе­ра­цияларды дайындау мен өткізу мәсе­лелерін пысықтауды көздейді. Бұл жат­­тығулар үш эпизодтан тұрды. «Қар­сылас­қа оқ ату», «Маневрлік қорғаныс жүр­гізу» және «Қорғаныс шебін ұстап тұру».

Маневрлерге Қазақстан Республи­касынан десанттық-шабуылдау әскер­лерінің, Ресей Федерациясынан әуе-десанты әскерлерінің, Тәжікстан Рес­публикасынан ұтқыр күштердің, Бе­ларусь Республикасынан арнайы операциялар күштерінің бөлімшелері қатысып, бірлескен тактикалық және арнайы мін­дет­терді орындады», деді генерал-майор М.Аймашев.

Коалициялық күштер әуе, радиолока­циялық, арнайы және оптикалық-элек­трондық барлау құралдарымен артилле­рияны кешенді қолдануға негіз­дел­ген соғыс қи­мылдарын жүргізудің жаңа тәсіл­дерін игерді.

Артиллериялық бөлімшелер бата­реяға қарсы күресті жүргізу, өртке қар­сы маневр жүргізу, танкке қарсы құрал­дарды жаппай қолдану жөніндегі тапсырмаларды пысықтады.

Қазақстан Әскери-әуе күштері мен Ресей Федерациясы Әскери-ғарыш­тық күштерінің майдандық және армия­лық авиациясының экипаждары аралас авиациялық топтардың құра­мында коалицияның құрлықтағы бөлім­шеле­рінің іс-қимылдарына атыспен қолдау көрсетіп, тактикалық әуе десантын түсіру арқылы жаралылар мен науқастарды эвакуациялау тапсырмаларын орындады.

– Бұл оқу-жаттығуда біз барлық зақымдау құралдарын: артиллерия­ны, от шашу құралдарын, әуе, жер, радиоло­ка­циялық, оптикалық-электронды бар­лаудың барлық түрі арқылы авиа­цияны біріктіретін боламыз. Мұның бәрі бірыңғай ақпараттық-жауынгерлік кеңістікке біріктіріледі, – дейді генерал-майор М.Аймашев.ф