Балақан неге биіктен құлайды?

Осындай cуыт хабар тағы тарады. Дәлірек айтсақ, Қараған­ды облысында тағы екі бала тере­зеден құлап кетті. Періштесі қақ­са керек. Түрлі ауыр жарақат алды. Әйтеуір, аман. Бұл арада тағы деп таусылуымыз тегін емес. Өйткені, бұл – біздің есебімізше, аймақ­та айналдырған бір жарым айдағы құлаған жетінші бала. Негізі, Қылмыстық кодекстің 141-ба­бында «Балалардың өмi­рi мен денсаулығының қауiп­сiздiгiн қамтамасыз ету жөнiн­дегi мiндеттердi тиісінше орын­­дамау» жауаптылығы қарас­­ты­рылған. Бапқа сәйкес жаза сал­­дарға байланысты тағайын­да­лады. Егер жеңіл болса, айыппұл төленеді. Немесе екі жылға бас бос­тандығынан айырылады. Әри­не, қай ата-ана баласын өлім­ге қияды? Дегенмен ата-ана­лар бейқамдықтан бәрібір арыл­май жүр.

Елде көпқабатты үйдің тере­зесі қанша отбасын қара жа­мыл­дырғаны туралы нақты ста­тис­тика жоқ. 2014 жылдан бері Ішкі істер министрлігі бұл жө­нінде есеп жүргізбейді екен. Балалар жарақаты ретінде ғана тіркеледі. Қарағанды облысы полиция департаментінде де мұн­дай статистика жоқ боп шық­ты. Төтенше жағдайлар депар­таменті мен денсаулық сақтау бас­қармасының еншісінде көрі­неді. Яғни бұл құқықтық негізде іс қозғалмайтынын көрсетсе керек. Былтыр Қарағандыда терезеден құлаған бала саны 29 екен. Облыстың төтенше жағдайлар департаменті дерегінше, жыл басынан бері аймақта 11 баланы терезе ажалға апара жаздаған. Соңғы 2 айда қарабайыр есебіміз облыста 7 баланы санап шықты. Оның ішінде, екі жастағы бала осы мамырда көз жұмды.

Биылғы бірінші жағдай 19 наурызда – Балқашта, одан кейін 29 наурыз – Саранда, 23 сәуірде – Қарағанды мен Балқашта, 9 мамыр – Қарағандыда, ал осы аптада Теміртауда және Бұқар жырау ауданында тіркелді. Бұл – небәрі бір жарым айдағы ахуал. Ал алда – шіліңгір шілде. Көпқабатты үйлердің қапырықта қалатын шарықтау шегі әлі тумады. Те­ре­­зе­лердің жаппай ашылуы енді бас­талады. Қауіп көбейеді. Нен­дей амал, қандай тәсіл бар? Бұл жөнінде Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың тапсырма­сы бар. Мемлекет басшысы құры­лыс компанияларына қауіпсіздік нормаларын қатаң күшейтуді де міндеттеді.

«Құрылыс нормаларын­да қа­уіпсіздіктің нақты параметр­лерін күшейту қажет деп санаймын. Біз, әрине, құрылыс жағдайларын жеңілдетеміз. Бі­рақ кейбір құрылысшылар мен кәсіпкерлер мұның бәрін теріс пайдаланады. Қосымша қауіпсіздік шараларын қолдану қажет. Балалардың терезеден құ­лауына алдымен ата-аналар жа­уапты, әрі бұл қауіпсіздікті қам­тамасыз ету әкімдіктің міндеті», деген еді Президент.

Одан соң Президенттің тап­­сырмасы құзырлы орындар та­ра­­пынан компанияларға тек ұсы­­ныс ретінде ғана айтыл­ды. Бұл ұсыныстың ешбір заң­дық те­тігі жоқ. Оған себеп – жо­­ға­­ры­да айтқанымыздай, ба­ла­­ның қауіпсіздігіне, әуелі, ата-ана жа­уапты. Нұсқаулық ал­ған құрылыс компаниясы оны мүлтіксіз орындайды деу де өті­рік. Жүре тыңдайды. Күле шы­­ғарып салады. Заңда болмаған соң басын қатырып, босқа әуреге түс­пейді. Компаниялар үнем­­шіл. Бұл нұсқауды заңдық негізде бекітуге бола ма? Заңгердің айтуанша, ол мүмкін емес.

– Қазір құрылыс компания­ларына ұсыныс ретінде айтылып жатыр. Дегенмен оның орындалуын қатаң қадағалаған ешкім жоқ. Немесе олардың жо­ба­ларында мұны міндетті етіп қою керек. Сондай-ақ үй­ді қабылдағанда терезе қауіпсіз­ді­гіне назар аударылуға тиіс. Ен­дігі мәселе бұрынғы ескі үйлер­дегі қауіпсіздікті қайтеміз? Бұ­ған ата-ана ғана жауапты. Ата-ана балалы болған соң оның қауіп­сіздігін ойлауға міндетті, – дейді заңгер Көкеш Кәріғұлқызы.

Пластик терезе салатын кә­сіп­керлер жаз шыға жалпы тап­сы­рыстың көбейетінін айтады. Қорғаныс бекіткіштерді орнатуға да өтініш арта түсетін көрінеді. Тіпті «жау кеткен соң қылышын тасқа шабатындар да» бар. Ата-аналардың кейбірі жазатайым оқиға болған соң ғана опық жеп, орнатады екен.

– Кейінгі кезде қауіпсіздік бекіт­кіштеріне тапсырыстар кө­­бейді. Бағасы аса қымбат емес. Жыл­дам орнатылады, – дей­ді жеке кәсіпкер Владимир Воронов.

Оқиға орнына бірінші болып баратын төтенше жағдайлар де­партаменті жалпақ елді ескертуден кенде емес. Кішкентай балаларды қараусыз қалдырмауды жақтары талмай жұрттан сұрап-ақ келеді. Терезелерге арнайы бекіткіштер орнатуды да өтінеді. Тек тыңдар құлақ аз.

– Балалардың терезелер мен балкондардан құлауына жол бермеу үшін қараусыз қалдырмау керек. Бала терезенің алдына шы­ға алмайтындай етіп, жиһаз­дың барлық түрін ол жерден алып тастау қажет. Москит торы құ­лаудан қорғануға арналмаған. Сонымен қатар терезені бірне­ше сантиметрден артық ашуға мүмкіндік бермейтін арнайы бекіткіштер орнатылуға тиіс. Егер бекіткіш құрылғы орнату мүмкіндігі болмаса, терезенің тұтқасын алып тастап, оны тек қажет жағдайда қолдану керек, – дейді ТЖД баспасөз хатшысы Жанна Дәуренбекова. Мамандар ашық қалған терезе әсіресе екі жас пен жеті жас аралығындағы балаларға қауіпті екенін айтады.

Жаманат шақырғымыз кел­мейді. Десек те, бұл мәселе же­ке отбасы шеңберінен шығып кет­ті. Бүтін қоғамның проблемасы дең­гейіне көтерілді. Олай бол­са, қоғам бұл мәселенің алдын алып, ауыр статистиканы тоқ­тататын шешім шығару үшін нақты шараларды қолға алғаны жөн. Өкініштісі, мұндай қадам күні бүгінге дейін толық жасалған жоқ.

Қарағанды облысы