Жалпыға бірдей декларацияның үшінші кезеңі

«Атамекен» ҰКП басқар­ма төрағасының орынбасары Тимур Жаркеновтың айтуынша, декларацияның ресми атауы – 250.00 форма. Бір жылдан кейін, яғни 2025 жылы бұл форма орнына кәсіпкерлерге кірістер мен мүлік туралы декларацияны – 270.00-форманы тапсыру керек болады.

Декларацияда Қазақстан Рес­публикасындағы және шетелдегі барлық мүлік көрсетілуге тиіс. Атап айтқанда, бағалы қағаздар, цифрлық активтер, үлестік қатысу шарттары, 10 мың айлық есептік көрсеткіш (АЕК) немесе 34,5 млн теңге шегіндегі қолма-қол ақша, сондай-ақ шетелдегі жылжымайтын мүлік пен авто­көлік құралдары.

Айта кетейік, елімізде декла­ра­циялау 2021 жылы басталды. Оның түпкілікті мақсаты – же­ке тұлғалардың кірістерін бақы­лаудың тиімді тетіктерін құру. Сондай-ақ әділ салық салуды қамтамасыз ету мен әлеуметтік саясатты жетілдіру көзделген. Соның арқасында сыбайлас жемқорлық пен көлеңкелі экономика деңгейін төмендету жос­­пард­а бар. 2021 жылдың 1 қаң­­­тарынан бастап «кіріспе» дек­ларациясын шамамен 580 мың жеке тұлға тапсырған. Екінші кезеңде, бұл көрсеткіш 2,1 миллион адамды құрады.

Декларацияны бірінші рет ұсын­баған жеке тұлға ес­кер­ту алады. Ал келесі жылы тап­сырмағандарға 15 ай­лық есептік көрсеткіш көле­мінде айыппұл салынады. Декла­рацияда толық емес немесе бірінші ретте анық емес мәлі­меттерді ұсынғаны үшін ескерту жарияланады. Бір жыл ішінде шартты қайталап бұзғандар 3 АЕК көлемінде айыппұл ар­қа­лайды.

Өндірістік емес төлемдер, жеке тұлғалар және арнаулы салық режімдерін әкімшілендіру департаменті басқармасының басшысы Дина Құсайынованың айтуынша, декларацияны же­ке кә­сіпкерлер, коммерциялық жә­не коммерциялық емес ұйым­­­дардың заңды тұлғала­ры­­­ның басшылары, соның ішінде дирек­торлар кеңесінің төр­ағала­ры, заңды тұлғаның алқалы басқа­ру органының бірінші басшылары, жеке басшылар, тұрғын үй/саяжай кооперативтерінің төрағалары, заңды тұлғалар­дың құрылтайшылары мен қаты­сушылары тапсыруға міндетті. Филиалдар мен өкілдіктердің басшылары, тұрғын үй/сая­жай кооперативтерінің мүшелері және діни бірлестіктердің бас­тамашы-азаматтары мұндай декларацияны тапсыруға міндет­телмейді.

«Бұл талаптар жұмыс істе­мейтін және уақытша тоқта­тыл­ған кәсіпорындарға да қол­да­нылады. Сондықтан бола­шақта кәсіпкерлік қызметті жү­зе­ге асырғысы келмейтін кәсіп­керлерге жыл соңына дейін жұмыс істемей тұрған жеке кәсіпкерлікті жабуды ұсынамыз. Ал заңды тұлғалардың жыл соңына дейін таратуға уақыты болмайды, сондықтан олар міндетті түрде декларация тап­сыруға мәжбүр болады», деген болатын Дина Құсайынова.

Маман бағалы қағаз­дар, цифр­лық активтер, үлес­тік қатысу шарттары, инвес­ти­­­­ци­ялық алтын, зияткерлік мен­­­шік және авторлық құқық объек­­тілері, 34,5 млн теңге (10 мың АЕК) шегіндегі қол­ма-қол ақша, нотариалды куә­лан­дырылған қарыз шарттарынан бөлек, құны 3,4 млн тең­геден асатын мүліктердің де (мә­дени құндылықтар, зер­герлік бұ­йымдар, асыл тұқымды жа­нуар­лар) жалпыға бірдей дек­ла­рациялауға жататынын айтты.

«Декларацияны «e-salyq­azamat», «салық төлеуші каби­неті», «электрондық үкімет» мобильді қосымшалары арқылы тапсыруға болады. Сондай-ақ бүгінгі күні екінші деңгейлі банктердің қосымшаларында декларацияны тапсыру функ­циялары іске қосылды. Декла­рацияны қағаз түрінде де, электронды түрде де 2024 жылдың 15 қыркүйегіне дейін тапсыру қажет. Құжат тұрғылықты жеріне байланысты жіберіледі», дейді Мемлекеттік кірістер ко­митеті өндірістік емес төлем­дерді, жеке тұлғаларды және арнайы салық режімдерін әкім­шілендіру департаментінің директоры Нұржан Қуандықов.

Мемлекеттік кірістер орган­дары декларациялардағы көр­се­тілген деректердің дұрыстығын 2026 жылы ғана тексере алады.

Мемлекеттік кірістер ко­ми­­тетінің хабарлауынша, са­лық кодексінде тәуекелдің үш дә­режесін қарастыратын каме­рал­дық бақылау бар. Олар: тө­мен, орташа және жоғары тә­уе­­кел. Төмен дәрежелі тәуекел үшін ештеңе болмайды. Тәуекел дә­режесі орташа бұзушылықтар бо­йынша хабарлама беріледі. Тә­уе­кел дәрежесі жоғары бұ­зу­шылықтарға хабархат жібе­ріледі.

Бұған дейін өткізілген дек­ларациялаудың екі кезеңі мем­лекеттік қызметшілер мен те­ңес­тірілген тұлғаларға, квази­мемлекеттік сектор қызмет­кер­лері мен жұбайларына қатысты бол­ды. Оның аясында барлығы 2,6 млн адам қамтылды.