Сайлау – конституциялық-құқықтық өлшем

Құрылтайшылардың идея­сымен бұл күні бүкіл назар азаматтардың сайлау құқық­тарын қамтамасыз ету және сайлау үдерісін жетілдіру мәселелеріне аударылуы керек. Дөңгелек үстелге университет басшылығы мен профессор-оқытушылар құрамы, ОСК жанындағы Сарапшылық кеңес мүшелері, ОСК өкілдері, студенттер қатысып, Ыстанбұл университетінің деканы, құқық докторы Фитхи Гедикли құт­тықтаухатын жолдады. Іс-шара­ның модераторлары – Сарап­шылық кеңес мүшелері, заң ғылымдарының докторы, профессор Марат Қоғамов пен Индира Әубәкірова.

Басқосуда ОСК төрағасы Нұр­лан Әбдіровтің құттықтау сөзін ОСК мүшесі Шавхат Өтемісов оқып берді. Ортсайлаукомның басшысы құттықтаухатында азаматтардың сайлауға қатысуға ажырамас құқығы мен азаматтық бостандықтарды құрметтеуді білдіре отырып, «Қазақстан Рес­пуб­ликасының сайлауын ұйым­дас­тырушылар бұл күнді кәсіби мереке ретінде таниды. Бұл күні сайлаушылардың сайлау мәдениетін арттыруға бағыт­талған түрлі маңызды іс-шара өткізу дәстүрге айналды», деп атап өтті.

Индира Әубәкірованың айтуынша, 2024 жыл сайлау науқанына толы, әлем бойынша халықтың жартысынан көбі сайлау үдерісіне қатысады. «Биыл 60 мемлекет ұлттық дең­гейде сайлау өткізеді, оның ішін­де Еуроодақтың елдері, АҚШ, Үндістан, Индонезия және бас­қа да мемлекеттер бар», деді ол.

Басқосу барысында ғалым Қабдулсамих Айт­хожин «Қазақстан Республи­касы­ның сайлау құқығы: қазір­гі жағ­дайы мен болашағы» тақы­ры­бында баяндама жасап, сай­лау мәдениетін арттыру бағ­дарламасын әзірлеуді ұсынды.

Сайлау науқандарын қаржы­лан­дырудың негізгі аспектілері туралы заң ғылымдарының докторы Алпысбай Жүсіпов айтып берсе, заң ғылымдарының кандидаты Әлия Оразбаева конс­титуциялық реформа аясындағы сайлау институтына қатысты заңнамалық новеллаларға кеңінен тоқталды.

Іс-шарада профессор Марат Қоғамов Сайлау туралы Конституциялық заңға жақында басылып шыға­рыл­ған түсініктеменің тұсауке­се­рін өткізді. Ал профессор Ин­дира Әубәкірова іс-шара­ға қаты­сушыларды өз авторлы­ғындағы электоралдық онлайн-сөздікпен таныстырды. Сөздік Орталық сайлау комиссиясының ресми сайтында қолжетімді.

Естеріңізге сала кетейік, түсініктеме мен онлайн-сөздікті өткен жылы 7-8 желтоқсанда өт­кен халықаралық ғылыми-прак­тикалық конференция кезінде Орталық сайлау комиссиясының 30 жылдығына орай ОСК қол­дауымен ОСК жанындағы Са­рап­шылық кеңес мүшелері дайындаған болатын.

Сонымен қатар дөңгелек үстел­де университет магис­трант­тары сөз сөйлеп, еліміз­дегі сайлау циклінің ауқымды тақы­рыптарын, оның ерекшеліктері мен перспективалары жөнінде ой-пікірлерін ортаға салды.

Мәселе, магистрант Мади­на Болат 2022 жылғы конститу­ция­лық реформалардың нәти­жесінде сайлауда бәсеке­лес­тік пен азаматтардың Пар­ла­мент Мәжілісіне деген сені­мі артқанын атап өтсе, Зарема Маткенова еліміздің сайлау ценздары халықаралық стандарттарға сәйкес келетін­іне назар аударды.

Сондай-ақ Дүниежүзілік сайлау күніне орай ОСК жанындағы Сарапшылық кеңестің мүшелері – заң ғылымдарының докторлары, профессорлар Эдуард Мұха­меджанов пен Лейла Жанұзақова Алматы қаласында Абылай хан атындағы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университеті мен «Тұран» уни­верситетінің студенттеріне тақы­рыптық дәрістер өткізеді.

Қоғамның назарын отандас­тарымыздың сайлау мәдение­тін арттыру мәселесіне аудару мақсатында республика бойынша Дүниежүзілік сайлау күнін мерекелеу аясында жастар арасында 260 астам түрлі іс-шара жоспарланған. Аумақтық сайлау комиссиялары ЖОО студенттерімен кездесулер, кол­ледж студенттерінің пікір­сайыстарын, дөңгелек үстелдер, ашық есік күндерін, мемлекеттік қызметшілер, ҮЕҰ және саяси партиялардың өкілдерімен кездесулер, жоғары сынып оқушыларына арналған сынып сағаттарын, көрмелер, түрлі конкурс, олимпиада мен викторина ұйымдастырады.