XX ғасырдың әйгілі хореографы Ролан Петидің Морис Жаррдың музыкасына қойған «Париж Құдай анасының соборы» атты аңызға айналған балеті – бекзат өнер жанкүйерлерінің қай кезде де асыға күтетін қойылымы. Айтулы туынды елорда тұрғындары мен қонақтарына «Астана опера» театрының Үлкен залы сахнасында ұсынылды.
Виктор Гюгоның көпшілік жақсы көретін классикалық романының желісі бойынша жасалған спектакль өзінің бірегейлігі мен өзектілігін әлі күнге дейін бәсеңсіткен жоқ. Керісінше ол көрермендердің өшпес махаббатына ие болып қоймай, үнемі театр сыншыларының да оң бағасын алып келеді.
«Астана опера» балет труппасының орындауындағы спектакльді 2016 жылы зор табыспен өткен премьерасынан бастап елордалық көрермендер ғана ұнатып қойған жоқ, сонымен қатар оған Абай атындағы театр сахнасында Алматының және Мария театрының сахнасында Санкт-Петербургтің талғампаз көрермендері де таңдай қаға қол соқты. Өйткені Ролан Пети қойылымды алғаш рет Париж опера театрында сахналаған сәттен бастап оның даңқы асқақтай берді. Алпыс жыл бойы сан алуан балет труппаларының интерпретациясында әлемдік жетекші театр сахналарында қойылып келе жатқан спектакль сиқырының сырына әлі ешкім толық бойлай алған жоқ. Десе де әр ұжым түрлі тәжірибелерге барып, әлемдік классиканы өзінше түрлендіруге бейілді. Соның бірі де осы – «Астана опера». Елорда театрындағы бұл балет франциялық «Ролан Пети балеттері» қорымен бірге жүзеге асырылған, қойылым үйлестірушісі әрі жарық бойынша суретші – Жан-Мишель Дезире.
Осы тұста ескере кететін бір жайт, айтулы балетті орындау кез келген ұжымға сеніп тапсырыла бермейтінін баса айтқымыз келеді. Оны репертуарға қосу үшін әртістер жоғары кәсібилік пен керемет актерлік шеберлікті паш етуге тиіс.
Ролан Петидің бірегей туындысы «Астана операға» әлемдік балет жұлдызы, Ресейдің халық әртісі Алтынай Асылмұратованың бастамасымен әкелінген болатын. Өз уақытында Алтынай Әбдуахимқызы маэстро Ролан Петидің шақыруымен 5 жыл бойы оның труппасында еңбек етіп, француз майталманының көптеген хореографиялық жауһарларындағы басты партияларда жарқын өнер көрсеткен.
Кейін өзі еңбек ететін «Астана опера» театры сахнасына алып келуді мақсат етіп қойған биші осы балетті қою үшін Франциядан арнайы маман шақырады. Ол – әлемдік музыкалық қауымдастық биыл жүз жылдық мерейтойын атап өтіп жатқан маэстро Ролан Петидің досы, ассистенті әрі дәстүрлерін сақтаушы маман Луиджи Бонино. Аталған балет хореографиясының авторлық нұсқасының мінсіз тазалығын сақтау үшін елімізге ат терлетіп жеткен балетмейстер «Париж Құдай анасының соборы» спектакліне шын мәнінде соны серпін сыйлады.
«Мен Қазақстанға, Астанаға осынау керемет спектакльмен қайта келгеніме, сонымен қатар «Астана опера» балет труппасымен және оның көркемдік жетекшісі Алтынай Асылмұратовамен тағы да жұмыс істеп жатқаныма қуаныштымын. Ол менің жақын досым, талантты жан. Алтынай ханыммен бірлесе өнер тудыру – жанның рахаты. «Астана опера» сахнасына шыққан «Париж Құдай анасының соборы» балетінің қойылу деңгейіне қоюшы балетмейстер ретінде көңілім толды. Расымен де Ролан Петидің стилін орындау өте қиын, себебі ол классикалық бидің техникасынан айтарлықтай ерекшеленеді. Дегенмен бұл қиындықты талантты труппа ә дегеннен еңсере білді. Әртістер тапсырманы тамаша орындап шықты. Осы орайда театрдың жетекші солистерін атап өтпеске болмайды. Ғажап биші Бақтияр Адамжан Ролан Петидің көптеген спектаклінде өнер көрсеткен және осы балеттегі басты партияны жиі орындаған, соның ішінде Бақтиярдың Италияда таныстырған Квазимодосын талғампаз көрермен зор қошеметпен қарсы алды. «Париж Құдай анасының соборы» балетінің Астана халқының көңілінен шыққанына өте қуаныштымын. Бұл – сөзсіз еңбегіміздің ақталғаны, деді Луиджи Бонино.
Аталған қойылым туралы Thoughts on Papyrus. Exploration of Literature, Cultures & Knowledge сайтында жарияланған сын мақалада: «Осынау авангардтық спектакль өзіне балеттің дәстүрлі элементтерін заманауи би техникасымен біріктіре отырып, үш түрлі жігіттің: қатал дін қызметшісі Клод Фролло, ұсқынсыз, бірақ ақкөңіл қоңыраушы Квазимодо мен келбетті капитан Фебтің ғашықтық ынтызарлығының нысанына айналған кедей сыған қызы Эсмеральданың хикаясын баяндайды. Әлдебіреу емес, Ив Сен-Лоран жасап шығарған жарқын, сәнді костюмдер, сондай-ақ композитор Морис Жаррдың музыкасы осынау қойылымды нағыз көз қуантарлық мерекеге айналдыруға көмектеседі. Оның үстіне, балет дінге берілушілік, парыз, романтикалық махаббат пен құштарлық сынды тақырыптарды қозғайды», деп бағалай келе: «Париж Құдай анасының соборында» Ролан Пети хореографияның дамуындағы өзінің ең үлкен дарынын – тарихи реализм мен фантастикалық хикаямен біріктіре алатын қабілетін паш етеді. Топтық билердің де, қуатты солоның да хореографиясы шыңына жеткізілген, ал музыка өріс алып жатқан драманың маңыздылығы туралы жиі ескертіп отырады. Мәселен, ол сыған қызы туындатқан құштарлық, Эсмеральда немесе Квазимодо кез келген сәтте тап болатын қауіп болуы мүмкін», деп тұшымды түйін жасалыпты.
Елімізде ғана емес, әлем көрермендері ортасында да жоғары бағаға ие болған балетте «Астана опера» театрының симфониялық оркестрі, балеті, хоры және мимансы «Құрмет» орденінің кавалері Руслан Баймурзиннің жетекшілігімен өнер көрсетті. Ал спектакльдің басты бейнелерін елордалық театрдың танымал әртістері таныстырды. Атап айтсақ, нәзік Эсмеральданың партиясын қос құрамда Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткерлері Әйгерім Бекетаева мен Мәдина Өнербаева орындаса, Квазимодоның рөлінде сахнаға Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Бақтияр Адамжан, Серік Нақыспеков шықты. Фролло – Арман Оразов, Айбар Тоқтар, Феб – Диас Құрманғазы (дебют), Еркін Рахматуллаев сараптауында көрерменімен қауышты.