Демографияны жақсартатын бастамалар

Кейінгі жылдары Оң­түстік Кореяда ба­ла туу көрсеткіші тө­мен­­деп кеткен. Өйткені бас­пана қымбат. Баланы бағып-қа­ғу шығындары да аз емес. Сал­дарынан жастар мансап қуып, сәбилі болуға асықпайтын көрінеді. Осыған байланысты билік отбасын құ­руға ынталандыратын арнайы бағ­дарламаларды іске қосқан. Мә­селен, жалғыз­ілікті жандар арасында кез­десу ұйым­дас­тырылады. Егер қа­рым-қаты­насын жалғастыратын бол­са, оларға ақша төлейді. Бұған қо­са баспана сатып алу, үй жалдап­ тұруға да қаржылай көмек бар.

Ресейде де бала туу дең­гейі төмендегендіктен, демогра­фия­лық ахуалды жақсарту мақса­тында ел үкіметі жас отбасыларға көбірек көңіл бөліп жатыр. Тіпті кей шаруа қожалықтары мен кәсіпкерлер жұмысқа тек жас отбасыларды қабылдайды. Сондай-ақ Дума депутаттары ұзақмерзімді неке үшін арнайы төлемдер енгізуді ұсыныпты.

Швецияда жастарды балалы болуға ынталандыру үшін немерелерін бағып отыр­ған ата-әжелеріне мемлекет­тен ақшалай жәрдемақы таға­йын­далған. Осылайша, жас­тар еңбек нарығында қалып, әлеу­меттік қажеттіліктерін алаңсыз өтейді. Тиісті заң биыл жазда кү­шіне енген. Жаңа ережеге сай, ата-аналарға 45 күнге де­йін ақылы демалысын баланың заңды қамқоршысы емес адам­ға аударуға мүмкіндік беріледі. Жалғызілікті ата-аналар бір ба­лаға 480 күндік ақылы дема­лыс­тың 90 күнін аудара алады. Бүгінде 2 мыңға жуық швед азаматы заң ұсынған мүмкіндікті пайдаланған.

Швецияның әлеуметтік сақ­тандыру агенттігі өкілінің ай­туынша, жаңа заң ата-ана­лардың жұмыс пен жеке өмірі арасындағы тепе-теңдікті жақ­сартуға, гендерлік теңдікті нығайтуға бағытталған.

«Бұл бүкіл Еуропа үшін жақ­сы үлгі бола алады деп ойлаймыз. Осылайша, жастарды бала­лы болуға, сондай-ақ еңбек нары­ғында қалып, белсенді жұ­мыс жүргізуге ынталанды­ру­ға бола­ды», деді елдің Әлеумет­тік қамта­масыз ету министрі Анна Тенье.

Ал біздің елімізде кейінгі 5 жылда ажырасу көрсеткіші 48 пайызға азайған. Бұған қо­са сүрбойдақтар да көбейді. Ұлт­­тық статистика бюросының де­регінше, былтыр республикада 120 мың неке тіркелген. От­басын құрушылар 2022 жылмен салыстырғанда 6%-ға аз. Үй­лену­ді емес, әуелі үйлі болуды мақсат тұтқан ер-азаматтардың дені – 32-35 жаста, бұрымдылар 30-ға тақап күйеуге шығуға тырысады. Көпшілігі жас ұлғайған са­йын денсаулықтың сыр беретініне назар салмайды. Салдарынан елі­мізде жастар денсаулығы­ның әл­сіздігінен, экологияның нашар­лауынан нәресте сүйе алмай жүр­ген ата-аналар саны көбейген.

Бұл мәселені шешу мақса­тында Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың тапсырмасымен 2021 жылы «Аңса­ған сәби» бағдарламасы іске қосылды. Қазіргі таңда жоба аясында 21 мың әйелге көмек көрсетілген. Квота алған 8 мың әйел экстракорпоральды ұрықтандыру арқы­лы бала көтерген. Нәтижесінде, 7 мың­ғ­а жуық сәби дүниеге кел­ді. Бас­та­ма 2030 жылға дейін жал­ға­сады. Өйткені Мәдениет және ақ­па­рат министрлігінің зерт­­теуі бо­йынша, ерлі-за­йып­тылар­­­дың 20%-ы бала сүйе алмағандық­тан ажырасады екен. Сондай-ақ шаңырақтың шайқалуына тұрмыстық зорлық-зомбылық, опасыздық, лудомания, ішімдік пен нашақорлық себеп болып отыр.