Асқаралы Алатаудың бөктеріне орналасқан «Арыстан» мамандандырылған лицейінде бүгінде 240 оқушы білім алып жатыр. Оларға жоғары санатты мұғалімдер сабақ береді. Еліміздің барлық өңірінен іріктеу арқылы қабылданатын 9, 10, 11-сынып оқушылары шеттерінен дарынды, алғыр, қағілез десек, артық айтқандық емес. «Болам деген баланың бетін қақпа, белін бу» демекші, білімнің қайнарынан нәр алып, өнердің биігіне қанатын қомдаған талантты оқушылардың қатарында ұстаздардың бағыт-бағдар беруімен республикалық, халықаралық жарыстарға қатысып, жүлделі орындарды бағындырғаны аз емес. Сондай-ақ ғылымға ден қойып, түрлі жобаға қатысқан оқушылардың жетістіктері жетіп-артылады. Нәтижесінде, өткен оқу жылында ҰБТ тапсырған оқушылардың орташа көрсеткіші 104 балл болғаны – айрықша атауға негіз.
«Арыстан» мамандандырылған лицей болғандықтан, мұнда оқушылар сабақ оқып қана қоймай, темірдей тәртіпке үйренеді. «Тәртіпке бағынған құл болмайды» деген Кеңес Одағының батыры Бауыржан Момышұлының даналығын санаға сіңіріп, оқу мен жаттығу, демалу уақыттарын үйлесімді әрі тиімді өткізуге бейімделген оқушылардың бойынан әскерилерге тән іс-қимыл мен өжеттікті, қырағылықты байқау қиын емес.
«Оқушылардың әр күні кестеге сай өтеді. Түске дейін сабақтарын оқыған балаларға түскі астан соң, мұғалімдер қосымша сабақ өткізеді, тәрбиешілердің қадағалауымен үй тапсырмаларын орындайды. Оқушылардың білімін жетілдіру мен спортқа, өнерге баулу бағыттары бойынша 18 үйірме жұмыс істейді. Атап айтсақ, спорттан бокс, қоян-қолтық ұрыс, волейбол, баскетбол, футбол, шахмат, теннис, асық ату секциялары, ал өнерді ұштауда би билеп, ән айту, сурет салумен қатар, соңғы уақытта кәсіпқой фотограф Айтжан Мұрзанов жетекшілік ететін фотоүйірме іске қосылды. Осыдан-ақ біздің балаларымыздың оқумен қатар, мәдени, спорттық іс-шаралардан шет қалмайтын белсенділігін байқауға болады», дейді «Арыстан» мамандандырылған лицей бастығының тәрбие жөніндегі орынбасары Қанатбек Белгібеков.
Оқу жылында лицей оқушыларын Алматы қаласы мен облыстағы табиғаты көркем жерлерді аралатып, музейлерге, театрға алып бару үрдісі дәстүрге айналған. Осылайша, жұмыла атқарылатын ағарту жұмыстарының нәтижесінде лицей түлектері жан-жақты дамып, алға қойған мақсаттарына еш қиындықсыз қол жеткізіп отыр.
Білім шаңырағы негізінен физика, математика, информатика және тарих пәндерін тереңдете оқытуға негізделген. Биылғы оқу жылында 1280 оқушы осы лицейге қабылдануға ниеттенген екен, яғни бір орынға 10–5 баладан айналғанын айтқан Қанатбек Ербосынұлы бірінші кезекте ең жоғары балл жинаған оқушылар өткенін тілге тиек етті. Қайырымдылық жоба болғандықтан, лицейге қабылданған оқушылардың 40 пайызға жуығы көпбалалы, әлеуметтік тұрмысы төмен отбасылардың балалары екенін де ұмытпаған жөн.
Қайырымдылық қоры қамтамасыз ететін білім шаңырағына оқуға түскен балалар тегін білім алады. Олар 6 мезгіл аспен, жайлы төсек-орынмен, маусымдық 8 түрлі киім-кешекпен толық қамтамасыз етілген. Оқушылар стандартқа сай білім алады, ағылшын тілін оқытатын үйірмеге қатысады. Сондай-ақ сурет салу мен роботтехникаға әуес балалардың ізденістерін ұштауға баса көңіл бөлініп отыр. Оны көрме залына қойылған еңбектерінен көруге болады.
Оқушылар лицейде әскери-патриоттық тәрбие сіңіріп, саланың қыр-сырына қанығып шыққан соң, еліміздің әскери бағыттағы жоғары оқу орындарына еш қиындықсыз қабылданатынын айтқан тәрбие меңгерушісі, олардың арасында жоғары оқу орындарына түсе алмай қалатындары кемде-кем екенін атады. Өткен оқу жылындағы түлектердің 32 пайызы ҰҚК институтына, 20 пайызы ІІМ академиясына, 18 пайызы ҰҚК Шекарашылар институтына және Қарулы күштер институтына 24 пайызы түссе, 3 түлек Назарбаев университетіне қабылданып, 2 азамат АҚШ-қа, 1-еуі Түркияның жоғары оқу орнына түскенін тілге тиек етті.
«Бітіруші түлектер келіссөз бойынша күштік құрылымдарда қызмет етуге қабылданады. Бізде Түлектер ассоциациясы жұмыс істейді, сол арқылы мектеп бітірген балалардың қайда, немен айналысып жүргені жіті қадағаланып отырады. Түлектердің арасында жоғары оқу орнын жақсыға тәмамдап, қызмет барысында мемлекеттік марапат алған азаматтарға сыйақы тағайындалады. Шаңырақ көтергендеріне материалдық көмек көрсетіледі. Бір сөзбен айтқанда, қайырымдылық қоры түлектердің өмірден өз орындарын тапқанша қамқор болудан танбай келеді», дейді Қанатбек Ербосынұлы.
Лицей оқушыларының ата-аналарымен телефон арқылы тілдесуіне, демалыс күндері жолығуларына жағдай жасалған. Қыста 1 ай, жаз айларында 2 жарым ай демалысқа шығатын балалардың денсаулығы да жіті бақыланады. Оқу корпусында 20 төсектік медицина орталығы бар. Онда 2 дәрігер мен 5 мейірбике қызмет көрсетеді. Тұмау, суық тиген, басқа да жеңіл-желпі науқастанып қалған жағдайда ем алады.
Мұндағы балалардың басқа мамандыққа ауысуы екіталай. Олар отансүйгіш, антына адал, бір-біріне бауырмал, көпшіл, мейірімді болуға тәрбиеленеді. Сабағы төмендеген оқушыларға үлгерімі жақсы балалар үнемі көмектесіп, қатардан қалмауына қолұшын береді. Бұл да – білім шаңырағында қалыптасқан мейірімділік пен жанашырлықтың жарқын көрінісі.
«Арыстан» лицейінде 3 рота бойынша 12 сынып бар. Олардың аталымы «Найза» – 11 сынып, «Айбалта» – 9 сынып, «Қалқан» – 10 сынып оқушылары. Оларға Әшім Каримов сынды тәжірибелі командирлер жетекшілік етеді. Білімнің тереңіне бойлап, әскери-патриоттық тәртіпке бой үйреткен бозбалалардың арман-мақсаты Алатаудай асқақ. Солардың бірі Астана қаласынан келіп, оқуға қабылданған Дәурен Әбілмансұр биылғы оқу жылында «Алтын белгіге» үміткер. Үйдегі 5 баланың екіншісі. Ұлттық қауіпсіздік әскери институтына оқуға түсуді армандайды.
Еліміздегі ерекше оқу орындарының бірі әрі бірегейі саналатын «Арыстан» мамандандырылған лицейдің асханасы да талапқа сай жарқырай жабдықталған. Мұнда екі ауысыммен 20 адам жұмыс істейді. Бас аспаз Бағлан Ізтілеу Тағамтану академиясының ас мәзіріне сәйкес балаларға күнделікті режіммен 6 рет ас берілетіндігін, таулы аймақ және физикалық жүктемеге қарай астың құнарына назар аударылып, калория мөлшері артып отыратынын атап айтты.
Білім мекемесінің кітапхана қоры әдеби кітаптарға өте бай, газет тігінділері де жоқ емес. Оқу залында отырған балалардың бірі «Абай жолы» эпопеясын оқыса, енді бірі республикалық басылымдарға шолу жасап отырғанын аңғардық.
«Оқуға қабылданған балалардың біразы суға жүзуді осында келген соң үйренеді. Жарты жылдан соң 25 метрге жүзсе, жыл соңында 50 метрде еркін жүзетін болады. Орталарындағы үздіктер суға жүзуден жарыстарға қатысып, лицейдің намысын қорғайды. Бұл – лицей оқушыларының ынта-жігерінің нәтижесінде жүзеге асады», дейді дене дайындығы пәнінің оқытушысы, запастағы полковник Сәкен Сүлейменов.
«Осында оқып жатқаныма екі жыл болды. Мұнда ең алдымен сапалы білім беріледі. Сонымен қатар бізді спорттық үйірмелерге қатыстырып, физикалық дайындығымыздың нәтижелі болуына баса назар аударылады. Өнерден де шет қалмаймыз. Арамызда ән шырқап, би де билей алатын өнерпаздар өте көп. Өзім сабақтан тыс уақытта бимен айналысамын. Ай сайын мектепішілік мерекелік бағдарламаларға қатысып тұрамыз. Бүгінгі күнге дейін халық билерінің бірнешеуін үйрендік. Алғашында сабақ, үйірме, спорттық жаттығулардың барлығын меңгеруде аздаған қиындық болғанымен, уақыт өте келе бәріне үлгеретін болдық. Оқуды аяқтаған соң, Ұлттық қауіпсіздік комитетінің қызметкері болғым келеді», дейді Алматы қаласынан келген 10-сынып оқушысы Абдумутали Бақдәулет.
«Арыстандай айбатты,
Жолбарыстай қайратты –
Қырандай күшті қанатты
Мен жастарға сенемін!» – деп Алаш арысы Мағжан Жұмабаев жырлағандай, «арыстандық» жастардың жүрегінен Отанға деген сүйіспеншілік сезімі лүпіл қағады.
Алматы облысы