Кеше Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев IV халықаралық «KADEX-2016» қару-жарақ және әскери-техникалық мүліктер көрмесінің ашылу рәсіміне қатысты
Мемлекет басшысы іс-шара басталар алдында қару-жарақ, отандық және шетелдік өндірушілердің әскери техникалары назарға ұсынылған бірқатар павильондарды көріп шықты.
Қазақстан Президенті ашылуына қатысқан көрме барысында ТМД-дағы бірден-бір таулы-егерь полкінің, Қарулы Күштердің 36-шы десанттық-шабуыл бригадасының әскери қызметшілері, каскадерлер тобы мен ұрыс көріністерін қоятын мектеп оқушылары өз шеберліктерін көрсетті.
Нұрсұлтан Назарбаев бұқаралық ақпарат құралдарына арналған брифинг барысында тәуелсіздік жылдары Қазақстан өз Қарулы Күштерін дамыту бағытында ауқымды жұмыс атқарғанын, қазақстандық әскери қызметшілерді Қорғаныс министрлігінің оқу орындарында оқытуға зор көңіл бөлініп отырғанын атап өтті.
Сонымен қатар, Мемлекет басшысы Қазақстан армиясын материалдық тұрғыдан жабдықтау жүйесін бұдан әрі дамыта түсудің маңыздылығына тоқталды.
– Негізінен, біз өзімізде бар және кеңестік әскери-өнеркәсіптік кешенмен байланысты әскери техниканы қолданамыз. Сонымен бірге, өзге елдермен ықпалдастықтың, атап айтқанда, ҰҚШҰ аясындағы техникалық ынтымақтастықтың кешенді шаралары жүзеге асырылып жатыр. Ресей Федерациясымен қару-жарақ шығару және кейбір кәсіпорындарды Қазақстанға көшіру үшін бірлесіп жұмыс жүргізу жөнінде келісім бар. Еуропаның көптеген елдерімен де уағдаластыққа қол жеткізілген. Біз Қазақстанда ең тәуір құрал-жабдықтарды қолдана отырып, өзіміздің қорғаныс-өнеркәсіптік кешенімізді дамытудамыз. Бір жағынан, бұл айтарлықтай шығын әкеледі. Екінші жағынан, әскери өнеркәсіп елді индустрияландырудың ішкі жалпы өнім өсіміне үлес қосатын бір саласы болып саналады. Жалпы, бұл көрме бізге әлемнің ең заманауи қару-жарақтарын көруге мүмкіндік тудырады. Біздің әскерилеріміз үшін, жалпы Қазақстан үшін бұл іс-шараның маңызы зор деп ойлаймын, – деді Қазақстан Президенті.
Енді «KADEX-2016» көрмесі жөнінде кеңірек айтып өтейік.
Бұл күні таңсәріден бастап Қарулы Күштердің авиациялық базасының 8 павильонында отандық және шетелдік өндірушілердің қару-жарағын, әскери және авиациялық техникасын көрсету басталды. Биылғы көрме секцияларының саны 7-ге дейін кеңейтілген екен. Бұл секциялар авиациялық техникалар, ұшқышсыз ұшу аппараттары және ғарыштық технологиялар, Құрлық әскерлері мен Әскери-теңіз күштерінің қару-жарағы мен әскери техникасы, ӘШҚҚ жүйелері мен құралдары, әскерлерді тылдық және техникалық қамтамасыз ету мүлкі, IT-технологиялар, байланыс жүйелері мен құралдары, әскери саладағы роботты техника, әскери салада қолданылуы ықтимал баламалы қуат көздері бағытындағы соны жаңалықтарға арналған.
Көрменің жалпы ауданы 90 мың шаршы метрден астам аумақты алып жатыр. Оған 350-дей қазақстандық және шетелдік компания, 40-тан астам ел, 3,5 мың адам қатысып, 50 мың адам келіп көретін болады.
Нақтылай айтқанда, KADEX-2016 көрмесінің мәні мен мазмұны жыл сайын жоғарылап келеді. Мәселен, 2010 жылы көрмеге Қазақстан мен шетелдерден 156 кәсіпорын, 2012 жылы 253, 2014 жылы 300 әскери өнім шығаратын кәсіпорын қатысқан.
Осы арада ерекше тоқтала кетер жайт, көрмеде алғаш рет Қазақстанда құрастырылған «Арлан» атты бронды машина мен «Барыс» бронды транспортері көрсетілді. Бұл ұрыс машиналары Қазақстан Қарулы Күштерінің қажеттілігін өтеу үшін отандық кәсіпорында шығарылған болатын. Бүгінде республикамыздың Қарулы Күштерінде мұндай техникалардың баламалары жоқтың қасы. Бұл ұрыс машиналары Қарулы Күштердің мұқтаждығы үшін отандық кәсіпорында шығарылады.
Көрменің ашылуы барысында өз экспозицияларын ұсынатын павильондармен таныстыру өтті. Бұған қоса, іскерлік бағдарлама, яғни халықаралық әскери ғылыми-техникалық конференция, тұсаукесер, дөңгелек үстелдер болды. Демонстрациялық және іскерлік бағдарламалар негізгі міндетке қол жеткізуге, яғни қорғаныс-өнеркәсібі кешенінің үдемелі, қарқынды дамуына, инвестицияны тартуға, жетекші халықаралық өндірушілермен әскери-техникалық ынтымақтастықты нығайтуға бағытталған. Мәселен, Италияның «Beretta» компаниясы өз өнімін – ARX160A3, ARX300 шабуылдау винтовкаларын, APX тапаншасы мен өзге де атыс қару-жарағы және жеке қорғаныс құралдарын көрсетті. Сондай-ақ, Sako (Tikka TRG 22/42 TRG -M10) мерген винтовкалары мен оған қоса берілетін өзге де керек-жарақтар ұсынылды.
Ашық алаңдарда әскери техниканың ең соңғы үлгілері назарға ұсынылды. Меймандар мен қатысушылар дүркін-дүркін ататын зымыран жүйелерінің ең соңғы үлгілерін, заманауи радиоэлектрондық күрес және авиациялық техниканың әртүрлі типтерін тамашалады.
«Бүгін біз «Град» ҰМ-21 ДАЗЖ жаңғыртылған ұрыс машинасын ұсындық. Ол барлық заманауи стандарттарға сай келеді. Жаңғырту барысында қазіргі заманғы технология қолданылған. Толыққанды автоматтандырылған, оқ атудың дәлдігі жоғарлатылған, спутниктік және автоматтандырылған жүйесі де бар. Ұрыс алаңындағы төзімділігі алдыңғы маркаға қарағанда әлдеқайда жоғары. Сынамадан өткізген соң біз оны еліміздің Қарулы Күштері ұрыс машиналарының сериясына кіреді деп күтудеміз. Көрме өңірлерге және өзге де елдерге шығу мүмкіндігін береді. Мұндай іс-шаралар өте пайдалы. Бұл жерде өзге елдердің әскери өнімінің жаңа үлгілерімен танысып, олардан тәжірибе жинақтап, нәтижесінде өз мүмкіндіктерімізді арттыруға әбден болады», – деді бізбен әңгімесінде «Қазтехнологиялар» компаниясының бас маманы Андрей Карыпов.
Көрмеге, сондай-ақ, шетелдік серіктестер мен еншілес ұйымдардың шығарған әскери өнімдері, атап айтсақ, әртүрлі модификациядағы МИ-17 тікұшағы, Т-72A, T-72Б танктері қойылыпты.
Көрменің бағдарламасы бойынша Қазақстан Қарулы Күштерінің арнайы бөлімшелері және әскери бөлімдердің жарақтандыруында тұрған жауынгерлік техникалар-
дың қатысуымен көрсетілімдер болды. Ал KADEX-2016 көрмесінің маңызын арттыра түскен көрсетілімдер көпшіліктің көңілінен шыққаны сөзсіз. Өйткені, бұл күні көптеген әскери шоулар ұсынылды.
Осы жылы осынау ғаламат қорғаныс-өнеркәсібі кешенінің мүмкіндіктерін тамашалаудың ерекшелігі ұсынылып отырған техниканың алуан түрлілігі ғана емес, сонымен бірге, көрмеге орайластырылған қызықты бірегей акциялар болып табылады. Қазақстан армиясының әскери қызметшілері әскери автомобильдерде өздерінің кәсіби шеберліктерін көрсетті.
«Хаммер» атты 30 автокөлікті тізгіндеген әскери қызметшілер алаңда «KADEX» жазуын «жазды». Осылайша, қазақстандықтарды KADEX-2016 көрмесінің басталуымен құттықтап, жарақтандыруымызда тұрған техниканың қуаттылығын паш етті.
Сондай-ақ, дәстүрлі «KADEX» қару-жарақ пен әскери-техникалық мүлік көрмесі қонақтар мен қатысушыларды авиашоумен де таңғалдыра білді. Дәлірегі, әлемдегі ең салмақты екі қозғалтқышы бар тікұшақ болып табылатын, сондай-ақ, авиация тарихындағы салмақты тікұшақтардың тізіміне кіретін Ми-8 әскери жаңғыртылған тікұшағы өзінің жауынгерлік қасиеттерін паш етті. Сонымен қатар, көк аспанда тарихи бояуы бар Як-130 оқу-жауынгерлік ұшағын байқамау мүмкін емес еді. Бұл машина көп функциялы, онда Қазақстан Қарулы Күштері әуе авиациясының ұшқыштарын дайындайды.
KADEX-2016 көрмесіндегі авиашоуға қатысып жатқан техника қазақстандық өндірістің авиациялық керосинінде аспанға көтерілетінін айта кетейік. Пилотаж топтарының қатысуымен авиашоуды қамтамасыз ету үшін Қазақстанның мұнай өндіру зауытымен барлығы 405 тонна авиаотын және 670 килограмм арнайы сұйықтық жеткізіледі.
KADEX-2016 көрмесіне мұндай демеушілік қолдауды алғаш рет авиаотынмен қамтамасыз ету саласындағы мамандандырылған отандық компания «ҚазмұнайГаз-Аэро» ЖШС көрсетіп отыр. Барлық өнім көрмеге қатысушыларға ақысыз негізде ұсынылады.
«KADEX-2016» көрмесі аясында авиашоудың өткізілуіне байланысты халықаралық әуежайда ұшулардың уақыттық режімі енгізілді. Ұшулар келісіліп, үйлестірілуде, ал әуежай әдеттегі күн тәртібі бойынша жұмыс жасап тұр.
Көрменің алғашқы күні іскерлік бағдарлама бойынша шетелдердің қорғаныс ведомстволарымен бірқатар маңызды шарттарға қол қойылды. Тарата айтар болсақ, биылғы жылы «Қазақстан инжиниринг» ҰК» АҚ Украина және Беларусь елдерімен 3 маңызды келісімшарт жасасты.
Сонымен, қазақстандық жылу визиялық камераларды Беларуське экспорттау жоспарлануда. «КАЕ» қазақстандық компаниясы белоруссиялық «Пеленгке» оларды әрі қарай көздеуіш кешендеріне орнату үшін жылу визиялық камераларын жеткізуге ниет білдіріп отыр. «КАЕ» ЖШС бас директорының орынбасары Ә.Алшымбаев пен «Пеленг» ААҚ бас директорының орынбасары С.Литвяков «KADEX-2016» халықаралық қару-жарақ пен әскери-техникалық мүлік көрмесінің алаңында өзара түсіністік туралы тиісті меморандумға қол қойды.
Украиналық «Мотор Сич» АҚ «Қазақстан авиациялық индустриясы» (ҚАИ) ЖШС-іне Ми-20 және Ми-8 тікұшақтарын жаңғырту және Ми-8 тікұшақтарына арналған қозғалтқыштарды күрделі жөндеу бойынша технологияларды береді. Тиісті лицензиялық келісімге «Мотор Сич» АҚ президенті В.Богуслаев пен «ҚАИ» ЖШС бас директоры Қ.Жауханов қол қойды.
Бұдан басқа, бейсенбі күні «ҚАИ» ЖШС келешекте мұндай жұмыстарды АТО-да ұйымдастырумен белоруссиялық «558-авиажөндеу зауыты» АҚ-та Су-25 үлгісіндегі ұшақты күрделі жөндеу және жаңғырту үшін келісімге келді.
Қазақстанның «Қазтехнологиялар» компаниясы патрон зауытының болашақ өнімін жеткізу жөнінде Біріккен Араб Әмірліктері, Ұлыбритания және Болгариямен 3 меморандумға қол қойды.
Сонымен қатар, артиллериялық оқ-дәрілерді – Д-30 гаубицасына жарықшақты-фугасты снаряды бар 122 мм оқ ату жөнінде «Қалқан 7» ЖШС-мен бірлескен кәсіпорын құру туралы құрылтай шартына, Ресей Федерациясымен «Град» ҰМ-21 АЗЖ құрылғысын жаңғырту мәселелері бойынша шарт түзілді.
Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Әскери-теңіз күштеріне арналған зымыран-артиллериялық корабльді сатып алу жөнінде «Диарсан» түрік компаниясымен меморандум бекітілді.
Бұдан бөлек, «Қазақстан ASELSAN инжиниринг» ЖШС-пен Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті өзара ықпалдастық жөніндегі меморандумға қол қойды.
Айта кетейік, Қорғаныс министрлігі ұйымдастырып жатқан төртінші халықаралық KADEX-2016 көрмесі ағымдағы жылдың 5 маусымына дейін жалғасады. Соңғы екі күнде, яғни 4 және 5 маусымда көрме барлық келушілер үшін есігін айқара ашады. Елорда тұрғындары мен қонақтары көрме павильондарында болып, ақысыз негізде авиациялық және өзге де әскери техниканың жауынгерлік мүмкіндіктерінің көрсетілімдерін тамашалай алады.
Жолдыбай БАЗАР,
«Егемен Қазақстан»
Суреттерді түсіргендер
С.БОНДАРЕНКО, Б.ОТАРБАЕВ,
Ә.Деңгелбаева
