Медициналық сақтандыру

Мақсат – адам денсаулығына мұқият қарау мүмкіндігін арттыру Ұлт Жоспарында қойылған басты мін­дет­тердің бірі – міндетті әлеуметтік меди­циналық сақтандыру жүйесін (МӘМС) енгізу болатын, 100 нақты қадамның 80-ші қадамында оның мемлекет, жұмыс беруші және азаматтың ынтымақтастығы негізінде жүзеге асатыны айқын көрсетілген. Яғни, осы үш тұғыр жауапкершілікті тең көтермек. Тоқетерін айтқанда, МӘМС дәл осы қағидат негізінде орнықпақ. Сондай-ақ, жаңа жүйе бастапқы медициналық-санитарлық көмек­ті бірінші кезекте қаржыландыруға басым­дық бермек. Ендеше, өңірде бұл істің жай-күйі қандай деңгейде? Батыс Қазақстан облыстық денсаулық сақтау басқар­масының басшысы Қ.Ирменовпен әңгіме осындай бағытта өрбіді. – Қамидолла Мүтиғоллаұлы, биылғы жылдың тоғызыншы маусымынан елімізде МӘМС жүйесін жүзеге асыру жөніндегі іс-шаралар кешені басталып кеткені белгілі. Осы бағытта облыстағы медициналық ұйымдардың алғашқы беталыстары жөнінде не айтар едіңіз? – Әуелі міндетті әлеуметтік меди­циналық сақтандыру жүйесі дегеніміз не өзі? Оның тұрғындарға және тұтастай денсаулық сақтау жүйесіне тигізетін пайдасы қандай? Негізгі қағидалары нендей критерийлерге арқа сүйейді? Облыста осы басы ашық сауалдардың ара-жігін ажырату мен түсіндіру бо­йын­ша кең көлемді акция басталып кетті. Соның ішінде Санжар Асфен­дияров атындағы Қазақ ұлттық меди­­циналық университеті­нің кафедра мең­герушісі Құралбай Құрақбаевтың қатысуымен өңірдегі медициналық ұйымдарда өткізілген кездесулер бір­шама нәтижелі болды дей аламыз. Бүгінде бұл бағытта өңірде білікті мамандар арасынан арнайы жұмыс тобы құрылып, ақпараттық-түсіндірме жұмыстарын жүргізе бастады. Топ мүшелері алдын ала бекітілген жос­пар-кестеге сәйкес жұмыс істеуде. Олар өткен маусым айында Орал қала­сындағы №2 және №5 емханалар ұжым­дары және Теректі мен Зеленов аудандары медициналық меке­­мелері арасында кең көлемдегі ақпа­раттық-түсіндірме жұмыстарын атқарған болса, ендігі кезекте бұл істің ауқымы облыстағы өзге медициналық ұйымдарға қарай бағыт алып отыр. Мұндағы іс-шаралар алдағы тамыз айының аяғына дейін созылмақ. Ал қыркүйек пен қараша аралы­ғында азаматтар мен жұмыс беру­шілер арасында нағыз жанды, ой-пікір алмасу алаңдары пайда болады деп күтілуде. Оның бастауын­да «Атамекен» ұлттық кәсіп­керлер палатасының өкілдері тұр. Дәл осы кезден бастап мемлекет пен жұмыс беруші және әрбір адамның ынты­мақты жауапкершілігі бөлінбейтіндей біртұтас ағзаға айналады деуге де болады. Осы негізде шын мәніндегі медициналық сауықтыру жүйесін енгізу басталмақ. Бұл іс бұған дейінгі үздік халықаралық тәжірибені есепке ала отырып атқарылмақ. – Республика тұрғындарының бәрі бірдей экономикалық белсен­ділігі жоғары халық қатарына кір­мейді ғой. МӘМС жүйесі олар үшін тиімсіз, қажетті бола тұра қажетсіз болып жүрмес пе екен? – Бір есептен бұл мәселеге алаң­дауымыз өте орынды. Әйтсе де бұлайша қауіптенуге негіз жоқ. Өйткені, мемлекет экономикалық белсенділігі төмен топтар үшін жарна төлеу тәр­тібін орнықтырмақ. Өз кезегінде жұмыс берушілер мұндай жарнаны жал­дамалы жұмысшылар үшін төлейді. Сонымен бірге, ортан қолдай қызметкерлер және салық органдарына тіркелу арқылы өзін-өзі қамти алатын азаматтар аталмыш жарнаны өздері төлейтін болады. Денсаулық сақтау жүйесінде тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі (ТМККК) бар екенін білетін шығарсыз. Мемлекет осы көлемге сәйкес әрі қарай да азаматтарға қаржылай қолдау көр­сетуді жалғастыра бермек. Сондай-ақ, мұның қатарына әлеуметтік астары мен мәні бар ауруларды қамту, шұғыл жағдайлар, жедел медициналық көмек, санитарлық авиация және екпе егу кіреді. – Қалай дегенде де, ел-жұрт­тың бәрі бірдей медициналық сақтандыру жүйесіне енуі мүмкін емес қой. Айталық, көпшіліктің ішін­де сақтандырылмаған азаматтар болатынын жоққа шығаруға бол­майды. Өмір болған соң олардың да бастары ауырып, балтыры сыздайтыны анық. Сонда не істемек? – Мемлекетімізде азаматтардың денсаулығын қорғаудың жалпыға бірдей құқығы орныққан. Құқықтың аты құқық. Заңның аты заң. Оны орындамау, қамтамасыз етпеу еш мүмкін емес. Осы тұрғыда, өзіңіз айтқан­дай, сақтандырылмаған азаматтарға 2020 жылға дейін ТМККК аясында амбулаторлық-емханалық көмек көрсетілетін болады. Осы шеңберде олар қажетті дәрі-дәрмектермен де қамтылмақ. – Ал МӘМС аясында сақтан­дырыл­ған азаматтар қандай артық­шылықтарға ие бола алады? – Оларға жоғары технологиялық-медициналық қызметтер көрсетіледі. Стационарды алмастыра алатын тетіктер қолданылады. Ұзақ мерзім­ді мейіргерлік күтімдер жасалады. Мұның сыртында олар үшін дәрілермен қам­тылған амбулаторлық-емхана­лық көмек қашанда әзір. Бұған қоса, егер азаматтар ерікті сақтандыруға қаты­са­тын болса, МӘМС жүйесінде қарас­ты­рыл­маған медициналық көмек­терге де қол жеткізе алады. Бұл мәселе жеке сақтандыру компанияларымен келісім­шарт негізінде жүзеге асырылады. – Сіз жоғарыда сақтандыру үшін жарна төлеу қажеттілігі жөнінде айтып өттіңіз. Бұл қай уақыттан бастап төленбек? Оның мөлшері қандай? – Алдымыздағы 2017 жылдың 1 қаң­­тарынан мемлекет, жұмыс беру­­шілер және өзін-өзі жұмыспен қамтыған азаматтар әлеуметтік-меди­ци­налық сақтандыру қорына (ӘМСҚ) жарна төлеуді бастай алады. Ерекше санаттағы азаматтар үшін мемлекет төлейтін жарнаның мөлшерлемесі орташа айлық еңбекақының жеті пайызын құрайды. Оның көлемі кейінгі жылдарда біртіндеп өсетін болады. Ал жұмыс берушілер жарнасының жалпы көлемі кірістің бес пайызына тең. Табыс табатын тұрғындар мен өзін-өзі қаржымен қамти алатын азаматтар үшін олардың кірісінің жеті пайызы жарна мөлшерлемесі болмақ. – Мұндай жағдайда жалдамалы жұмысшылардың жағдайы қалай болмақ? – Олар жарнаны 2019 жылдан бір пайыз, 2020 жылдан бастап екі пайыз­дық мөлшерде төлемек. – ӘМСҚ жарнасын республика тұрғындары мен азаматтардың бәрі бірдей төлемейтін шығар? Әлде, төлей ме? Мәселенің осы жағын ашыңқырап берсеңіз екен? – Жарна төлеуден азаматтардың он бес санаты босатылады. Оның он екісі халықтың әлеуметтік тұрғыдан осал топтары. Сонымен бірге, осы қатарда әскери қызметшілер мен арнайы мемлекеттік және құқық қорғау органдарының қызметкерлері бар. – Әңгімеңіздің астарына қара­ғанда, МӘМС аясында көрсетіле­тін медициналық көмектің көле­мі ӘМСҚ-ға төленетін жарна мөл­шеріне тәуелді болып қалатын секіл­ді. Бұған не дейсіз? – Бұған ешқандай негіз жоқ. Ең бас­тысы, жарна өз уақытында әрі ұдайы төленіп тұрса болғаны. Елімізде қолданыстағы тәжірибеге сай ӘМСҚ-ға түсетін жарналарды бақылау ісін әрі оның қолды болып кетпеуін Қаржы министрлігіне қарасты Мемлекеттік кірістер комитеті өз бақылауында ұстайтын болады. – Әңгімемізді МӘМС мемлекет пен оның азаматтарына және еліміздің денсаулық сақтау жүйесіне қандай пайда әкеледі деген сауалмен түйіндесек, қалай қарайсыз? – Әлбетте. Жаңа жүйе ұлт ден­саулығын сақтау мен аурудың ал­дын алудың қамын ойлайды. Осы екеуінің өрісін кеңейтуді қарастыра­­ды. Сарап­шылардың болжамына сүйенсек, міндетті әлеуметтік-медицина­­лық сақ­тандыру енгізілгеннен кейін еліміз­дегі бастапқы медицина­лық-сани­тар­лық көмек көрсетудің сапасы мен деңгейі одан әрі арта түспек. Сондай-ақ, дәрі­гер­лер мен орта буын медицина қыз­мет­керлерінің жалақы­сын арттыру мүмкіндігі пайда болмақ. Әрі республикамыздың түкпір-түкпіріндегі ауруханалар мен емханалар құрал-жабдықтармен қамтама­сыз етілмек. Бұлар емдік қасиеті жоғары қымбат дәрі-дәрмектермен қамтылмақ. Ең бастысы, МӘМС рес­пуб­лика аза­мат­тарының жоғары санатты меди­цина­лық-скринингтік тексерулерден өтуіне қажетті алғы­шарттар туғызады. Жоғарыда айтып өткеніміздей, ауру­дың алдын алу дегеніміздің өзі де осы емес пе. Сондай-ақ, МӘМС жағ­дайын­да аза­мат­­тар қажет болса өз қар­жысын жұм­са­май ем ала алады. – Әңгімеңізге рахмет. Әңгімелескен Темір ҚҰСАЙЫН, «Егемен Қазақстан» ОРАЛ