Әкім есеп берді. Ел не деді?

Алматының алар орны айрықша

Әкімдердің елге есеп беретін үрдісі бойынша Алматы қаласының әкімі Ахметжан Есімов сәрсенбі күні қала тұрғындарымен кездесті. 2010 жылы оңтүстік астанада біткен істі әкімнің аузымен түгендесек, төмендегідей.

Бюджет 33 млрд. теңгеге өстi

...Ендi биылғы Тәуелсiздiгiмiздiң 20 жылдығына орай осы табыс­та­рымызды еселей түсу жағын ойлас­тыруымыз керек, деген Алматы әкімі: 28 қаңтардағы Елбасының «Бола­шақтың iргесiн бiрге қалаймыз» атты Жолдауында: «Бiздiң бағдарламамыз­дың басты мақсаты – халықтың әл-ауқатын жақсарту», деп атап көрсет­кенiн бiлесiздер. Президентiмiздiң алға қойған бұл мiндеттерiн орын­дауда Ал­матының орны ерекше. Әлем­дiк дағ­дарыс жылдарында қала қа­зынасын ортайтпай, елдiң әл-ауқатын әлсiретпей, қиыншылықтарды жеңе бiлдiк. Өткен жылы қала экономикасы тұрақты даму қарқынын көрсетiп, бюджетiмiз 33 миллиард теңгеге өстi. Бұл – бiздiң дағ­дарысты еңсерiп, жаңа даму жолына түскенiмiздiң көрiнiсi, – деді. Әр тұрғынға 15 мың доллардан Есептiк мәлiметтер бойынша 2010 жылы Алматының өңiрлiк жиынтық өнiмiнiң өсiмi шамамен 3 пайызды немесе ақшаға шаққанда 3 трлн.-нан астам теңгенi құрады (бұл әр тұрғынға 15 мың доллардан келедi). Өнер­кәсiптiң көтерiлуiн қамтамасыз еткен негiзгi сала – тамақ өнеркәсiбi болды. Ондағы өн­дiрiстiң көлемi үштен бiр бөлiкке кө­бейдi. Ал бұл өсiмде маңызы аз емес рөлдi «Самұрық-Қазына» қорымен жү­йелi жұмыс алды. Соңғы екi жыл бойында Алматы қалалық әкімдігінің ұсынысымен аталған қор өз тапсырыс­тарын Алматы қаласы кәсiпорын­да­рында орналастырды. 60 пайызы шағын-орта бизнес үлесінде Өткен жылы Алматыда тамақ өнiм­дерiн, жиһаздар, құрылыс материал­дарын шығаратын, киiм тiгетiн және басқа да 58 жаңа өндiрiс құрылды. Қа­зiр шағын және орта кәсiпкерлiк әрбiр жұмысқа қабiлеттi үшiншi қала тұр­ғы­нын жұмыспен қамтамасыз етедi және бюд­жетке түсетiн салықтың 60 пайы­зын бередi. Бұл сала тұрақты түрде да­мып келедi. Осы орайда қала эконо­ми­касының бұл саласында жұмыс iстеп тұр­ған кәсiпорындар саны – 6,1 па­йыз­ға, жұмыспен қамту – 4 пайызға, тауарлар өндiрiсi, жұмыстар мен қызмет­тер 4,8 пайызға артты. Экономикалық бел­сендiлiктiң жандануына сәйкес қала тұр­ғындарының да табыстары өсуде. Атап айтқанда, өткен жылы әр ал­ма­тылық орта есеппен айына 104,4 мың теңге табыс тапты, бұл 2009 жылғы көрсеткiштен 5 мың теңгеге жоғары. Қала тарихындағы ең жоғары бюджет Экономиканың өсуi, табыс пен тұ­тынудың жоғарылауы қала бюджетiне оңтайлы ықпал етуде. Осы орайда қа­ланың нақты орналастырылған бюд­жетi (яғни, бюджеттiк алымдарды шегеруден тыс) өткен жылы 267 млрд. теңгенi құ­рады және ол Алматы тарихындағы ең жоғарғысы болды. Мемлекеттiк бюджетке 757 млрд. теңге сомасында салық жи­налды. Бұл алдындағы жыл дең­гейiнен 19 пайызға артық. 75,4 мың жұмыс орны құрылды Мемлекет – экономиканың негiзгi ин­весторы болып қалуда. Сөйтiп, жал­пы алғанда дағдарысқа қарсы шара­лар­ды жүзеге асыру қала экономикасына 2 жыл iшiнде 75,4 мың жұмыс орнын құ­руға мүмкiндiк бердi. Ал 2010 жылы индустрияландыру картасы шеңберiнде 5 шағын станса iске қосылып, Қысқы Азия ойындары нысандары электр қуа­тымен толық қамтамасыз етiлдi. Гемодиализ (жасанды бүйрек) үшiн ерiткiш жасайтын жаңа өндiрiс iске қо­сылды. Сондай-ақ қатты және сұйық дәрi-дәрмектер шығару бойынша жоба жүзеге асырылуда. Мемлекеттiк тұрғын үй бағдарлама­сының екiншi кезеңi барысындағы 2008-2010 жылдары Алматы қаласында 2472 пәтер пайдалануға берiлдi. Бұл – 89 216 шаршы метр тұрғын үй. Мем­лекеттiк бағдарламаны жүзеге асыру мегапо­листегi тұрғын үй мәсе­лесiн ай­тар­лықтай дәрежеде шешуге мүм­кiндiк бердi. Бiрақ, әлi де 10 мыңнан астам адам кезекте тұр. Сондықтан да, қалада ипотекалық бағдарлама жолға қойылған. Экология – шаһардың басты мәселесі Қай кезде де мегаполис қала үшін экология ең өзекті мәселенің бірі болып келеді. Бұл туралы қала әкімі: Қаламыздың негiзгi экологиялық мәселесi оның ауа бассейнiнiң ахуалы болып табылады. Өткен жылы кешендi табиғат қорғау iс-шараларына 5,1 млрд. теңге бағытталды. Соның нәтижесiнде, бiзге ауаның ластану деңгейiн 10 па­йызға төмендетуге мүмкiндiк туды. Индекс 12,9-дан 11,7-ге төмендедi. Қаламыздың ауа бассейнiн ластау­дың басты көзi – атмосфераға 80 па­йызға жуық зиянды қалдық шығаратын автомобиль көлiктерi болып табылады, – деді. Жыл басында Алматыда 550 мыңнан астам автокөлiк тiркелген. Мұның өзi бiр жағынан, тұрғындар әлеуетiнiң дең­гейiн бiлдiрсе, екiншiден, үлкен эко­логиялық мәселе туындатуда. Көлiк қатынасының ұстынды жаңа кезеңi қаламызда метрополитендi iске қосумен бiрге енетiн болады. Қазiрдiң өзiнде қала орталығын шағын аудандармен жалғайтын екiншi кезектiң жобасы әзiрленуде. Шаһардың таза ауасы жолындағы күресте қала жолдарының сапасы ай­рықша маңызды. Бiр жыл iшiнде 207 шақырым жол жөнделiп, 59 шақырым жол белдеуi салынды. Ал, екi жылда жөнделген, салынған жол ұзындығы – 630 шақырым немесе бұл жолдың 40 пайызына тең. Тұтастай алғанда, көлiк кешенi мен жол инфрақұрылымын дамытуға был­тыр 60 млрд. теңге инвестиция тартылды. Энергетика өркениет өрісін кеңейтеді Алматының жылу-энергетикалық ке­шеніне өткен жылы 80 млрд. тең­геден астам қаржы құйылды. Аталған салаға салынған инвестиция қаладағы аса қажет нысандар құрылысын қам­тамасыз етуге бағытталды. 2010 жылы бес трансформаторлық подстанса са­лын­ды. Оның iске қосылуы қала­ның оңтүстiк, оңтүстiк-шығыс және ор­талық бөлiгiндегi энергетикалық жүк­теменi азайтты. Аталған аумақтарда апаттық өшу саны азайды. Қаладағы жылумен жабдықтауды жақсарту, қайта жарақтау шығынын азайту үшiн магистралдық және бөлу желiсiнiң 16 шақырымы күрделi жөн­деу­ден өткiзiлдi. Негiзiнен алғанда, бұл учаскелер 30 жылдан да көп уа­қыт қыз­мет атқарған. ЖЭО-2, ЖЭО-1 құрама жылу магистралдарының құры­лысы жалғасуда. Маңызды фактор – экологиялық қысымды азайтып, газдандыруды жедел қолға алу. Былтыр қала әкiмдiгi мен «Қазтрансгаз» ұлттық ком­паниясы ме­морандумға қол қойып, тұрғын­дарды газбен қамтамасыз етудi аяқ­тауға ке­лiстi. Осының өзi жиi өшiрiп тастауға құлықты өзбек газына деген тәуел­дiлiктен құтқарады. Алма­тының жеке тұрғын үйлер секторын газбен қам­тамасыз ету бағдарламасы шең­берiнде 57 шақырым газбен жаб­дық­тау желiсi жүргiзiлдi. 20 мыңдай үй газ желiсiне қосылды. Қалада сумен жабдықтау және су айдауды жақсарту мақсатында 26 шақы­рым су жүйесi мен кана­ли­за­циялық желi күрделi жөндеуден өттi. Өркендеген оңтүстік астана Былтыр 24 мың талшыбық отыр­ғызылып, гүл-сауыттар 110 мың шар­шы метрге шоғырландырылды. Мұ­нымен қоса, 32 субұрқақ қайта жа­рақталды. 2010 жылы санитарлық та­залық жө­нiндегi мемлекеттiк кә­сiпорын құры­лып, бұл үшiн 1,1 млрд. теңгеге арнау­лы жол тазалағыш техника сатып алын­ды. Сөйтiп, қаладағы жеке ком­па­нияларға балама жұмыс орны құрыл­ды. Ендi қатты тұрмыстық қалдықтарды iрiктеп жинайтын шұң­ғыл контейнерлер орнату жөнiн­дегi жо­ба жүзеге аса бастады. Қағаз, әй­нек, қауырсын сы­қыл­ды қалдықтың бiр бөлiгi екiншi қайтара пайда­ла­натын материалға жатады. Осылайша Алматы әкімі атқарыл­ған тірліктерді сала-сала бойынша жіктей келе, 2011 жылғы мiндеттер жөнiнде де айта кетті. Ахметжан Есімов тәуелсіздігіміз­дің 20 жылдығына орай метро пай­далануға берілетінін, шамамен биыл туризмнен түсетін пайданы, тағысын-тағыларды баяндады. Оған қоса білім беру, ден­саулық сақтау салаларында да жасалуы тиіс жұмыстарды алға тартты. Биыл қалған 3,5 мың үлескердің мәселесі шешіледі, деді әкім сөзінің соңында. Осыдан кейін қала тұрғын­да­рының көкейінде жүрген көп сауал­ға жауап берді. Айнаш ЕСАЛИ, Алматы.

Салауат пен аманат

Биік мінберге Елбасының сенімді серіктерінің бірі болған, мемлекет және қоғам қайраткері Сейілбек Шаухаманов көтерілді. Талай жыл тақымы аттан түспеген ағаның анау-мынау тірлікке көңілі тола қоюы қиын. Ол оның кірпияздығынан емес шығар. Қайта істің көзін білетін білікті басшы болғандығынан деп түсіну керек. «Болатбек Баянұлының есебін тыңдадық. Былтырғы жасалған жұмысты айтқан жоқ. Мынаны істедік, ананы істемедік демеді. Өте дұрыс. Жасалған істі ешкім тартып алмайды. Ол ел игілігіне қалады. Бүгінгі баяндама биыл атқарылатын іске арналды. Құптаймын», – деді Шаухаманов. Бұл Қызылорда облысының әкімі Болатбек Қуандықов есепті баянда­ма­­сын жасап болғаннан кейінгі кө­рініс еді. Әкімнің атқарылған істі емес, жа­са­латын жұмыс туралы сөз ет­кенін көр­генде біз де тосырқап қа­былдадық. Әдетте жыл он екі айда жеткен жетістіктер айтылып, бағын­дырған белестер турасында сөз болып, баян­дама да соған ыңғай­ла­нып жаса­латын еді. Қызылорда об­лысының әкімі бұл үр­діспен жүр­меді. Тосырқап қабыл­даға­ны­мыз да сон­дық­тан. Сонда да өткен жылдың сан­дарын сөйлетіп көрейік. Былтыр ауыл шаруашылығы өнім­де­рінің жалпы көлемі 7,5 пайызға арт­­қан. Егін орағының қорытындысы бо­йынша қамбаға барлығы 376 мың тонна күріш түс­кен. Бұл соңғы 20 жыл­дағы ең жоғарғы көрсеткіш ретінде тіркеліп отыр. Облыстағы өнер­кәсіп са­ласының өркендеуі де кө­ңіл қуан­тады. 2010 жылы 775 мил­­лиард тең­ге­нің өнімі өнді­ріл­ген. Елбасы біз­дің өмі­рімізге ин­дус­трия­лық-ин­но­ва­­ция­лық даму бағдар­лама­сын енгізгені белгілі. Осы орайда об­лыс бо­йынша 11 жоба іске асқан. Сөйтіп, был­тырға жос­­парланған  мін­­деттер то­лы­ғы­мен ат­қа­рыл­ды. Аймақ шең­берінде жұ­мыс­­сыздықтың дең­гейі 0,6 пайызға тө­мендепті. Ал ор­таша ай­лық жа­ла­қының мөл­шері 15 пайызға артқан. Өт­кен жы­лы біткен то­лайым тірлікті тү­­­йін­деп айт­қан­да, осыған сая­ды. Бар­лық істі баяндап шығуға да бо­латын еді. Бірақ Шаухаманов айт­пақшы, «оны бізден ешкім тартып алайын деп жатқан жоқ». Ат­тың ба­сын атқарылар шаруаға қарай бұрайық. Облыс аумағында үдемелі ин­дус­триялық-инновациялық бағдарла­ма­ны іске асыру шеңберінде жалпы құны 222 миллиард теңгені құрайтын 54 жоба іске аспақшы. Оның 19-ы би­ыл оң­ға­рыл­мақ. Ал осының ішіндегі екі жоба рес­публикалық индус­трия­лан­дыру карта­­сына енген екен. Қолға алы­натын жо­балардың маңыздысы мы­налар: былтыр желтоқсан айында сүт өңдейтін фер­маның бірінші кезегі іске қосылған. Бұл елі­міздің оңтүстік өңір­леріндегі ең ірі ке­шен екенін айта кетуге тиіспіз. Биыл да бұл іс жалғасын табатын бо­лады. Сөйтіп сүт өңдей­тін фер­маның екінші кезегі қолға алынады. Одан бөлек алғаш рет өсім­дік майын өндіретін цех іске қо­сылады. Сондай-ақ қамыс жаң­қа­ларынан құры­лыс зат­тарын дайын­дайтын арнайы зауыттың да жұмысы осы жылы аяқ­талады. Шиелі ауда­нында іске асырыл­ғалы жатқан бұл зауыт республика бо­йынша баламасы жоқ жоба екенін айт­қан абзал. Әкім сөзіне сенсек, облыста шағын және орта бизнестің үлесін 25 пайызға арттыру көзделген. Әрине, бұл бір жылдың еншісіндегі шаруа емес. Атал­мыш бастама 2015 жылға дейін жал­­ғасады. Тауар өндіру, ха­лыққа қыз­мет көрсететін шағын және орта кәсіп­кер­лікті дамыту мақсатында мемлекеттік және жеке секторды біріктіру жо­лымен «Қы­зыл­орда» әлеуметтік-кәсіп­керлік кор­­­­порациясы құрылмақ. Бұл – шағын және орта бизнес өкілдерінің шідерін шешіп, арғымақтай арындап жұмыс істеуіне жасалған бірден-бір қадам. Қоғамның өзегіне түскен жегі құрт бар. Жемқорлық деген. Оны­мен күрес жөнінде де жан-жақты айтылды. Кеше ғана халық арасына қанат қа­ғып кеткен Елбасы Жолдауында аграр­лық секторды дамыту мен азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету басым ба­ғыт­тардың бірі ретінде айтылды. Президент ауыл шаруашылығы өнім­ділігін 2020 жылға қарай кем дегенде 4 есеге дейін арттыруды міндеттеді. Әкім ел алдындағы есебінде бұл мәселені де айналып өткен жоқ.  2010 жылы 2009 жылмен салыстырғанда ауыл шаруа­шы­­лығы өнімділігін арт­тыру 35 па­йызға өскен. Мал ша­руашылығына қатысты да нақты жоспарлар бар. «Биылдың өзінде барлық жергілікті ма­ңыздағы жолдардың 22 пайызы жөн­деуден өтеді. Сонымен қатар, осы есепті кездесуден кейін облыстық мәс­лихаттың кезектен тыс сессиясы бола­ды. Сол кезде біз ауыл көшелерін жөн­деу үшін 1 миллиард теңге қаржы бөлу туралы ұсыныс жасамақпыз. 100 шақы­рымдай ауыл жолдарын жөндеу­ге мүм­кіндік беретін мұндай мол қаржы бұ­рын-соңды бөлінбеген. Ал келесі жылы бұл қаржы екі есеге дейін ұлғай­тылатын болады», – деді әкім. Дәл осы жерде айтуға тиіспіз: бүгінде темір жол бойына орналасқан 11 елді мекен көлік қатынасынсыз қа­лып отыр. Ал мына бастама өркениет­ті заманда жолсыз отырған ағайынға үлкен көмек болары анық. Тұрғындарды толғандырған тақы­рып­тың бірі – газ мәселесі. 2005 жыл­дан бастап Елбасы тапсырмасымен Қы­зылорда қаласының жылу көздері мен тұрғын үй секторларын ілеспе газға көшіру жұмыстары жүргізіліп жатыр. Осыған дейін жасалған жұмыстардың нәтижесі мынадай: соңғы екі жылда тұрғын үй секторына газ тарту ісі 80 пайызға өскен. Яғни, бұрын газ тар­тыл­ған тек 136 тұрғын үй болса, қазір оның саны 11 мыңға жетіп отыр. Қазіргі таң­да Қы­зылорда қаласының 77 па­йыз тұрғын үйлері газ жүйесіне қосыл­ған. Жыл со­ңына дейін бұл көрсет­кішті 85 па­йызға жеткізу жос­пар­ла­нып отыр. Газ­ды об­лысқа жеткізу мәселелері қатар ше­шілуі қажет. Бұл ретте «Бейнеу – Бозой – Самсоновка» жобасы арқылы об­лыстың барлық жеріне газ жеткізу көз­делуде. Әкімнің есебі ба­рысында ат­қа­ры­ла­тын ша­руа­ның бар­лығы қам­тылды. Болашақта жетімдер үйінің тәр­бие­ле­ну­шіле­рі­не арналып «Жас­өспірімдер үйі», БАҚ және өнер са­ласының өкіл­­дері мен шы­ғарма­шы­лық ұйым­дар­ға «Шы­­ғармашылық үйі», «Достық және тілдер үйі» са­лы­натынын білдік. Одан бөлек алғаш рет өз саласында жетістікке жеткен 40 жасқа «Сыр үміті» сый­лығының берілетіні де айтылды. Әй­теуір не керек, биылға жос­пар­лан­ған істің барлығы халыққа паш етілді. «Айтылған сөз – атылған оқ» дейді атам қазақ. Әкім уәдесін берді. «Уәде – Құдай сөзі» деген тағы бар. Ел Болатбек Баянұлының баяндамасын аса мұ­қият тыңдап, ризалығын білдірді. Бастысы, айтылған істің орындалуы. Жұрттың жиналыстан өткен және біткен іске салауат айтып, қол жеткізетін жетістіктерді басшылыққа аманат етіп тарқа­суы­ның мәні де осында. Ержан БАЙТІЛЕС, Қызылорда.

Далада қалған ана

Әкімнің есепті баяндамасынан соң мінберге шығып өз ойларын айту­шы­лардың тізбегін Парламент Мәжі­лі­сінің депутаты Б.Досмамбетов баста­ды. Одан соң Сейілбек Шаухаманов­тың мінберден айтқан сөзін жоғарыда баян еттік. Кезек сұрақ қоюшыларға жетті. Біраз адам сұрақ қоюдың ор­нына тілек айтты. Кейбірінің сұрағы әлсіз түсіп жатты. Әкімнің жиналысына 2006 жылы баспанасы өртеніп кеткен, содан бері далада жүрген ана келіпті. Мұң-зарын ай­туға. «Құдай бір айналдырғанды шыр айналдырады» дегендей, Тас­бөгет кентінің тұрғыны Сәлима Сарбасова апаның балалары да дімкәс екен. – Менің үйім өртеніп кетті. Далада жүрмін. Үй кезегіне тұрайын десем, қайтерімді білмеймін. Көмектесетін адамым жоқ. Шенеуніктер қабыл­да­май­ды. Әбден әуре-сарсаңға түстім. Осы тұрғанда өзім ауырып тұрмын, – де­ген кейуана ары қарай сөзін жалғастыра алмай кемсеңдеп қалды. Болатбек Қуандықов: – Қала әкімі Мархабат Жа­йым­бе­тов осын­да ма? Апайдың мәселесімен та­ныс­сыз ба? Мархабат Жайымбетов, Қы­зыл­ор­да қаласының әкімі: – Таныспыз. Мәселесімен айна­лы­сып жатырмыз. Болатбек Қуандықов: – Қанша уақытта бітіресіз? Нақты ай­тыңыз. Мархабат Жайымбетов: – Екі аптаның ішінде бітіріп, жаңа үйге кіргіземіз. Әкімнің есеп беру кездесуінің ха­лыққа қаншалықты пайдалы екеніне осы сәтте көзіміз жете түсті. Қанша жыл­дан бері далада қаңғып қалған ана баспаналы болмақ. Құдайберген Саржанов: – Аралдың жайын айтып жатыр­сыз. Кешегі «Жоқтау» 20 жыл өт­кенде» филь­мі­нің идеясы сізден шық­қа­нын білеміз. Ал осы Арал балық­шыларына қашан мұражай ашылады? Болатбек Қуандықов: Қазіргі мұражайдың жағдайымен жақ­сы таныспын. Алдағы уақытта Арал балықшыларына арнап жақсы, заманауи талаптарға сәйкес мұражай ашуды жоспарлаймыз. Ол мәселе өз шешімін табады.

Жыл салмағы сараланды

Өткен 2010 жылдың экономикалық, әлеу­меттік салада және саясатта да еліміз үшін қаншалықты салмақты, маңызды бол­ғаны белгілі. Өндірісі қуатты, ауыл ша­руашылығы алға басқан Қостанай облысы Қазақстанның даму қарқынына серпін қосып келеді. Қоста­най­лық­тардың өткен жылы алға қойған негізгі мақ­саты – экономиканың барлық саласында да­мудың оң серпінділігін сақтау болған еді. Тұтас­тай алғанда, нәти­же жаман болған жоқ. Фи­лармонияның 400 адам сыятын залына жинал­ған жұрт­шылық өкілдері алдында облыс әкімі Сергей Кулагин атқарылған жұмыстар мен жүзеге асырылған істер туралы қоры­тындылап, саралап айтып берді.

Жобалар табысқа жетеледі

Экономиканың өсуі ең алдымен, қайта өң­деу, кен байыту өнеркәсібі мен құрылыста өнім өндірудің ұлғайтылуымен байланысты. Облыс­та 596 өнеркәсіп кәсіпорны бар, оның 107-сінде 50 адамнан астам адам жұмыс істейді. Олар 447,1 миллиард теңгеге өнім шы­ғарды. Өнеркәсіп өнімінің жалпы нақты индексі 115 пайызды құрады, бұл – еліміздегі үшін­ші көрсеткіш. Оның сыртында тағы да екі инвестициялық жоба пайдалануға берілді. Өңірді индус­трия­лық-инновациялық жаңғырту басым салаларға қаржы көлемін ұлғайту, жаңа технологияларды енгізу нәтижесінде мүмкін болады. Соның арқасында облыс экономикасы серпінді жаңа сатыға көтерілді. Оған былтыр Қазақстан Рес­пуб­ликасының үдемелі индустриялық-ин­но­вациялық даму жөніндегі мемлекеттік бағдар­ла­масы шеңберінде жалпы құны 16,8 миллиард тең­ге тұратын 10 жоба пайдалануға берілуі жар­қын мысал. Осы кәсіпорындарда 1075 жұмыс ор­ны ашылды. Облыста негізінен ірі кәсіп­орын­дар өндіретін темір кені, темір кені жентегі, боксит, лигнит, өңделген сүт, құс еті, күнбағыс ма­йы, жармалар, макарон, шоколад, кондитер бұ­йым­дары, доре қорытпасы сияқты өнім түрле­рінің барлығын да өндіру ұлғайған. Өңірдің әлеуметтік-экономикалық даму тұ­рақ­тылығын қамтамасыз ететін шағын және орта бизнестің өркендеуіне өткен жылы да көп көңіл бөлінді. Экономиканың шикізаттық емес секторын қолдау мақсатында былтыр республикада «Биз­нестің жол картасы-2020» бағдарламасы бастау алғаны белгілі. Осы шараның аясында облыстағы жеке кә­сіпкерлікті қолдауға 509 миллион теңге, ал өн­дірістік инфрақұрылымдарды дамытуға 264 мил­лион теңге қаржы бөлінді. Дегенмен, ауыл­дық жерлердегі кәсіпкерлердің бағдарла­маға қатысу белсенділігі төмен екенін әкім де жа­сырған жоқ. Мысалы, жеті жобаның біреуі ғана ауылдан ұсынылған. 2010 жыл ауыл шаруашылығы үшін өте ауыр жыл болды. Жаңа технологиялардың, мәшине-трактор паркін жаңғыртудың арқасында ауыл еңбеккерлері қуаңшылық жылы да табыссыз бол­мады. Бұл салада 210,7 миллиард теңгенің өнімі өндірілді. Былтыр дәнді дақылдардың бар­лық алқабының 89 пайызы ылғал сақтау тех­но­ло­гиясымен өңделді. Соның арқасында аспаннан тамшы тамбаған жылдың өзінде 4 миллион 155 мың гектардан орташа өнімділігі 8 центнерден айналды. Қамбаға 3,3 миллион тонна алтын астық құйылды, бұл республикадағы барлық ас­тықтың төрттен бірі деген сөз. Өткен жылы облыс сыртқа 1,7 миллион тонна астық, 626 мың тонна ұн жөнелтті. Мал шаруашылығында да ілгерілеушілік бар. Бұл саладағы жалпы өнім 116 миллиард теңгені құ­рады. Түлік малдың бас өсімі қамтамасыз етілді. Осы салада өткен жылы мал дәрігерлік қызметтің құрылуы аяқталды. Мал ауруларының алдын алу шараларын қамтамасыз ету үшін республикалық және жергілікті бюджеттен 455 мил­лион теңге бөлінді. Дегенмен, ауыл шаруа­шылығының осы саласын интенсивті дамытуға малдың 83 пайызының жеке секторда болуы көлденең фактор болып отыр. Сергей Витальевич өткен жылы ауыл ша­руа­шылығында білінген өткір мәселелерді де айтып өтті. Мәселен, былтыр қуаңшылыққа бай­ланыс­ты жем-шөп жағдайы өткірлене түсті. Біріншіден, көп жылдық шөп алқаптарын түбегейлі жақсарту жұмыстары 15-20 жыл бойы жүр­гізілмеген. Екіншіден, жем-шөп дақылдарының тұқым шаруашылығы мүлде жоғалған. Үшін­шіден, жем-шөп жинайтын техниканы жаңарту тым баяу жүргізілуде. Малды қыстан шығару үшін 734 мың тонна шөп, 127 мың тонна пішендеме дайындалды, бірақ облыстың кейбір ау­дандарында көктемге дейін жем-шөптің тап­шы­лығы сезілетіндігіне сөз жоқ. Әлеуметтік сала әлеуеті Облыста табиғи газды пайдалану бұрнағы жылға қарағанда 12 пайызға артты. Алайда облыста ауыз судың өткірлігі сезіледі. Өңірдегі бар­лық елді мекендердің 24 пайызы ғана орталықтандырылған ауыз сумен қамтамасыз етіл­ген. Өткен жылы бұған 1,6 миллиард теңге бөлініп, оған Жангелдин ауданындағы Торғай және Меңдіғара ауданындағы Харьков ауыл­дарындағы нысандардың, Арқалық қаласындағы су қоймасының құрылысы жүргізілді. Құрылыс саласында өткен жылдың үлесі қо­мақты десе болады. Қостанай қаласында облыс­тық қан орталығы, ауысымында 500 науқасқа арналған емхана, Рудный қаласындағы 200 тө­сектік көп са­лалы балалар ауруханасы пай­далануға берілді. Өткен жылы білім саласын­дағы құрылыс нысандарына арнап 227 миллион теңге бөлінген болатын. Осы қаражатқа Обаған, Аман­гелді аудандарындағы мектептер мен бала­бақшалар ғимараттары жөнделді. Қостанай ау­да­нында мемлекеттік тілде оқытатын 300 орындық мектеп, қазақ драма театры жаңа ғи­маратының құрылысы басталды, ақыл-есі кемтар бала­лар­ға арналған интернатқа жөндеу жұмысы жүр­гізілді, Қостанай ауданында стадион салынып бітті. Ал тұрғын үй құрылысы да ауқымды жүр­ді деуге болады. Облыста 1602 отбасы баспана жағдайын жақсартты. Облыстағы денсаулық сақтау саласында да серпіліс байқалады. Мәдениет саласында кітапханалар мен клубтар жұмысын ерекше ай­туға болар еді. Ал тілдерді дамыту сала­сын­дағы жұмысты атағанда, облыс әкімінің сай­тын­да мемлекеттік тіл порталының ашыл­ған­дығын айтқан орынды. Қазірде 22 балабақша мен 228 топта 5733 бүлдіршін мемлекеттік тілді оқып-үйренеді. Облыс бойынша қазақ тілінде білім беретін 144 мектеп жұмыс істейді. Облыстағы 27 спорт мектебінде 16 мыңнан астам балалар мен жасөспірімдер шұғылданады. Әкімге ел не дейді? Есеп беру жиынында шығып сөйлегендер облыс әкімі Сергей Кулагиннің баяндамасын толықтыра түсті. Олар жергілікті жерлерде жүр­гізілген жұмыстарға тоқталды. Сергей Витальевич жыл бойы аттан түскен жоқ. Облыс бойынша 186 рет сапарға шығып, 750-ден астам өндірістік және әлеуметтік салалар мен агроөнеркәсіптік кешендерін аралады. Онымен кездесулерге 60 мыңнан астам адам қатысқан. Аудан мен қалаларда қырық актив жиналысын өткізді. Өткен жылы іссапарларда болған кездерде берілген 212 тапсырма бақылауда ұс­талып, оның 113-і шешімін тапты. Есеп беру жиналысында Сергей Кулагинге залдан қойылған сұрақтар да әр алуан болды. Олар ауыз су мәселесі, «Тобыл» футбол коман­дасының алдағы тағдыры, мектептің жөндеу жұмыстары, жұқпалы ауруға қарсы шаралар, қазақ мектептерінің салынуы, жергілікті бұ­қаралық ақпарат құралдарының мәселені анық жазуы секілді еркін сұрақтардың бар­лы­ғына да әкім нақты жауабын берді. Активке Президент Әкімшілігінің мемлекеттік инспекторы Асқар Ыдырысов қатысты. Нәзира ЖӘРІМБЕТОВА, Қостанай.